Прагляд крыніцы для Старадубскі павет

{{Іншыя значэньні}}
{{Адміністрацыйная адзінка
|Назва                           = Старадубскі павет
|Лацінка                         = Staradubski paviet
|Назва ў родным склоне           = Старадубскага павету
|Герб                            = Smalensk. Смаленск (1720).jpg
|Сьцяг                           =
|Краіна                          = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
|Гімн                            = 
|Статус                          = 
|Уваходзіць у                    = 
|Улучае                          = 
|Цэнтар                          = [[Старадуб]]
|БуйныГорад                      = 
|БуйныяГарады                    = 
|ДатаЎтварэньня                  = 
|Кіраўнік                        = [[Старосты старадубскія]]
 |Назва пасады кіраўніка         = Старосты 
|Кіраўнік2                       = 
 |Назва пасады кіраўніка2        =
|АфіцыйныяМовы                   =
|Насельніцтва                    = 
 |Год перапісу                   = 
 |Адсотак ад насельніцтва        = 
 |Месца паводле насельніцтва     = 
 |Шчыльнасьць                    = 
 |Месца паводле шчыльнасьці      =  
 |Нацыянальны склад              = 
 |Канфэсійны склад               = 
|Плошча                          = 
 |Адсотак ад плошчы              = 
 |Месца паводле плошчы           = 
|Максымальная вышыня             = 
|Сярэдняя вышыня                 = 
|Мінімальная вышыня              = 
|Шырата                          = 
|Даўгата                         = 
|Мапа                            = Staradubski paviet. Старадубскі павет.svg
 |Памер мапы                     = 
|Мапа адміністрацыйнай адзінкі   =
 |Памер мапы аа                  =  
|Катэгорыя ў Commons             = 
|Парамэтар1                      = [[1618]]—[[1667]]
|Назва парамэтру 1               = Час існаваньня
|Сайт                            = 
|Дадаткі                         =
|Колер фону парамэтраў           = {{Колер|ВКЛ}}
}}
'''Стараду́бскі паве́т''' — адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў складзе [[Смаленскае ваяводзтва|Смаленскага ваяводзтва]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]. Сталіца — [[места]] [[Старадуб]].

Месты: [[Дрокаў]], [[Мглін]], [[Пагар]], [[Красная Гара (Бранская вобласьць)|Папова Гара]], [[Почап]], [[Сураж (Расея)|Сураж]], [[Трубчэўск|Трубецк]].

Старадубшчына лічылася [[Літва старажытная|Літвой]] і захоўвала [[Беларусы|беларускі]] [[Этнічная тэрыторыя беларусаў|этнічны характар]] яшчэ ў XIX ст., калі яе жыхароў называлі [[Ліцьвіны Севершчыны|ліцьвінамі]], а [[Беларуская мова|беларускую мову]], якой яны размаўлялі — літоўскай<ref>Максимович М. А. История древней русской словесности. Кн. 1. — Киев, 1839. [https://books.google.by/books?id=rkVBAQAAIAAJ&pg=PA97&dq=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC+%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC&hl=ru&sa=X&ved=2ahUKEwivxqmDrb7zAhVbQ_EDHUVbD8g4bhDoAXoECAcQAg#v=onepage&q=%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%BC%20%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%BE%D0%BC&f=false С. 97].</ref>.  

== Гісторыя ==
У 1613 годзе [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|Вальны сойм]] аднавіў Смаленскае ваяводзтва ў складзе Вялікага Княства Літоўскага, што вызнала [[Маскоўская дзяржава]] пры складаньні [[Дэвулінскае замірэньне|Дэвулінскага замірэньня]] (1618 год)<ref>[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Смаленскае ваяводства // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 598.</ref>. У 1625 годзе ўтварыліся Смаленскі і Старадубскі павет, у склад апошняга ўвайшлі Старадубскі<ref>{{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 628.</ref>, Папоўгорскі<ref>Думин С. [http://www.heraldik.ru/books/statyi/smolensk_voevod.htm Гербы городов Смоленского воеводства Речи Посполитой] // Вестник геральдиста. № 1 (4), 1991.</ref>, Почапскі і Трубчэўскі «ўезды» (колішнія адміністрацыйна-тэрытарыяльныя адзінкі [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]]).

У 1626 годзе прайшоў першы павятовы шляхецкі соймік. У 1646 годзе з [[Кіеўскае ваяводзтва|Кіеўскага ваяводзтва]] ў склад павету перадалі [[Лоеўска-Любецкае староства]].

У 1648 годзе тэрыторыю павету акупавалі казакі [[Багдан Хмяльніцкі|Б. Хмяльніцкага]], мясцовая шляхта ўцякла на захад і атрымала назву «эгзулянты». Згодна з [[Андрусаўскае замірэньне|Андрусаўскім замірэньнем]] (1667 год) Севершчына апынулася пад уладай [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]].

=== Старадубская шляхта ===
У 1670 годзе дзеля надзяленьня зямлёй старадубскай шляхты вылучылі [[Госкае староства|Госкае староства]] (з цэнтрам у [[Гожа|Гожы]]) і Клейвы ў [[Гарадзенскі павет|Гарадзенскім павеце]], Пашырвінцкае староства ў [[Ковенскі павет|Ковенскім павеце]], Уцянскае староства ў [[Вількамірскі павет|Вількамірскім павеце]]. Ад 1777 году старадубская шляхта зьбіралася на соймікі ў [[Жыжморы|Жыжморах]] у [[Троцкі павет|Троцкім павеце]].

