Ліндысфарнскае Эвангельле
| |
| Эдфрыт | |
| Ліндысфарнскае Эвангельле, 715—720 | |
| Велень. | |
| Брытанская бібліятэка, Лёндан |
.jpg)
Ліндысфарнскае Эвангельле (па-ангельску: Lindisfarne Gospels) — ілюмінаванае рукапіснае Эвангельле, якое паходзіць з кляштару ў Ліндысфарне (Нортамбэрлэнд, Ангельшчына) і датаванае прыкладна 715—720 рокамі. Цяпер захоўваецца ў лёнданскай Брытанскай бібліятэцы[1]. Ліндысфарнскі рукапіс — адзін з найвыбітнейшых узораў унікальнага ірляндзка-саксонскага стылю, які спалучае ў сабе элемэнты міжземнаморскага, англа-саксонскага ды кельцкага мастацтва[2].
Мінуўшчына[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Магчымым аўтарам Ліндысфарнскага Эвангельля лічыцца манах на ймя Эдфрыт(d), які ў 698—721 роках быў у Ліндысфарне біскупам[3]. Эвангельле добра праілюстравана ў астраўным стылі і пачаткова было ўкладзена ў танкаскуры абклад(d) з каштоўных камянёў ды мэталаў, выраблены Більфрытам Анахарэтам(d) у VIII стагодзьдзі. З нападам вікінгаў абклад страчаны, а ў 1852 выраблены новы[4]. Тэкст, напісаны астраўным пісьмом(d), захаваўся найлепш за якія-кольвек іншыя астраўныя рукапісы гэтага пэрыяду.
Пасьля наезду вікінгаў манахі сышлі зь Ліндысфарну прыкладна ў 875 року, забраўшы з сабой рэліквіі, сьвятыні і кнігі, у тым ліку Ліндысфарнскае[5] і Катбэртава(d) Эвангельлі, і пасяліліся ў чэстэрскім(d) кляштары. Тут у X стагодзьдзі тэкст рукапісу быў перакладзены на стараангельскую мову і запісаны між радкамі кодэксу. Такім чынам, гэты першы вядомы пераклад Дабравесьця ангельскай мовай[6]. Перакладнік, манах Олдрэд Перапісчык, на каляфоне пазначыў імёны чатырох стваральнікаў рукапісу: Эдфрыта Ліндысфарнскага як уласна пісца; пераплётчыка Этэльвальда Ліндысфарнскага; стваральніка арнамэнта Більфрыта Анахарэта; урэшце, самога сябе як перакладчыка на англасаксонскую.
Імаверна, падчас Т’юдаравага роспуску кляштараў Эвангельле было вывезенае з Дарэмскай катэдры і ў XVII стагодзьдзі выкупленае сэрам Робэртам Котанам. Па ягонай сьмерці зборы перададзеныя ў Брытанскі музэй і склалі аснову будучай Брытанскай бібліятэкі[7].
Зьмест[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Рукапіс зьмяшчае чатыры Дабравесьці. Як зазначыў на каляфоне Олдрэд, Ліндысфарнскае Эвангельле створанае на ўшанаваньне Бога і сьвятога Катбэрта(d). Імаверна, яно было напісанае па Катбэртавым сконе ў 687 і да сьмерці Эдфрыта ў 721 року[5].
Кодэкс налічвае 516 старонак, зробленых зь веленю(d), тэкст напісаны цёмна-карычневым, амаль чорным атрамантам. Аркушы зьбіраліся па восем у сшытку(d). Пазьней рукапіс быў сшыты багатым абкладам.
Кодэкс захаваўся ў непашкоджаным стане, ня лічачы арыгінальнага абкладу.
Глядзіце таксама[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- ^ «Lindisfarne Gospels» The British Library, in 2018 dates it «c. 715—720»
- ^ Hull, Derek Celtic and Anglo-Saxon Art: Geometric Aspects. — Liverpool: Liverpool University Press, 2003. — ISBN 0-85323-549-X
- ^ Lindisfarne Gospels British Library. Retrieved 2008-03-21
- ^ Let Gospels come home Sunderland Echo, 2006-09-22. Retrieved 2008-03-21
- ^ а б BBC Tyne 2012
- ^ The Lindisfarne Gospels Northumbrian Association Архіўная копія ад 20 June 2012 г.
- ^ Time line British Library. Retrieved 2008-03-21
Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- Backhouse, Janet. «Lindisfarne Gospels.» Grove Art Online. Oxford Art Online. Accessed 10 March 2012.
- Backhouse, Janet. The Illuminated Manuscript. Oxford: Phaidon Press Ltd., 1979.
- Backhouse, Janet. The Lindisfarne Gospels. Ithaca, New York: Cornell University Press, 1981.
- BBC Tyne. «The Lindisfarne Gospels.» BBC Online, 2012. Accessed 10 March 2012.
- Calkins, Robert G. Illuminated Books of the Middle Ages. Ithaca, New York: Cornell University Press, 1983.
- Chilvers, Ian. ed. «Lindisfarne Gospels» The Oxford Dictionary of Art. Oxford University Press, 2004. Oxford Reference Online. Accessed 9 March 2012.
- De Hamel, Christopher. A History of Illuminated Manuscripts. Boston: David R. Godine, 1986.
- Thacker, Alan. Eadfrith (d. 721?). doi: 8381, 2004.
- Walther, Ingo F. and Norbert Wolf. Codices Illustres: The world’s most famous illuminated manuscripts, 400 to 1600. Köln, TASCHEN, 2005.
- Whitfield, Niamh. «The „Tara“ brooch: an Irish emblem of status in its European context», In: Hourihane, Colm (ed), From Ireland Coming: Irish art from the early Christian to the late Gothic period and its European context. Princeton (NJ): Princeton University Press, 2001. Шаблён:Isbn
- «Lindisfarne Gospels.» The British Library, The British Library, 16 Jan. 2015.
- Brown, Michelle P., The Lindisfarne Gospels: Society, Spirituality & the Scribe. London: The British Library, 2003.
- Consiglio, Flavia Di. «Lindisfarne Gospels: Why Is This Book so Special?» BBC News, BBC, 20 Mar. 2013.
Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
- British Library Digitised Manuscripts Digital facsimile of the entire manuscript
- Turning the Pages Leaf through the Lindisfarne Gospels online using the British Library’s Turning the Pages software (requires Shockwave plugin)
- The Lindisfarne Gospels, a free online seminar from the British Library.
- Lindisfarne Gospels: information, zoomable image British Library website
- British Library Digital Catalogue of Illuminated Manuscripts entry
- More information at Earlier Latin Manuscripts
- Sacred Texts: Lindisfarne Gospels
- «The Lindisfarne Gospels», BBC Radio 4 discussion with Michelle Brown, Richard Gameson & Clare Lees (In Our Time, Feb.20, 2003)