Гедрус

Гедрус — легендарны літоўскі князь.

Імя

Паводле менскага дасьледніка Алёхны Дайліды, які разьвівае германскую (перадусім усходнегерманскую) этымалёгію імёнаў літоўскіх князёў і баяраў, імя Гедрус адпавядае германскім імёнам Gaideris, Gayderis, Keidrih і азначае 'гаспадар дзіды'.

Біяграфія

Паводле легендарнай часткі другой і трэцяй рэдакцый беларуска-літоўскіх летапісаў, чацьверты сын вялікага князя літоўскага Рамана Гілігіновіча, родны брат Трайдзеня, апошняга з дынастыі Даўспрунгаў. Па бацьку атрымаў ва ўдзел Гедройцкае княства, якое разьмяшчалася ад ракі Вяльлі да Дзьвіны і да мяжы Латыскай зямлі. Валоданьне гэта з XIII да пачатку XV стагодзьдзя складала асобную краіну князёў Гедройцкіх. За 40 вёрстаў ад цяперашняй Вільні Гедрус нібы збудаваў над возерам Кемант замак Гедроты, разваліны якога было відаць яшчэ ў канцы XVII стагодзьдзя. Паводле легенды, памёр у 1282 року, пакінуўшы малалетняга сына Гінвіла. У наш час зьвесткі беларуска-літоўскіх летапісаў пра гэты пэрыяд лічацца вельмі няпэўнымі.

Мяркуецца, што зьвесткі пра Гедруса былі наўмысна ўлучаныя ў склад летапісаў дзеля абгрунтаваньня старажытнасьці роду Гедройцаў, якія называлі сябе нашчадкамі Гедруса.

Літаратура

• Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2010. — Т. 3: Дадатак А — Я. — 690 с. — ISBN 978-985-11-0487-7
• Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
• Wolff J. Kniaziowie litewsko-ruscy od końca XIV w. — Warszawa, 1895. S. 65.
• Леонтович Ф. И. Очерки истории литовско-русского права. Образование территории Литовского государства. — СПб., 1894. С. 43—44.