Прагляд крыніцы для Эстонская акадэмія мастацтваў

{{Унівэрсытэт}}
'''Эстонская акадэмія мастацтваў''' ({{мова-et|Eesti Kunstiakadeemia}}, '''EKA''') — адзіная [[вышэйшая навучальная ўстанова]] ў [[Эстонія|Эстоніі]], якая рыхтуе спэцыялістаў у галіне [[мастацтва]], [[дызайн]]у, [[архітэктура|архітэктуры]], [[мастацтвазнаўства]] і [[Рэстаўрацыя|рэстаўрацыі]].

Паводле Статуту асноўнай мэтай дзейнасьці Эстонскай акадэміі мастацтваў зьяўляецца садзейнічаньне творчай і дасьледчай дзейнасьці, прадстаўленьне сучаснай вышэйшай адукацыі, якая грунтуецца на комплексным навучаньні, творчай і дасьледчай дзейнасьці і ў адпаведнасьці са стандартам аб вышэйшай адукацыі ў вобласьці выяўленчага мастацтва, дызайну, мэдыя, архітэктуры, мастацтвазнаўства, рэстаўрацыі і [[Пэдагогіка|пэдагагічнай адукацыі]].

Пасьля акту эстонскага міністра адукацыі і дасьледаваньняў № 145 ад 10 лютага 2007 году, Акадэмія была акрэдытавана як вышэйшая навучальная ўстанова міжнароднай экспэртнай камісіяй.

Эстонская акадэмія мастацтваў падпісала каля 80 двухбаковых пагадненьняў з унівэрсытэтамі, якія ўдзельнічаюць у праграме [[ERASMUS]], а таксама ўстановамі-партнёрамі, якія не ўдзельнічаюць у ERASMUS — у [[Швэйцарыя|Швэйцарыі]], [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|ЗША]], [[Расея|Расеі]], [[Аўстралія|Аўстраліі]]. Акрамя таго Акадэмія супрацоўнічае зь некалькімі прыватнымі ўнівэрсытэтамі ў краінах [[Эўразьвяз]]у.

== Гісторыя ==

=== Заснаваньне ===
Гісторыя Эстонскай акадэміі мастацтваў пачынаецца ў 1914 годзе, калі [[Эстонскае таварыства мастацтваў]] заснавала '''Талінскае мастацка-прамысловую вучэльню''' ({{мова-et|Tallinna Kunsttööstuskool }}).<ref name="AB">{{cite book |title=Art of the Baltics |last=Rosenfeld |first=Alla  |authorlink= |coauthors= |year=2001 |publisher=Rutgers University Press |location= |isbn=0813530423 |page=368 |pages= |url=http://books.google.com/books?id=r73fmcC5itkC&pg=PA368&dq |accessdate=}}</ref> Гэта была першая школа мастацтваў у Эстоніі. Заснавальнікі ўзялі за аснову праграмы, па якіх была заснавана школа барона [[Аляксандр Штыгліц|Аляксандра фон Штыгліца]] ў [[Санкт-Пецярбург]]у. Гэта сыстэма ставіла на першае месца тэхнічныя і прыкладныя навукі.

=== Пэрыяд незалежнасьці ===
Пасьля [[Эстонская вайна за незалежнасьць|Эстонскай вайны за незалежнасьць]] у 1924 годзе Талінскае мастацка-прамысловая вучэльня стала '''Дзяржаўным мастацка-прамысловай вучэльняй'''<ref name="AB"/>, прапануючы адукацыю па ўсіх спэцыяльнасьцях [[Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва|прыкладнога мастацтва]] таго часу. Распачатая ў 1922 годзе рэформа сыстэмы навучаньня, была завершана, ператварыўшыся ў эўрапейскую шматузроўневую школьную сыстэму. У выніку стала магчымым атрымаць дыплём спэцыяліста ці мастака (з 1934 году). У 1920-я гады былі адкрыты новыя рабочыя клясы і факультэты ([[тыпаграфіка]], [[скульптура]], [[Графіка, мастацтва|графіка]], [[кераміка]], апрацоўка мэталя, шліфоўка і гравіроўка шкла, [[ткацтва|ткацкая]] справа), якія зрабілі навучальную ўстанову больш унівэрсальнай. Значная колькасьць выкладчыкаў [[стажыроўка|стажыравалася]] ў [[Эўропа|Эўропе]]. У 1938 годзе Дзяржаўная індустрыяльная школа мастацтваў была ператворана ў дзьве незалежныя ўстановы: '''Дзяржаўная вучэльня выяўленчага і прыкладнога мастацтва''' і '''Дзяржаўная вышэйшая мастацкая вучэльня'''.<ref>{{cite book |title=Estonia and the Estonians, Studies of nationalities |last=Raun |first=Toivo |authorlink= |coauthors= |year= 2001 |publisher=Hoover Press |location= |isbn=0817928529 |page=167 |pages= |url=http://books.google.com/books?id=YQ1NRJlUrwkC&pg=PA137&lpg=PA137&dq |accessdate=}}</ref>

=== Савецкі пэрыяд ===
У 1940 годзе, пасьля далучэньня Эстоніі да СССР, школа была пераназвана ў '''Дзяржаўную вучэльня прыкладнога мастацтва''' імя [[Яан Коарт|Яана Коарта]]. Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] школа была часта зачынена і навучаньня адбывалася эпізадычна.

