Зорная сыстэма

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Сірыўс A і Сірыўс B, фота атрымана тэлескопам «Габл»

Зорная сыстэма — гэта сыстэма, якая складаецца з зоркі або групы зорак, і, магчыма, плянэтных сыстэм зь меншых цел (такіх як плянэты або астэроіды), аб’яднаных гравітацыяй. У прыватнасьці, Сонечная сыстэма — гэта зорная сыстэма, якая складаецца з Сонца й іншых цел (як Зямля), якія круцяцца вакол яго.

Падвойныя зорныя сыстэмы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зорныя сыстэмы зь дзьвюх зорак завуцца падвойнымі зоркамі, або падвойнымі зорнымі сыстэмамі. Пры адсутнасьці прыліўных эфэктаў, абурэньняў ад іншых сіл і перадачы масы ад адной зоркі да іншай, такая сыстэма ўстойлівая, і абедзьве зоркі будуць неабмежавана доўга рухацца па эліптычнай арбіце вакол цэнтру мас сыстэмы.

Сыстэмы з больш чым дзьвюма зоркамі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Сыстэмы з больш чым дзьвюма зоркамі таксама магчымыя: напрыклад, зорная навала і галяктыка — віды зорных сыстэм. З-за вялікага памеру гэтых сыстэм, іх дынаміка значна складаней, чым у падвойнай зоркі. Аднак, таксама магчыма існаваньне зорных сыстэм зь невялікай (але большай за дзьве) колькасьцю зорак і простай арбітальнай дынамікай. Гэтыя сыстэмы завуцца кратнымі зорнымі сыстэмамі, або фізычна кратнымі зоркамі.

Тэрміналёгія[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Кратная зорная сыстэма, якая складаецца з трох зорак, завецца патройнай.

Дынамічная тэорыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Тэарэтычна мадэляваньне кратнай зорнай сыстэмы складаней, чым падвойнай, бо разгляданая дынамічная сыстэма (Задача N цел) можа выяўляць хаатычнае паводзіны. Шматлікія канфігурацыі невялікіх груп зорак апыняюцца нестабільнымі, і, у выніку, адна з зорак набліжаецца да іншай досыць блізка і разганяецца настолькі, што пакідае сыстэму.[1] Гэтай нестабільнасьці можна пазбегнуць, калі гэтая такая сыстэма, якія Эванс[2] зваў герархічнымі. У герархічнай сыстэме зоркі могуць быць падзеленыя на дзьве групы, кожная зь якіх круціцца па вялікай арбіце вакол цэнтра мас сыстэмы. Кожная з гэтых груп павінна таксама быць герархічнай. Гэта азначае, што яны таксама могуць быць падзеленыя на меншыя падгрупы, якія самі зьяўляюцца герархічнымі, і г. д.

Патройныя зорныя сыстэмы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Патройныя зорныя сыстэмы — найболей распаўсюджаны тып кратных сыстэм. Напрыклад, у выданьні 1999 году каталёгу фізычна кратных зорак Токавініна[3] 551 з 728 сыстэм апісаныя як патройныя. У адпаведнасьці з герархічным прынцыпам, патройныя зорныя сыстэмы звычайна складаюцца з пары блізка разьмешчаных зорак з больш аддаленым спадарожнікам.

Больш высокія кратнасьці[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вядома шмат сыстэм з больш чым трыма зоркамі. ν Скарпіёна складаецца з прынамсі сямі зорак.

Прыклады[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Некаторыя зорныя сыстэмы:

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  1. ^ Multiple Stellar Systems: Types and Stability, Peter J. T. Leonard, in Encyclopedia of Astronomy and Astrophysics, P. Murdin, ed., он-лайн-вэрсіі: Institute of Physics, арыгінальнае выданьне, апублікаванае Nature Publishing Group, 2001.
  2. ^ Stars of Higher Multiplicity, David S. Evans, Quarterly Journal of the Royal Astronomical Society 9 (1968), 388—400.
  3. ^ MSC—a catalogue of physical multiple stars, A. A. Tokovinin, Astronomy and Astrophysics Supplement Series 124 (1997), 75—84; он-лайн-вэрсіі: VizieR і Multiple Star Catalog.

Вонкавыя спасылкі[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Зорная сыстэмасховішча мультымэдыйных матэрыялаў