Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Забалаць)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Траецкі касьцёл
Краіна	Беларусь
Вёска	Забалаць
Каардынаты	53°55′34.89″ пн. ш. 24°47′20.5″ у. д.
Канфэсія	каталіцтва
Эпархія	Гарадзенская дыяцэзія
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы на мапе Беларусі Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы

Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы — помнік архітэктуры пачатку XIX стагодзьдзя ў Забалаці. Знаходзіцца ў паўднёва-заходняй частцы частцы колішняга мястэчка. Дзее. Твор архітэктуры клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя

Касьцёл, каля 1900 г.

Вялікае Княства Літоўскае

Першы драўляны касьцёл ў Забалаці фундаваў у 1601 годзе тагачасны ўладальнік маёнтку земскі судзьдзя Войцех Нарбут. Апошні драўляны касьцёл збудавалі з фундацыі Мікалая Нарбута ад 16 верасьня 1750 году.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Забалаць апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. У 1803 годзе на сродкі мясцовага зямяніна, маршалка літоўскага графа Людвіка Тышкевіча і яго жонкі Канстанцыі распачалося будаваньне мураванага касьцёла. У 1812 годзе яго кансэкраваў інфляндзкі канонік кс. Мацей Мінейка.

У 1861 годзе касьцельны пляц атачылі бутавай агароджай, а ў 1884 годзе паставілі новую мураваную браму. У гэты час пры парафіі дзеяў шпіталь. У пачатку ХХ ст. праводзілася рэканструкцыя касьцёла (сярод іншага, дахоўку замянілі бляхай).

Найноўшы час

Да 1937 году пробашчам быў кс. І. Кажарновіч, прыхільнік беларусізацыі касьцельнага набажэнства. У час рамонту 1939 году сьцены і столь касьцёла размалявалі нэаракайльнай арнамэнтыкай. За савецкім часам касьцёл не зачыняўся, аднак будынак плябаніі адабралі. У канцы 1990-х паўзруйнаваную плябанію вярнулі каталікам.

Архітэктура

Помнік архітэктуры клясыцызму. Гэта прастакутны ў пляне аб’ём пад 2-схільным дахам. Да галоўнага фасада далучаецца 3-ярусная 4-гранная званіца. У выніку рэканструкцыі пачатку XX ст. над вежай паставілі партатыўную 8-калённую шатровую ратонду, а аркавыя бакавыя аконныя праёмы замянілі на гатычна-сьпічастыя, што ўнесла элемэнты эклектызму. Дзьве закрысьціі злучаюцца ў адзінай прыбудове да тыльнай альтарнай сьцяны. Архітэктурны дэкор засяроджваецца на званіцы: ярусы падзяляюцца карнізамі, ніжні ярус і вуглы дэкаруюцца рустам, верхні — апрацоўваецца філёнгамі і праразаецца аркавымі праёмамі. Роўнічныя фасады дэкаруюцца гарызантальным рустам, прастакутнымі панэлямі і плякеткамі, апярэзваюцца карнізам спрошчанага профілю.

Малітоўная заля перакрываецца роўнай стольлю, закрысьція — крыжовымі скляпеньнямі, сьцены падзяляюцца пілястрамі і апярэзваюцца антаблемэнтам спрошчанага прафілю. Алтарную сьцяну і бакавыя кулісы-прасьценкі, што вылучаюць памяшканьне апсыды, вылучаюць ілюзорныя маляўнічыя архітэктанічныя алтары: цэнтральны 4-калённы з выявамі Сьвятых Пятра і Паўла і 2-калённыя бакавыя. На левай кулісе апсыды вісіць паўкруглы драўляны амбон. Над уваходам на 4 драўляных калёнках месьціцца галерэя хораў. У інтэр’еры захоўваюцца абразы XVIII ст. «Маці Божая Смутку», пачатку XIX ст. «Маці Божая Рымская», «Навучэньне Марыі» і «Сьвяты Юры».

Касьцельны пляц атачаецца бутавай агароджай з 3-аркавай брамай.

Літаратура

• Кулагін А. Каталіцкія храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік / А. Кулагін; фатограф А. Дыбоўскі. — 2-е выд. — Менск: БелЭн, 2008. — 488 с.: іл. ISBN 978-985-11-0395-5.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  413Г000133

• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ў Забалаці, Radzima.org