== Ураднікі ==
{{Асноўны артыкул|Старосты старадубскія}}

Мясцовая шляхта абірала двух [[Пасол соймавы|паслоў]] на [[Сойм Вялікага Княства Літоўскага|Вальны сойм]] і двух дэпутатаў на [[Трыбунал Вялікага Княства Літоўскага|Галоўны Трыбунал]]. Павятовы мундзір складаўся з «сапфіровага» [[кунтуш]]а, залатых [[жупан]]а і [[адвароты|адваротаў]].

На [[Гарадзенскі Сойм (1793)|Гарадзенскім сойме]] 12 студзеня 1793 году дзеля павелічэньня колькасьці сэнатараў ад [[Вялікае Княства Літоўскае|ВКЛ]] быў намінаваны [[кашталян]] старадубскі шляхам павышэньня да кашталянскай годнасьці мясцовага [[маршалак павятовы|павятовага маршалка]], якім на той момант быў [[Ян Бізьпінк]]. Ён атрымаў прывілей 26 кастрычніка 1793 году, але ўжо ў сьнежні таго ж году новая адміністрацыйна-тэрытарыяльная рэформа [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] скасавала старадубскую кашталянію. У выніку, [[кашталян]] старадубскі захаваў свой тытул, але ўжо ня меў сэнатарскіх паўнамоцтваў.

== Архітэктура ==
=== Драўляная ===
На тэрыторыі [[Старадубшчына|Старадубшчыны]] склалася даўняя традыцыя драўлянага дойлідзтва.

<gallery caption="Помнікі традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры" widths=150 heights=150 class="center">
Hudaŭka, Pakroŭskaja. Гудаўка, Пакроўская (1910-17).jpg|Пакроўская царква ў Гудаўцы
Darejevičy. Дарэевічы (1914).jpg|Траецкая царква ў Дарэевічах (званіца з {{nowrap|XIX ст.}})
Kuścičy Branovy, Pakroŭskaja. Кусьцічы Брановы, Пакроўская (1930-49).jpg|Пакроўская царква ў Кусьцічах Брановых
Mały Krupiec, Michajłaŭskaja. Малы Крупец, Міхайлаўская (1914).jpg|Міхайлаўская царква ў Малым Крупцы
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Novy Ropsk, Mikolskaja. Новы Ропск, Мікольская (1908).jpg|Мікольская царква ў Новым Ропску
Novy Ropsk, Barysahlebskaja. Новы Ропск, Барысаглебская (1910-17).jpg|Царква Сьвятых Барыса і Глеба ў Новым Ропску
Papova Hara, Trajeckaja. Папова Гара, Траецкая (1910-17).jpg|Траецкая царква ў Паповай Гары
Siemki, Baharodzickaja. Семкі, Багародзіцкая (1901).jpg|Царква Раства Багародзіцы ў Семках
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Staradub, Pakroŭskaja. Старадуб, Пакроўская (1910-17).jpg|Пакроўская царква ў Старадубе
Staradub, Pradciečanskaja. Старадуб, Прадцечанская (1910-17).jpg|Прадцечанская царква ў Старадубе
Рождественская церковь Старый Ропск.jpg|Царква Раства Багародзіцы ў Старым Ропску
Čubkavičy, Hańnienskaja. Чубкавічы, Ганьненская (1901-17).jpg|Царква Сьвятой Ганны ў Чубкавічах
</gallery>

=== Мураваная ===
У XVII ст. у мураваную архітэктуру Старадубшчыны прыйшла стылістыка [[барока]], у XVIII ст. — [[клясыцызм]]у.

<gallery caption="Помнікі мураванай архітэктуры" widths=150 heights=150 class="center">
Staradub, Hudaŭka, Pradciečanskaja. Старадуб, Гудаўка, Прадцечанская (1910-17).jpg|Царква Яна Прадцечы ў Гудаўцы
Zabrama, Kamienski Chutar, Pračyścienski. Забрама, Каменскі Хутар, Прачысьценскі (1910).jpg|Забрамскі манастыр
Kvietuń, Spaski Čovienski. Кветунь, Спаскі Човенскі (1926).jpg|Спаскі Човенскі манастыр у Кветуні
Katashin Church.jpg|Духаўская царква ў Каташыне
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Panuraŭka, Baharodzickaja. Панураўка, Багародзіцкая (1941-43).jpg|Царква Раства Багародзіцы ў Панураўцы
Staradub, Bohajaŭlenskaja. Старадуб, Богаяўленская (XIX).jpg|Богаяўленская царква ў Старадубе (праект [[Мураўёўкі|маскоўскай перабудовы]])
Staradub, Sabornaja. Старадуб, Саборная (1901-17).jpg|Царква Раства Хрыстова ў Старадубе
Staradub, Spaskaja. Старадуб, Спаская (1910-17).jpg|Царква Сьвятога Спаса ў Старадубе
</gallery>

== Глядзіце таксама ==
* [[Літвіны Севершчыны]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}

{{Месты гістарычнай Старадубшчыны}}

[[Катэгорыя:Смаленскае ваяводзтва]]
[[Катэгорыя:Паветы Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Старадуб]]