Ліндысфарнскае Эвангельле

	Старонка Дабравесьця паводле Мацьвея з манаграмай „ХР(d)“
	Старонка Дабравесьця паводле Мацьвея з манаграмай „ХР(d)“
	Эдфрыт
	Ліндысфарнскае Эвангельле, 715—720
	Велень.
	Брытанская бібліятэка, Лёндан

Ліндысфарнскае Эвангельле (па-ангельску: Lindisfarne Gospels) — ілюмінаванае рукапіснае Эвангельле, якое паходзіць з кляштару ў Ліндысфарне (Нортамбэрлэнд, Ангельшчына) і датаванае прыкладна 715—720 рокамі. Цяпер захоўваецца ў лёнданскай Брытанскай бібліятэцы^[1]. Ліндысфарнскі рукапіс — адзін з найвыбітнейшых узораў унікальнага ірляндзка-саксонскага стылю, які спалучае ў сабе элемэнты міжземнаморскага, англа-саксонскага ды кельцкага мастацтва^[2].

Мінуўшчына

Магчымым аўтарам Ліндысфарнскага Эвангельля лічыцца манах на ймя Эдфрыт(d), які ў 698—721 роках быў у Ліндысфарне біскупам^[3]. Эвангельле добра праілюстравана ў астраўным стылі і пачаткова было ўкладзена ў танкаскуры абклад(d) з каштоўных камянёў ды мэталаў, выраблены Більфрытам Анахарэтам(d) у VIII стагодзьдзі. З нападам вікінгаў абклад страчаны, а ў 1852 выраблены новы^[4]. Тэкст, напісаны астраўным пісьмом(d), захаваўся найлепш за якія-кольвек іншыя астраўныя рукапісы гэтага пэрыяду.

Пасьля наезду вікінгаў манахі сышлі зь Ліндысфарну прыкладна ў 875 року, забраўшы з сабой рэліквіі, сьвятыні і кнігі, у тым ліку Ліндысфарнскае^[5] і Катбэртава(d) Эвангельлі, і пасяліліся ў чэстэрскім(d) кляштары. Тут у X стагодзьдзі тэкст рукапісу быў перакладзены на стараангельскую мову і запісаны між радкамі кодэксу. Такім чынам, гэты першы вядомы пераклад Дабравесьця ангельскай мовай^[6]. Перакладнік, манах Олдрэд Перапісчык, на каляфоне пазначыў імёны чатырох стваральнікаў рукапісу: Эдфрыта Ліндысфарнскага як уласна пісца; пераплётчыка Этэльвальда Ліндысфарнскага; стваральніка арнамэнта Більфрыта Анахарэта; урэшце, самога сябе як перакладчыка на англасаксонскую.

Імаверна, падчас Т’юдаравага роспуску кляштараў Эвангельле было вывезенае з Дарэмскай катэдры і ў XVII стагодзьдзі выкупленае сэрам Робэртам Котанам. Па ягонай сьмерці зборы перададзеныя ў Брытанскі музэй і склалі аснову будучай Брытанскай бібліятэкі^[7].

Зьмест

Рукапіс зьмяшчае чатыры Дабравесьці. Як зазначыў на каляфоне Олдрэд, Ліндысфарнскае Эвангельле створанае на ўшанаваньне Бога і сьвятога Катбэрта(d). Імаверна, яно было напісанае па Катбэртавым сконе ў 687 і да сьмерці Эдфрыта ў 721 року^[5].

Кодэкс налічвае 516 старонак, зробленых зь веленю(d), тэкст напісаны цёмна-карычневым, амаль чорным атрамантам. Аркушы зьбіраліся па восем у сшытку(d). Пазьней рукапіс быў сшыты багатым абкладам.

Кодэкс захаваўся ў непашкоджаным стане, ня лічачы арыгінальнага абкладу.

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ «Lindisfarne Gospels» The British Library, in 2018 dates it «c. 715—720»
^ Hull, Derek Celtic and Anglo-Saxon Art: Geometric Aspects. — Liverpool: Liverpool University Press, 2003. — ISBN 0-85323-549-X
^ Lindisfarne Gospels British Library. Retrieved 2008-03-21
^ Let Gospels come home Sunderland Echo, 2006-09-22. Retrieved 2008-03-21
^ ^а ^б BBC Tyne 2012
^ The Lindisfarne Gospels Northumbrian Association Архіўная копія ад 20 June 2012 г.
^ Time line British Library. Retrieved 2008-03-21

Літаратура

Backhouse, Janet. «Lindisfarne Gospels.» Grove Art Online. Oxford Art Online. Accessed 10 March 2012.
Backhouse, Janet. The Illuminated Manuscript. Oxford: Phaidon Press Ltd., 1979.
Backhouse, Janet. The Lindisfarne Gospels. Ithaca, New York: Cornell University Press, 1981.
BBC Tyne. «The Lindisfarne Gospels.» BBC Online, 2012. Accessed 10 March 2012.
Calkins, Robert G. Illuminated Books of the Middle Ages. Ithaca, New York: Cornell University Press, 1983.
Chilvers, Ian. ed. «Lindisfarne Gospels» The Oxford Dictionary of Art. Oxford University Press, 2004. Oxford Reference Online. Accessed 9 March 2012.
De Hamel, Christopher. A History of Illuminated Manuscripts. Boston: David R. Godine, 1986.
Thacker, Alan. Eadfrith (d. 721?). doi: 8381, 2004.
Walther, Ingo F. and Norbert Wolf. Codices Illustres: The world’s most famous illuminated manuscripts, 400 to 1600. Köln, TASCHEN, 2005.
Whitfield, Niamh. «The „Tara“ brooch: an Irish emblem of status in its European context», In: Hourihane, Colm (ed), From Ireland Coming: Irish art from the early Christian to the late Gothic period and its European context. Princeton (NJ): Princeton University Press, 2001. ISBN 978-0-6910-8825-9
«Lindisfarne Gospels.» The British Library, The British Library, 16 Jan. 2015.
Brown, Michelle P., The Lindisfarne Gospels: Society, Spirituality & the Scribe. London: The British Library, 2003.
Consiglio, Flavia Di. «Lindisfarne Gospels: Why Is This Book so Special?» BBC News, BBC, 20 Mar. 2013.

Вонкавыя спасылкі

British Library Digitised Manuscripts Digital facsimile of the entire manuscript
Turning the Pages Leaf through the Lindisfarne Gospels online using the British Library’s Turning the Pages software (requires Shockwave plugin)
The Lindisfarne Gospels, a free online seminar from the British Library.
Lindisfarne Gospels: information, zoomable image British Library website
British Library Digital Catalogue of Illuminated Manuscripts entry
More information at Earlier Latin Manuscripts
Sacred Texts: Lindisfarne Gospels
«The Lindisfarne Gospels», BBC Radio 4 discussion with Michelle Brown, Richard Gameson & Clare Lees (In Our Time, Feb.20, 2003)

[1] «Lindisfarne Gospels» The British Library, in 2018 dates it «c. 715—720»

[2] Hull, Derek Celtic and Anglo-Saxon Art: Geometric Aspects. — Liverpool: Liverpool University Press, 2003. — ISBN 0-85323-549-X

[bl-3] Lindisfarne Gospels British Library. Retrieved 2008-03-21

[Echo-4] Let Gospels come home Sunderland Echo, 2006-09-22. Retrieved 2008-03-21

[:0-5] а ^б BBC Tyne 2012

[northumbrian-assoc-6] The Lindisfarne Gospels Northumbrian Association Архіўная копія ад 20 June 2012 г.

[7] Time line British Library. Retrieved 2008-03-21

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]