Прагляд крыніцы для Туркі

{{Іншыя значэньні}}
{{Этнас
 | Назва           = Туркі
 | Выява           = [[Файл:Turks collage.png|300пкс]]
 | Подпіс да выявы = Некаторыя з вядомых ці пладавітых туркаў з усяго свету
 | Саманазва       = Türkler
 | Колькасьць      = 75 мільёнаў (прыкладна)
 | Рэгіёны         = 
{{Сьцяг|Турэччына}}[[Турэччына]]:<br /> 57,4—61,5 мільёнаў<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/tu.html The World Factbook]</ref> <br />
{{Сьцяг|Паўночны Кіпр}}[[Паўночны Кіпр]]:<br /> 315 000<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/cy.html The World Factbook]</ref> <br />
{{Сьцяг|Ірак}}[[Ірак]]:<br /> 0,5—3 мільёны <br /> 
{{Сьцяг|Нямеччына}}[[Нямеччына]]:<br /> 2,8 мільёнаў <br />
{{Сьцяг|Францыя}}[[Францыя]]:<br /> 0,82 мільёны <br />
{{Сьцяг|Баўгарыя}}[[Баўгарыя]]:<br /> 0,6—0,8 мільёны <br /> 
{{Сьцяг|Вялікабрытанія}}[[Вялікабрытанія]]:<br /> 0,5 мільёны <br />
{{Сьцяг|Нідэрлянды}}[[Нідэрлянды]]:<br /> 0,4—0,5 мільёны <br /> 
{{Сьцяг|Аўстрыя}}[[Аўстрыя]]:<br /> 0,35—0,5 мільёны <br /> 
{{Сьцяг|Бэльгія}}[[Бэльгія]]:<br /> 0,2 мільёны <br />
{{Сьцяг|ЗША}}[[ЗША]]:<br /> 0,2—0,5 мільёны <br />
{{Сьцяг|Саудаўская Арабія}}[[Саудаўская Арабія]]:<br /> 150—200 тысячаў <br /> 
{{Сьцяг|Лібан}}[[Лібан]]:<br /> 50—200 тысячаў <br /> 
{{Сьцяг|Расея}}[[Расея]]:<br /> 110—150 тысячаў <br /> 
{{Сьцяг|Казахстан}}[[Казахстан]]:<br /> 105—150 тысячаў <br /> 
{{Сьцяг|Сырыя}}[[Сырыя]]:<br /> 100 тысячаў <br /> 
{{Сьцяг|Беларусь}}[[Беларусь]]:<br /> 0,469 тысячы (2009 год)<ref>[http://web.archive.org/web/20100918165045/http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf Белстат]</ref><br />
 | Мова                = [[турэцкая мова|турэцкая]]
 | Рэлігіі             = пераважна [[іслам]]
}}
'''Ту́ркі''' ({{мова-tr|Türkler}}) — [[цюркі|цюрскі]] народ агульнай колькасьцю каля 75 млн чалавек, асноўнае насельніцтва [[Турэччына|Турэччыны]]. Пераважная большасьць вернікаў (каля 90%) — [[суніты|мусульмане-суніты]].

== Гісторыя ==
Продкі турак — [[агузы]] пачалі перасяляцца зь [[Сярэдняя Азія|Сярэдняй Азіі]] на тэрыторыю [[Малая Азія|Малой Азіі]] каля 11 стагодзьдзя, скараючы і асімілюючы карэннае насельніцтва, прадстаўленае [[Грэкі|грэкамі]], а таксама [[Армяне|армянамі]]. У склад будучага турэцкага народу таксама ўвайшлі [[янычары]], якія камплектаваліся з хлопчыкаў армянаў, грузінаў, балканскіх, славянскіх і іншых хрысьціянскіх народаў, якіх адбіралі зь мясцовага насельніцтва, зьвярталі ў іслам, і везлі ў [[Стамбул]]. Фармаваньне турэцкага этнасу завяршылася ў 15 стагодзьдзі, а турэцкая нацыя склалася ў першыя дзесяцігодзьдзі 20 стагодзьдзя. Саманазва народу да 1923 году — ''асманы''; пасьля падзеньня [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]] існаваў выбар паміж варыянтамі новай саманазвы: ''анаталійцы'' і ''туркі''. Выбар апошняй назвы зроблены з мэтай выкарыстаць цюрскую ідэнтычнасьць для кансалідацыі народу ў складаны пэрыяд яго гісторыі, а таксама для захаваньня сувэрэнітэту над эўрапейскімі (неанаталійскімі) тэрыторыямі.

== Турэцкая дыяспара ==
[[Файл:Balıkesir yörükkızı.JPG|міні|зьлева|250пкс|Турэцкая дзяўчына]]
Гістарычна найболей вядомая турэцкая дыяспара існавала ў [[Крымскае ханства|Крымскім ханстве]] — васальнай дзяржаве [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]]. Аднак да XVIII стагодзьдзя, калі [[Крым]] увайшоў у склад [[Расея|Расеі]], туркі амаль цалкам інтэграваліся ў крымскататарскi этнас. Пад моцным уплывам [[Турэцкая мова|турэцкай мовы]] склаўся паўднёвы дыялект крымскататарскай мовы. У наш час найболей буйныя турэцкія дыяспары маюцца ў краінах, якія раней уваходзілі ў склад Асманскай імпэрыі. У арабскіх краінах (краіны [[Магрыб]]у, [[Эгіпэт]], [[Сырыя]], [[Ірак]]) туркі ня маюць рэлігійнага ціску, аднак у той жа час іх магчымасьць вывучаць родную мову і падтрымліваць культурныя сувязі з Турэччынай сур'ёзна абмяжоўваецца.

Турэцкая дыяспара ў [[Нямеччына|Нямеччыне]] ўтварылася ў выніку «эканамічнага цуду» 1960-х гг., калі ў выніку эканамічнага росту ўзрос попыт на працоўную сілу, у той час як насельніцтва Нямеччыны ня толькі не расло, але нават памяншалася. У сувязі з гэтым у Нямеччыну прыбыла вялікая колькасьць турак. Адбываліся сутыкнеьнні паміж туркамі і нямецкімі нацыяналістамі, часта са сьмяротнымі выпадкамі. У 1990-я гады сытуацыя нібыта стала зьмяняцца ў лепшы бок, аднак сёньня яна ўсё яшчэ застаецца напружанай, бо ўрад Нямеччыны пачаў мэтанакіраваную праграму па інтэграцыі турак у нямецкае грамадзтва пры захаваньні іх нацыянальнай ідэнтычнасьці.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Туркі| ]]
[[Катэгорыя:Цюрскія народы]]