Дыпляматыя

Дыпляма́тыя — сродак ажыцьцяўленьня зьнешняй палітыкі дзяржаваў, уяўлялае сабой сукупнасьць практычных мерапрыемстваў, прыёмаў і мэтадаў, ужывальных з улікам пэўных умоў і характару разьвязальных задач; афіцыйная дзейнасьць главаў дзяржаў і ўрадаў, адмысловых органаў вонкавых зносін па ажыцьцяўленьні мэт і задач вонкавай палітыкі дзяржаваў, а таксама па абароне інтэрасаў гэтых дзяржаваў.

З паняцьцем дыпляма́тыя зьвязваюць мастацтва вядзеньня перамоў для прадухіленьня або ўрэгуляваньня канфліктаў, пошукаў кампрамісаў і ўзаемапрымальных рашэньняў, пашырэньні і паглыбленьні міжнароднага супрацоўніцтва.

Узьнікненьне тэрміна

Слова «дыпляматыя» паходзіць ад грэцкага слова díplōma (у Старажытнай Грэцыі гэтым словам зваліся здвоеныя дошчачкі з нанесенымі на іх пісьмёнамі, якія выдаваліся пасланцам у якасьці даверчых грамат і дакумэнтаў, што пацьвярджалі іх паўнамоцтва). Як пазначэньне дзяржаўнай дзейнасьці ў вобласьці вонкавых зносін слова «дыпляматыя» ўвайшло ва ўжытак у Заходняй Эўропе ў канцы XVIII стагодзьдзя.

Мэтады дыпляматыі

афіцыйныя і іншыя візыты і перамовы на вышэйшым (саміты) і высокім узроўні;
дыпляматычныя кангрэсы, канфэрэнцыі, нарады і сустрэчы;
падрыхтоўка і складаньне двухбаковых і шматбаковых міжнародных дамоваў і іншых дыпляматычных дакумэнтаў;
удзел у працы міжнародных арганізацый і іх органаў;
паўсядзённае прадстаўніцтва дзяржавы за мяжой, ажыцьцяўлянае яго пасольствамі і місіямі;
дыпляматычная перапіска;
публікацыя дыпляматычных дакумэнтаў;
асьвятленьне ў друку пазыцыі ўрада па тых або іншых міжнародных пытаньнях.

Міжнароднае права забараняе ўмяшаньне дыпляматычных прадстаўнікоў ва ўнутраныя справы краіны знаходжаньня.

Органы і адказныя асобы, якія нясуць дыпляматычную службу, карыстаюцца ў краіне знаходжаньня агульнапрызнанымі правамі і дыпляматычнымі прывілеямі (імунітэт і недатыкальнасьць дыпляматычнага пэрсанала і памяшканьняў, права шыфраванай перапіскі і дыпляматычнай зачыненай сувязі, права ўздыму сьцяга дзяржавы, мытныя прывілеі і інш.).

Гісторыя дыпляматыі

У рабаўладальніцкім грамадзтве, якое стала выкарыстоўвала ваенныя захопы для папаўненьня працоўнай сілы, пераважалі ваенныя сродкі ажыцьцяўленьня вонкавай палітыкі дзяржаваў. Дыпляматычныя сувязі падтрымліваліся толькі эпізадычна пасольствамі, якія накіроўваліся ў асобныя краіны з вызначанай місіяй і вярталіся пасьля яе выкананьня.

Ва ўмовах фэадальнай раздробненасьці атрымала распаўсюджваньне «прыватная» дыпляматыя фэадальных сувярэнаў, якія ў прамежках паміж войнамі складалі мірныя дамовы, уступалі ў ваенныя зьвязы, уладкоўвалі дынастычныя шлюбы. Шырокія дыпляматычныя сувязі падтрымлівала Бізантыя. У сярэдзіне XV стагодзьдзя з разьвіцьцём міжнародных адносін паступова зьяўляюцца сталыя прадстаўніцтвы дзяржаваў за мяжой.

