Гармонія галосных

Гармо́нія гало́сных, сінгармані́зм — фанэтычная зьява, якая палягае ў прыпадабненьні галосных па пэўных прыкметах у межах аднаго слова.

Тэрміналёгія

Пад гармоніяй галосных як правіла разумеюць прагрэсіўную асыміляцыю, рэгрэсіўную часьцей называюць умляўт.

Сутнасьць зьявы

Прагрэсіўная асыміляцыя галосных можа адбывацца водле шэрагу прыкметаў:

• ступень уздыму;
• шэраг;
• лябіялізаванасьць;

У шмат якіх мовах галосныя могуць быць разьбітыя на клясы паводле тых альбо іншых асаблівасьцяў, прычым гармонія галосных можа мець месца па некалькіх прыкметах адначасова. Так у турэцкае мове назіраецца гармонія водле шэрагу (для ўсіх галосных) і водле лябіялізаванасьці (для галосных высокага ўздыму). Як правіла гармонія галосных вызначае якую галосную будзе мець афікс, які далучаецца да асновы, і характэрная для аглютынацыйных моваў.

У гармоніі могуць удзельнічаць ня ўсе галосныя (нэўтральныя галосныя), у гэтым выпадку нэўтральныя галосныя могуць блякаваць сінгарманізм альбо не ствараць яму перашкодаў.

Гармонія галосных можа адсутнічаць у шэрагу словаў з розных прычынаў: слова можа быць складаным і складацца зь некалькіх каранёў, слова можа быць запазычаным, афікс, далучаны да слова, можа не падпарадкоўвацца гармоніі галосных.

Мовы з гармоніяй галосных

• Алтайскія мовы
• Уральскія мовы

Глядзіце таксама

• Умляўт
• Абляўт