Зорная сыстэма: розьніца паміж вэрсіямі
д робат дадаў: lb:Stäresystem |
Ptbotgourou (гутаркі | унёсак) д робат дадаў: fr:Système stellaire |
||
Радок 52: | Радок 52: | ||
[[es:Sistema Estelar]] |
[[es:Sistema Estelar]] |
||
[[fi:Tähtijärjestelmä]] |
[[fi:Tähtijärjestelmä]] |
||
[[fr:Système stellaire]] |
|||
[[he:מערכת מרובת כוכבים]] |
[[he:מערכת מרובת כוכבים]] |
||
[[is:Sólkerfi]] |
[[is:Sólkerfi]] |
Вэрсія ад 12:52, 2 ліпеня 2009
Зорная сыстэма — гэта сыстэма, якая складаецца з зоркі або групы зорак, і, магчыма, плянэтных сыстэм з меншых цел (такіх як плянэты або астэроіды), аб'яднаных гравітацыяй. У прыватнасьці, Сонечная сыстэма — гэта зорная сыстэма, якая складаецца з Сонца й іншых цел (як Зямля), якія круцяцца вакол яго.
Падвойныя зорныя сыстэмы
Зорныя сыстэмы з двух зорак завуцца падвойнымі зоркамі, або падвойнымі зорнымі сыстэмамі. Пры адсутнасьці прыліўных эфектаў, абурэньняў ад іншых сіл і перадачы масы ад адной зоркі да іншай, такая сыстэма ўстойлівая, і абедзьве зоркі будуць неабмежавана доўга рухацца па эліптычнай арбіце вакол цэнтра мас сыстэмы. Глядзіце: Задача двух цел.
Сыстэмы з больш чым двума зоркамі
Сыстэмы з больш чым двума зоркамі таксама магчымыя: напрыклад, зорная навала і галяктыка — віды зорных сыстэм. З-за вялікага памеру гэтых сыстэм, іх дынаміка значна складаней, чым у падвойнай зоркі. Аднак, таксама магчыма існаваньне зорных сыстэм з невялікім (але больш двух) колькасьцю зорак і простай арбітальнай дынамікай. Гэтыя сыстэмы завуцца кратнымі зорнымі сыстэмамі, або фізычна кратнымі зоркамі.
Тэрміналогія
Кратная зорная сыстэма, якая складаецца з трох зорак, завецца патройнай.
Дынамічная тэорыя
Тэарэтычна мадэляваньне кратнай зорнай сыстэмы складаней, чым падвойнай, бо разгляданая дынамічная сыстэма (Задача N цел) можа выяўляць хаатычнае паводзіны. Шматлікія канфігурацыі невялікіх груп зорак апыняюцца нестабільнымі, і, у выніку, адна з зорак набліжаецца да іншай досыць блізка і разганяецца настолькі, што пакідае сыстэму.[1] Гэтай нестабільнасьці можна пазбегнуць, калі гэтая такая сыстэма, якія Эванс[2] зваў іерархічнымі. У іерархічнай сыстэме зоркі могуць быць падзеленыя на дзьве групы, кожная з якіх круціцца па вялікай арбіце вакол цэнтра мас сыстэмы. Кожная з гэтых груп павінна таксама быць іерархічнай. Гэта азначае, што яны таксама могуць быць падзеленыя на меншыя падгрупы, якія самі зьяўляюцца іерархічнымі, і г. д.
Патройныя зорныя сыстэмы
Патройныя зорныя сыстэмы — найболей распаўсюджаны тып кратных сыстэм. Напрыклад, у выданьні 1999 года каталога фізычна кратных зорак Токавініна[3] 551 з 728 сыстэм апісаныя як патройныя. У адпаведнасьць з іерархічным прынцыпам, патройныя зорныя сыстэмы звычайна складаюцца з пары блізка размешчаных зорак з больш выдаленым спадарожнікам.
Больш высокія кратнасьці
Вядома шмат сыстэм з больш чым трыма зоркамі. ν Скарпіёна складаецца з прынамсі сямі зорак.
Прыклады
Некаторыя зорныя сыстэмы:
- Наша Сонечная сыстэма, з Сонцам у цэнтры (адна зорка);
- Сірыўс (дзьве зоркі);
- α Цэнтаўра (тры зоркі) (аспрэчваецца — гл. Проксіма Цэнтаўра);
- 4 Цэнтаўра (4 зоркі);
- Міцар (пяць зорак);
- Кастар (шэсць зорак);
- ν Скарпіёна (сем зорак);
- Лебедзь X-1 (адна зорка й адна чорная дыра);
Вонкавыя спасылкі
- ^ Multiple Stellar Systems: Types and Stability, Peter J. T. Leonard, in Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics, P. Murdin, ed., анлайн-версіі: Institute of Physics, арыгінальнае выданьне, апублікаванае Nature Publishing Group, 2001.
- ^ Stars of Higher Multiplicity, David S. Evans, Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society 9 (1968), 388—400.
- ^ MSC—a catalogue of physical multiple stars, A. A. Tokovinin, Astronomy and Astrophysics Supplement Series 124 (1997), 75—84; анлайн-версіі: VizieR і Multiple Star Catalog.