Асаблівасьці дыпляматыі буржуазных дзяржаў новай і найноўшай гісторыі вызначаюцца новымі мэтамі іх вонкавай палітыкі — барацьбой за заваёву вонкавых рынкаў, за падзел, а затым і за перадзел сьвету, за сусьветнае эканамічнае і палітычнае панаваньне. У новых умовах значна пашыраюцца маштабы дыпляматычнай дзейнасьці, якая становіцца больш дынамічнай і выкарыстоўваецца дзяржавай для стварэньня шырэйшай апоры сярод кіраўніцтва і кіравальнай эліты замежных дзяржаваў, для ўсталяваньня кантактаў з вызначанымі палітычнымі партыямі, СМІ. Дыпляматыя, нараўне з ваеннымі сродкамі, згуляла важную ролю ў барацьбе за ажыцьцяўленьне мэт антыфэадальных, дэмакратычных і нацыянальна-вызваленчых рухаў, ва ўтварэньні нацыянальных дзяржаваў у Лацінскай Амэрыцы і на Балканах, у аб'яднаньні Нямеччыны, Італіі. Дыпляматыя буйных капіталістычных дзяржаваў абслугоўвала іх экспансіянісцкія агрэсіўныя памкненьні.

Глядзіце таксама

Літаратура

На расейскай мове

Дипломатический словарь в трех томах. 4-е изд., переработанное и дополненное — М., 1984.
Словарь международного права. — М.: Международные отношения,1986.
"История дипломатии" XV в. до н.э. - 1940 г. н.э под редакцией В.П. Потемкина
Борунков А. Ф. Дипломатический протокол в России. 2-е изд., доп. — М.: Международные отношения, 2001.
Ковалев Ан. Азбука дипломатии. 5-е изд., переработанное и дополненное — М., 1988.
Попов В. И. Современная дипломатия: Теория и практика: Курс лекций. Ч. 1: Дипломатия — наука и искусство / ДА МИД РФ. — М.: «Научная книга», 2003.
Шмидт С. О., Князьков С. Е. Документы делопроизводства правительственных учреждений России ХVI–ХVII вв. — М.: МГИАИ, 1985
Бабенко В. Н. Язык и стиль дипломатических документов: Учебное пособие. — М., 1999.
Иссерлин Е. М. Лексика и фразеология современных дипломатических документов. — М., 1966.
Общая и прикладная политология: Учебное пособие, Под общей редакцией В.И. Жукова, Б.И. Краснова, М.: МГСУ; Изд-во “Союз”, 1997. – 992 с.
Учебно-методический комплекс по курсу «Документация и стилистика международных отношений», редактор С. В. Чубинская-Надеждина, Издательство СЗАГС, Издательский дом «Виктория плюс», тираж 100 экз., 2004
Федоров Л.: Дипломат и консул, Издательство: Международные отношения, Москва, 1965, с.167.
Блищенко И.П., Дурденевский В.Н. Дипломатическое и консульское право. М., 1962.
Блищенко И.Л. Дипломатическое право. М., 1972.
Борисов Ю.В. Дипломатия Людовика XIV. М, 1991.
Ганюшкин Б.В. Дипломатическое право международных организаций. М., 1972.
Демин Ю.Г. Статус дипломатических представительств и их персонала. М., 1995.
Замет Р. Дипломатическая служба. М., 1956.
Ивонин ЮМ. У истоков российской дипломатии нового времени. Минск, 1984.
Камбон Ж. Дипломат. М., 1946.
Киссинджер Г. Дипломатия. М., 1997.
Ковалев А.А. Азбука дипломатии. М., 1988.
Ковалев А.А. Привилегии и иммунитеты в современном международном праве. М., 1986.
Кузнецов С.А. Представители государств в международных организациях. М., 1980.
Левин Д.Б. Дипломатический иммунитет. М.-Л., 1949.
Левин Д.Б. Дипломатия. М., 1962.
Никольсон Г. Дипломатия. М., 1941.
Никольсон Г. Дипломатическое искусство. М., 1962.
Сабашн А.В. Посольское и консульское право. М., 1934.
Сандровский К.К. Право внешних сношений. Киев, 1986.
Сандровский К.К. Специальные дипломатические миссии. Киев, 1977.
Сатоу Э. Руководство по дипломатической практике. М., 1961.
Селянинов О.П. Дипломатические представительства. М., 1986.
Соловьев Ю. 25 лет моей дипломатической службы. М., 1928.
Джон В., Жан С. Дипломатический церемониал и протокол. М, 1976.
Молочков Ф. Ф. Дипломатический протокол и дипломатическая практика. 2-е изд. — М., 1979.
Никифоров Д.С., Борунков А.Ф. Дипломатический протокол в СССР. М., 1985.
Серре Ж. Дипломатический протокол. М. 1961.

Вонкавыя спасылкі

Дыпляматыя — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Global Portal for Diplomats (анг.)