Дзьвінаса
| Дзьвінаса лац. Dźvinasa | |
 | |
| Агульныя зьвесткі | |
|---|---|
| Выток | ля вёскі Задворнікі 54°22′35″ пн. ш. 27°57′25″ у. д. / 54.37639° пн. ш. 27.95694° у. д. |
| Вышыня вытоку | 235.3 м. |
| Вусьце | |
| Вышыня вусьця | 165.7 м. |
| Краіны басэйну | Беларусь |
| Вобласьці | Менская вобласьць |
| Даўжыня | 54 км |
| Сярэднегадавы сьцёк | 4,3 м³/с |
| Плошча басэйну | 614 км² |
| Нахіл воднай паверхні | 1,2 ‰ |
Дзьвінаса́, у верхняй плыні Сы́тніца — рака ў Беларусі, левы прыток ракі Вяльлі (басэйн Нёману). Цячэ ў Лагойскім і Вялейскім раёнах Менскай вобласьці. Даўжыня 54 км. Плошча вадазбору 614 км². Выдатак вады ў вусьці 4,3 м³/с. Сярэдні нахіл воднай паверхні 1,2‰.
Асноўныя прытокі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]На рацэ
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Вадасховішчы: Плешчаніцкае
Агульныя зьвесткі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пачынаецца каля Задворнікаў Лагойскага раёну, цячэ ў межах Менскага ўзвышша, вусьце каля Стахаў.
Даліна амаль ня выражаная. Абалона двухбаковая, пераважна забалочаная (асабліва ў ніжняй плыні), шырыня яе 100—150 м. Рэчышча ў верхняй плыні на працягу 3,3 км каналізаванае, яго шырыня ў межань 5—15 м. Берагі стромкія. Каля вёскі Расохаў сажалка (плошча 0,17 км²). Выкарыстоўваецца як водапрыёмнік мэліярацыйных каналаў[1].
Славутасьці
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Курганны могільнік за два кілямэтры на паўднёвы захад ад вёскі Ізьбішча ля дарогі на вёску Выгар, быў выяўлены ў 1980 годзе Міхаілам Лашанковым і Міхасём Чарняўскім. Ён налічваў ня менш за 120 насыпаў[2].
- Пры абсьледаваньні берагоў Дзьвінасы ў 1985 г. Міхась Чарняўскі адкрыў селішча, разьмешчанае за 50–70 м ад могільніка, ва ўрочышчы Калыскаўка, на першай надпойменнай тэрасе правага берага ракі Дзьвінаса. Селішча перасякае гравійная дарога, якая вядзе зь вёскі Ізьбішча ў вёску Выгар. Помнік дасьледавалі ў 1987—1989 гг. Казей В. У., а ў 1990–1991 гг. — Георгі Штыхаў, 1997. Знойдзены фрагмэнты раньнекругавых пасудзін Х–ХІ стст., кераміка XVII–XIX стст. Культурныя напляставаньні займаюць плошчу прыкладна 24 тыс. кв. м.[3]
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Блакітная кніга Беларусі. Энцыкл. — Мн.: 1994. С. 140.
- ^ Штыхаў Г.В. Могільнік Ізбішча-Дзвінаса // Матэрыялы па археалогіі Беларусі : зборнік артыкулаў. — 2008. — № Вып. 16.
- ^ Георгі Штыхаў. «Археалагічны комплекс Ізбішча-Дзьвінаса на Лагойшчыне» / Укладальнікі: М.А. Плавінскі, В.М. Сідаровіч // Acta archaeologica Albaruthenica : Навуковы зборнік. — Менск: Выдавец І. П. Логвінаў, 2007. — Т. 2. — С. 45—67.
Літаратура
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Блакітная кніга Беларусі: энцыкл. / Рэдкал.: Н. А. Дзісько, М. М. Курловіч, Я. В. Малашэвіч і інш.; Маст. В. Г. Загародні.. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1994. — С. 140. — 415 с. — ISBN 5-85700-133-1
- Дзвінаса. // Беларуская савецкая энцыкляпэдыя. У 12 т. / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1971. — Т. 4. Графік — Зуйка. — 608 с. — С. 130.
- Дзвінаса. // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 1998 Т. 6: Дадаізм — Застава. — С. 99.
- Н. Дз. Шэка. Дзвінаса. // Энцыклапедыя прыроды Беларусі: у 5 т. Т. 2: Гатня ― Катынь / Рэдкал.: І. П. Шамякін (галоўны рэдактар) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1983. — 520 с. С. 172
- T. S. Dźwinosa. (пол.) // Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich : слоўнік. — 1881. — Т. II: Derenek—Gżack. — С. 311.
- Ресурсы поверхностных вод СССР. Описание рек и озёр и расчёты основных характеристик их режима. Т. 5. Белоруссия и Верхнее Поднепровье. Ч. 1—2. — Л., 1971.