Прагляд крыніцы для Усевалад Ігнатоўскі

{{Навуковец
|Імя                 = Усевалад Ігнатоўскі
|Лацінка             = Usievaład Ihnatoŭski
|Фота                = Usiewaład Ihnatouski.jpg
|Шырыня              = 
|Подпіс              = 
|Навуковая сфэра     = [[гісторыя]]
|Месца працы         = 
|Альма-матэр         = [[Тартускі ўнівэрсытэт]] (1911)
|Навуковы кіраўнік   = 
|Знакамітыя вучні    = 
|Вядомы як           = 
|Узнагароды і прэміі = 
|Сайт                = 
}}
{{Цёзкі}}
'''Усе́валад Мака́равіч Ігнато́ўскі''' (19 красавіка 1881, вёска [[Такары (Берасьцейская вобласьць)|Такары]], цяпер [[Камянецкі раён]] [[Берасьцейская вобласьць|Берасьцейскай вобласьці]] — 4 лютага 1931, [[Менск]]) — беларускі гісторык, грамадзкі й палітычны дзяяч. Першы прэзыдэнт [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|АН Беларусі]] (1928).

== Біяграфія ==
У 1911 годзе скончыў [[Тартускі ўнівэрсытэт]] (Юр’еўскі). У 1914—1921 працаваў выкладнікам, старшынём пэдагагічнай рады [[Беларускі дзяржаўны пэдагагічны ўнівэрсытэт імя Максіма Танка|Менскага настаўніцкага інстытуту]]. У 1915 стварыў культурна-асьветніцкую арганізацыю «[[Наш край (1915)|Наш край]]» (у 1917 пераўтвораная ў арганізацыю «[[Маладая Беларусь (1917)|Маладая Беларусь]]»). У час польскай акупацыі ў студзені 1920 на базе «Маладой Беларусі» стварыў [[Беларуская камуністычная арганізацыя|Беларускую камуністычную арганізацыю]] (БКА). Як яе старшыня 31 ліпеня 1920 удзельнічаў у падпісаньні «Дэкларацыі аб абвяшчэнні Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі Беларусь». Са сьнежня 1920 [[Народны камісарыят асьветы Беларускай ССР|народны камісар асьветы БССР]]. У 1926 старшыня, з 1927 першы прэзыдэнт [[Інстытут беларускай культуры|Інстытуту беларускай культуры]], са сьнежня 1928 прэзыдэнт [[Нацыянальная акадэмія навук Беларусі|Беларускай акадэміі навук]], дырэктар Інстытуту гісторыі.

У час кампаніі супраць гэтак званага [[нацдэмаўшчына|нацыянал-дэмакратызму]] ў 1930 быў вызвалены ад пасады прэзыдэнта АН Беларусі, як «кулацкі агент» выклікаўся на допыты ў АДПУ. Неўзабаве выключаны з партыі. Пачалася крытыка ягоных гістарычных поглядаў, абсурднае [[цкаваньне]]. 3 лютага 1931 году [[Янка Купала]] залечваў у шпіталі рану, якую нанёс сабе пры спробе самагубства. У гэты дзень яго наведаў Ігнатоўскі і паведаміў, што ўсе абвінавачваньні супроць Купалы перакладзеныя на Ігнатоўскага. Скончыў жыцьцё самагубствам 4 лютага 1931. Пахаваны ў [[Менск]]у на [[Вайсковыя могілкі (Менск)|Вайсковых могілках]].

Адыграў значную ролю ў правядзеньні [[палітыка беларусізацыі|палітыкі беларусізацыі]], у вырашэньні праблемы ўзбуйненьня БССР, спрыяў вяртаньню беларускай эміграцыі на радзіму. Навуковыя працы Ігнатоўскага склалі падмурак нацыянальнай канцэпцыі гісторыі беларускага народу. Гэтая канцэпцыя найбольш поўна выкладзеная ў кнізе «Кароткі нарыс гісторыі Беларусі» (1-е выд. 1919, 5-е выд. 1991), якая доўгі час была падручнікам.