У 1944 годзе школа была пераназваная ў '''Талінскі дзяржаўны інстытут дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва [[Эстонская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|ЭССР]]'''<ref name="AB"/>. У 1951 годзе была зачынена школа мастацтваў у [[Тарту]], і спэцыяльнасьці вытанчаных мастацтваў былі пераведзены ў сталіцу. Такім чынам, усе мастацкія навучальныя ўстановы засяродзіліся ў Таліне. Новай назвай школы стала '''Дзяржаўны мастацкі інстытут Эстонскай ССР'''. Навучаньне набыло новыя асаблівасьці, характэрныя для савецкага ўнівэрсытэту, маючы тры асноўных кірункі — [[грамадзкія навукі]], прадметы па агульнай тэорыі мастацтва і прадметы прыкладнога мастацтва.

У 1949 годзе з [[Талінскі тэхнічны ўнівэрсытэт|Талінскага політэхнічнага інстытуту]] быў пераведзены факультэт [[архітэктура|архітэктуры]], які ў 1966 годзе са зьяўленьнем спэцыяльнасьцей архітэктуры [[інтэр'ер]]аў і [[дызайн]]у сфармаваў новы кірунак дзейнасьці інстытуту. Пасьля гэтага інстытут стаў адзінай установай у Эстоніі, што падае вышэйшую адукацыю ва ўсіх сфэрах мастацтва і архітэктуры. У 1959—1989 гадах рэктарам інстытуту быў [[Яан Варэс]], пад кіраўніцтвам якога інстытут стаў папулярнай навучальнай установай з [[лібэралізм|лібэральнымі]] поглядамі і эўрапейскім узроўнем навучаньня, дзе на працягу некалькіх дзесяцігодзьдзяў вучыліся студэнты розных нацыянальнасьцей і дзе атрымалі сваю адукацыю некалькі пакаленьняў эстонскіх мастакоў. Высокая рэпутацыя інстытуту распаўсюджвалася таксама і на былыя сацыялістычныя краіны [[Усходняя Эўропа|Усходняй Эўропы]], адбываўся абмен студэнтамі і студэнцкімі групамі, студэнты і выкладчыцкі склад бралі ўдзел у міжнародных конкурсах і выстаўках, займаючы высокія месцы і атрымліваючы гучныя водгукі. Першапачатковы будынак стаў малым для інстытуту, які хутка разьвіваўся, таму быў рэканструяваны ў па праекце архітэктара Тарвасу (1-я чарга ў 1965—1967 гг., 2-я — 1974 год), таксама быў далучаны будынак архітэктуры інтэр’ера ў Старым горадзе, на вуліцы Суўр-Клоастры.

=== Пасьля 1989 года ===
У 1989 годзе інстытут быў пераназваны ў '''Талінскі мастацкі ўнівэрсытэт''', што адзначыла пачатак новага пэрыяду ў гісторыі школы. Рэктарам быў абраны адзін з самых вядомых гісторыкаў мастацтва Эстоніі — прафэсар [[Яак Кангіласкі]]. У адпаведнасьці са зьменамі, якія адбываліся ў сыстэме вышэйшай адукацыі дзяржавы, была распачата рэформа сыстэмы навучаньня ва ўнівэрсытэце. Пэрыяд навучаньня быў скарочаны да чатырох з паловай гадоў. Сыстэма курсу была захавана, але была ўведзена новая сыстэма крэдытаў. Падчас зьмен былі прадстаўлены новыя ўзроўні адукацыі: [[бакаляўрыят]], [[магістратура]] і [[дактарантура]]. У сярэдзіне 1990-х гадоў у школе ўзмацніўся эканамічны крызыс і агульны спад. У 1995 годзе Талінскі мастацкі ўнівэрсытэт быў пераназваны ў '''Эстонскую акадэмію мастацтваў''', назва была сэртыфікавана ў 1996 годзе. Істотна павялічыліся міжнародныя кантакты школы: студэнцкі і выкладчыцкі абмен, удзел у міжнародных адукацыйных праграмах, арганізацыя канфэрэнцый, сэмінараў і фэстываляў. У 1997—2000 гадах былі пабудаваны новыя і сучасныя бібліятэкі. У 2002 годзе навучальныя праграмы Акадэміі былі абноўлены, зыходзячы з прынцыпаў Балёнскай дэклярацыі, у адпаведнасьці са стандартнай сыстэмай вышэйшай адукацыі ў Эўрапейскі саюз. Першыя студэнты, якія навучаліся па абноўленай праграме, скончылі навучаньне ў 2006 годзе. У 2005 годзе рэктарам Акадэміі быў абраны мастак па тэкстылі прафэсар Сігнэ Ківі (міністар культуры Эстонскай Рэспублікі ў 1999—2001 гадах, чалец парлямэнту ў 2002—2005 гадах). У 2018 годзе быў адкрыты новы будынак акадэміі.

== Вядомыя выпускнікі ==
* [[Арві Алтмяэ]]

== Крыніцы ==
{{крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.artun.ee Эстонская акадэмія мастацтваў]

{{ВНУ Эстоніі}}

[[Катэгорыя:Вышэйшыя навучальныя ўстановы Эстоніі]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1914 годзе]]