Пуштуны
| Пуштуны | |
پښتانه | |
 Аўганскія пуштуны падчас дзённай малітвы | |
| Агульная колькасьць | к. 49 млн (2009)[1] |
|---|---|
| Рэгіёны пражываньня | |
| Мовы | пушту |
| Рэлігіі | іслам |
Пуштуны (пушту: پښتانه), пуштун (پښتون), пуштунка (پښتنه) — іранскі этнас[2], які пражывае пераважна ў Пакістане ды Аўганістане[3]. Роднай мовай лічаць пушту і трымаюцца пуштунвалаю — традыцыйнага ладу жыцьця, які рэгулюе індывідуальныя і грамадзкія паводзіны. Паходжаньне пуштунаў канчаткова ня высьветленае, аднак гісторыкі знайшлі сьведчаньні пра старажытнае племя пухтаў у пэрыяд між II і I тысячагодзьдзем да н. э.[4][5], якія могуць быць іхнімі продкамі.
Колькасьць прадстаўнікоў народу ацэньваецца прыкладна ў 50 мільёнаў[1]; дакладную колькасьць вызначыць складана з-за таго, што перапісы насельніцтва ў Аўганістане ня ладзіліся з 1979 року. Большасьць пуштунаў жыве ў Пуштуністане — рэгіёне, падзеленым між Аўганістам і Пакістанам пасьля ўвядзеньня Брытаніяй лініі Д’юранда. Вялікая дыяспара пуштунаў пражывае таксама ў пакістанскіх правінцыях Сынд і Панджаб, у прыватнасьці, у Карачы ды Лагоры. У Пакістане пуштуны зьяўляюцца другім паводле велічыні этнасам, складаючы 15% насельніцтва, а ў Аўганістане складаюць ад 42 да 60% — найбольшы этнас.
За часам Дэлійскага султанату пуштунская дынастыя Лодзі ненадоўга зьмяніла папярэдніх кіраўнікоў Паўночнай Індыі, пакуль Бабур цалкам не зьмясьціў іх. Іншыя пуштуны змагаліся з Сэфэвідамі ды Маголамі да стварэньня ў пачатку XVIII стагодзьдзя незалежнай дзяржавы[6], якая паўстала ў выніку рэвалюцыі Мірвайс-хана і заваёваў Ахмэд-шаха Абдалі[7]. У XIX—XX стагодзьдзях падчас Вялікай гульні значную ролю адыграла дынастыя Баракзаяў, паколькі іхнія ўладаньні апынуліся ў сфэры інтарэсаў Брытанскай і Расейскай імпэрыяў.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ а б Pashto, Northern (анг.) SIL International. Ethnologue: Languages of the World, Sixteenth edition. Праверана 18 верасьня 2010 г.
- ^ Oral Literature of Iranian Languages: Kurdish, Pashto, Balochi …, Volume 18 : page 89
- ^ Ethnic map of Afghanistan (PDF) Thomas Gouttierre, Center For Afghanistan Studies, University of Nebraska at Omaha; Matthew S. Baker, Stratfor. National Geographic Society (2003). Праверана 24 кастрычніка 2010 г.
- ^ Nath, Samir Dictionary of Vedanta. — Sarup & Sons, 2002. — С. 273. — ISBN 81-7890-056-4
- ^ 7 // The History of Herodotus. — The History Files, February 4, 1998.
- ^ Romano, Amy A Historical Atlas of Afghanistan. — The Rosen Publishing Group, 2003. — С. 28. — ISBN 0-8239-3863-8
- ^ Louis Dupree, Nancy Hatch Dupree. Last Afghan empire (анг.). Encyclopædia Britannica Online. Праверана 10 верасьня 2010 г.