Ён падзяляў гісторыю [[Беларусь|Беларусі]] на 5 пэрыядаў:
# Полацкі пэрыяд сярэднявечнай гісторыі Беларусі (IX—XII стагодзьдзі) зыходзячы з таго, што [[Полацкае княства]] было ад пачатку незалежным, і толькі на некалькі [[год|рокаў]] (у 1-й палове 12 ст.) яно трапіла ў залежнасьць ад Кіеўскага, каб яшчэ раз дабіцца самастойнасьці.
# Другі пэрыяд гісторыі Беларусі (XIII — 1-я палова XVI стагодзьдзя).
# Трэці пэрыяд навуковец называе польскім (2-я палова XVI—XVIII стагодзьдзі), паколькі ён лічыць, што пасьля [[Люблінская унія|Люблінскай вуніі]] «Літва і Беларусь былі інкарпараваныя (улучаныя) у арганізм Польшчы».
# Чацьверты пэрыяд гісторыі Беларусі адносіцца да канца XVIII — пачатку XX стагодзьдзя]], калі Беларусь уваходзіла ў склад [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]].
# Пяты пэрыяд — упершыню ў маладой беларускай нацыянальнай гістарыяграфіі — дасьледнік прысьвяціў савецкаму пэрыяду.
{{Пачатак блёку}}
{{Адзінка блёку
|папярэднік = —
|назва      = [[Сьпіс прэзыдэнтаў Нацыянальнай Акадэміі навук Беларусі|Прэзыдэнт Беларускай акадэміі навук]]
|гады       = сьнежань 1928 — люты 1931
|наступнік  = [[Павал Горын]] (Каляда)<br />(люты 1931 — люты 1936)
}}
{{Канец блёку}}

Быў жанаты (з 1908) з Марыяй Севасьцянаўнай Арэф’евай. Сыны: Міхаіл, Юры, Валянцін. Уся сям’я трапіла пад рэпрэсіі, Юры і Валянцін былі расстраляныя ў 1937.

== Бібліяграфія ==
* {{Артыкул| аўтар = | загаловак =Увагі да вынікненьня Беларускага руху. | спасылка  =http://digital.nlb.by/files/original/24401db1ea2614d794f19ed6a75ce81a.pdf| мова  = | выданьне  =[[Маладняк (часопіс)|Маладняк]] | тып =часопіс | год  =1926| том   = | нумар  =1| старонкі  =49—57 }}
* {{Артыкул| аўтар = | загаловак =Увагі да вынікненьня Беларускага руху. | спасылка  =http://digital.nlb.by/files/original/151f84c244ac198601072334f484095d.pdf| мова  = | выданьне  =[[Маладняк (часопіс)|Маладняк]] | тып =часопіс | год  =1926| том   = | нумар  =2| старонкі  =100—109 }}
* {{Артыкул| аўтар = | загаловак =Увагі да вынікненьня Беларускага руху. | спасылка  =http://digital.nlb.by/files/original/7759c1325bb3b932a0008082fd6c4f9e.pdf| мова  = | выданьне  =[[Маладняк (часопіс)|Маладняк]] | тып =часопіс | год  =1926| том   = | нумар  =3| старонкі  =98—109 }}
* {{Артыкул| аўтар = | загаловак = Аб выніках нацыянальна-культурнага будаўніцтва і палітасьвенай працы да Дзесяцігодзьдзя Кастрычніцкай рэвалюцыі. Даклад тав. Ігнатоўскага на XI зьезьдзе кампартыі (бальшавікоў) Беларусі. | спасылка  = https://files.knihi.com/Knihi/Pieryjodyka/Savieckaja_Bielarus.pdf.zip/1927-271.pdf | мова  = | выданьне  =[[Савецкая Беларусь (газэта)|Савецкая Беларусь]] | тып = газэта | год  = 1927, 30 лістапада | том   = | нумар  = 271 (2163)| старонкі  = 3, 4 | issn  = }}
* {{Кніга|аўтар = |частка = |загаловак =1863 год на Беларусі : нарыс падзей |арыгінал = |спасылка =https://lib.vsu.by/xmlui/handle/123456789/5839?show=full |адказны =пад агульнай рэдакцыяй Прэзыдыуму інстытуту |выданьне =[[Інстытут беларускай культуры|Запіскі аддзела гуманітарных навук Беларускай Акадэміі навук]]. Кн. 13. Працы Інстытуту гістарычных навук. |месца =[[Менск]] |выдавецтва =Беларуская Акадэмія навук. Інстытут гістарычных навук. |год =1930 |том =5 |старонкі =|старонак =276 |сэрыя = |isbn = |наклад = }}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Памяць/Менск|1}}
* Брыгадзін П. І., Мацяс І. Д. Усевалад Ігнатоўскі: Паліт. дзеяч, вучоны. — Мн.: Полымя, 1998. — 96 с {{ISBN|985-07-0278-8}}.
* Ihnatoŭski, Usievaład // {{Літаратура/Гістарычны слоўнік Беларусі (1998)}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20101204021003/http://jivebelarus.net/history/gistografia/short-belarusian-history-studies-by-usiewalad-ihnatouski.html Усевалад Ігнатоўскі. «Кароткі нарыс гісторыі Беларусі»]

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Ігнатоўскі, Усевалад}}
[[Катэгорыя:Выпускнікі Тартускага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Сябры ЦВК БССР]]
[[Катэгорыя:Акадэмікі Акадэміі навук БССР]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў БССР]]
[[Катэгорыя:Палітыкі-самагубцы]]