Тынскі храм

Храм
Храм Дзевы Марыі перад Тынам Kostel Panny Marie před Týnem — Týnský chrám
Краіна	Чэхія
Месцазнаходжаньне	Прага
Адрас	Týnská[d] і Štupartská[d]
Каардынаты	50°5′16.1″ пн. ш. 14°25′21.6″ у. д.
Канфэсія	каталіцызм
Эпархія	Архідыяцэзія Прагі[d]
Архітэктурны стыль	готыка
Аўтар праекту	Петэр Парлер
Дата заснаваньня	1380
Будаваньне	1350—1510 гады
Статус	Нацыянальная славутасьць Чэскай рэспублікі[d] і культурны помнік Чэхіі[d]
Сайт	tyn.cz (чэс.)
Храм Дзевы Марыі перад Тынам на мапе Чэхіі Храм Дзевы Марыі перад Тынам
Храм Дзевы Марыі перад Тынам на Вікісховішчы

Храм Дзевы Марыі перад Тынам (па-чэску: Kostel Panny Marie před Týnem — Týnský chrám) — дамінанта Старамесцкай плошчы Прагі. Будаўніцтва сабору пачалося ў 14 стагодзьдзі, а канчаткова завяршылася толькі ў 1511 годзе. Напачатку 15 стагодзьдзя Тынскі храм стаў ня толькі духоўным цэнтрам Старога Гораду, але таксама і галоўным гусіцкім касьцёлам Прагі. У 1621 годзе сабор перайшоў да езуітаў. Тым часам у галоўнай статуі была прыбрана залатая чара, сымбаль Рэфармацыі, і надпіс «Праўда перамагае».

У фундамэнце сабору — раманскія і раньнегатычныя падмуркі. Яшчэ ў XI стагодзьдзі тут стаяў невялікі раманскі касьцёл. У XIII стагодзьдзі замест яго была пастаўлена гатычная пабудова. У XIV стагодзьдзі было распачата будаўніцтва новага храму. Ён стаў галоўным храмам Старэ-Места. Аўтарства прыпісваецца Мацьё Араскаму і маладзейшаму Пятру Парлеру. Стыль Парлера навочна бачны ў карунках вокнаў галоўнага нэфу і заходнім акне. Гатычная архітэктура ідэальна гармануе з аздабленьнем, якое зьявілася ў наступных стагодзьдзях. Значная частка інтэр’еру аформлена ў стылі барока.

Алтар у стылі барока быў выкананы ў 1649 годзе мастаком Каралам Шкрэтам.

У саборы пахаваны вялікі астраном Тыха Брагэ.

Літаратура

• Bartlová Milena: Chrám Matky Boží před Týnem v 15. století // в кн. Marginalia historica, Sborník Katedry dějin a didaktiky dějepisu PdF UK IV, Praha 2001, стор. 111—136  (чэс.)
• EKERT, František. Posvátná místa král. hl. města Prahy. Svazek I. Praha: Dědictví sv. Jana Nepomuckého, 1883., стор. 291—321  (чэс.)
• Kalina Pavel: Architektura jako inscenace moci. Pražský týnský kostel v předhusitské době // в кн. Umění 2/2004  (чэс.)
• KESSNER Ludvík. Pražské kostely a církevní památky, o chrámu Matky Boží před Týnem zejména. Praha: Pražské kostely a církevní památky, 1939. Stručná historie kostela, přehled 18 otlářů a seznam 85 osob v kostele pohřbených včetně identifikovaných lokací jejich náhrobků a dochovaných nápisů na náhrobních kamenech.  (чэс.)
• KOŠNÁŘ, Julius. Staropražské pověsti a legendy. Praha : Vincentinum, 1933. Dostupné online. — kapitola Z pověstí o chrámu Matky Boží před Týnem, стор. 90-93  (чэс.)
• Kutal Albert: Gotické sochařství // в кн. Dějiny českého výtvarného umění I/1, Praha, 1984, стор. 250—253  (чэс.)
• Líbal, D. і Muk Jan: Staré město pražské — architektonický a urbanistický vývoj, Praha, 1996  (чэс.)
• MIKOVEC Ferdinand Břetislav. Starožitnosti a Památky země České.. Ilustrace Josef Vojtěch Hellich, Vilém Kandler. Praha: Kober a Markgraf, [1860]. Dostupné online. -kapitola Pieta v chrámě Matky Boží před Týnem, стор. 65-67  (чэс.)
• Outrata Jan Jakub: Kostel Panny Marie před Týnem v Praze — arch. vývoj ve středověku a souč. oprava // в кн. Staletá Praha XVI, 1986, стор. 147—170  (чэс.)
• Umělecké památky Prahy. Staré Město — Josefov. (Vlček Pavel і колектив авторів), Praha, 1996, стор. 100—109  (чэс.)
• ZAP Karel Vladislav. Hlavní farní chrám Nanebevzetí Panny Marie před Týnem ve starém městě Pražském, jeho osudy, historické, starožitné a umělecké památnosti. Praha: Pospíšil, 1854. Dějiny Týnského chrámu na Staroměstském nám. do poloviny 19. stol. (včetně seznamu farářů v letech 1274 až 1852) a uměleckohistorický popis exteriéru i interiéru.