Прагляд крыніцы для Скольцкая саамская мова

{{Інфармацыя пра мову
|Назва мовы                = Скольцкая саамская мова
|Назва мовы ў арыгінале    = sääʹmǩiõll<ref>[https://saan.oahpa.no/detail/sms/eng/s%C3%A4%C3%A4%CA%B9m%C7%A9i%C3%B5ll.html sääʹmǩiõll]</ref>
|Краіны ўжываньня          = [[Расея|Расеі]], [[Фінляндыя|Фінляндыі]]
|Рэгіён                    = Лавозера ([[Расея]])<br />Сэвэтыярві ([[Фінляндыя]])
|Колькасьць карыстальнікаў = 400 чалавек<ref>[http://ethnologue.com/show_language.asp?code=sms Saami, Skolt. A language of Finland, Ethnologue]{{ref-en}}</ref>
|Клясыфікацыя              = [[Уральскія мовы|Уральская сям’я]]<br />&nbsp;[[Фіна-вугорскія мовы|Фіна-вугорская галіна]]<br />&nbsp;&nbsp;[[Саамскія мовы|Саамская група]]
|Афіцыйная мова ў          = камуне Інары ([[Фінляндыя]])
|Рэгулюецца                = —
|Код па ISO 639-1          = —
|Код па ISO 639-2(B)       = sms
|Код па ISO 639-2(T)       = sms
|Код па SIL                = sms 	
}}
'''Скольцкая саа́мская мова''' (альбо '''скольт-саа́мская''', '''колта-саа́мская''') — адна з [[Саамскія мовы|саамскіх моваў]], на якой размаўляюць [[саамы]] ў расейскім паселішчы Лавозера і фінскім Сэвэтыярві. Раней мова была распаўсюджанай сярод саамаў у [[Нарвэгія|нарвэскім]] паселішчы Нэйдэн, але ў нашыя часы ўсе тамтэйшыя носьбіты мовы вымерлі.

== Характарыстыка мовы ==
[[Файл:Sami languages large.png|міні|229пкс|Скольцкая саамская мова (абазначаная лічбай 6).]]
=== Распаўсюджаньне ===
Паводле інфармацыі 2011 году<ref>[https://web.archive.org/web/20130531231512/http://www.mshu.edu.ru/index.php?option=com_content&task=view&id=3596&Itemid=421 Мурманский государственный гуманитарный университет. 18 октября состоялась конференция, посвященная культурному наследию и истории саамов-скольтов]{{ref-ru}}</ref> агульная колькасьць саамаў-скольтаў складае прыкладна 1000 чалавек: 600 жыве ў Фінляндыі, 250 у Расеі, 150 у Нарвэґіі. 

Сярод фінскіх скольтаў на мове здольныя вольна размаўляць толькі 400 чалавек, у Расеі — толькі 20 чалавек (зьяўляюцца носьбітамі натозерскага дыялекту мовы). У асяродзьдзі нарвэскіх саамаў-скольтаў мова ўжо не захавалася.

Да [[Другая сусьветная вайна|Другое сусьветнае вайны]] носьбіты скольцкае саамскае мовы пражывалі ў вёсках {{Артыкул у іншым разьдзеле|Пэтсама||be|Печанга}} і Суонікюля. У выніку перадачы гэтых тэрыторыяў [[СССР|Савецкаму Саюзу]] саамскія жыхары гэтых населеных пунктаў былі эвакуяваны ў фінскую камуну Інары.

=== Пісьмовасьць ===
[[Файл:Azbuka-00.jpg|міні|229пкс|{{Падказка|«Азбука для лопарей, живущихъ въ Кольскомъ уѣздѣ Архангельской губерніи»|«Азбука для саамаў, што жывуць у Кольскім павеце Архангельскае губэрні»}}]]
Першым альфабэтам, які ўжываўся ў скольцкай саамскай, была [[кірыліца]]. У 1884 годзе [[Расейцы|расейскім]] сьвятаром Канстанцінам Шчаколдзіным быў выдадзены пераклад на гэтую мову Эвангельля ад Мацьвея, таксама ім быў выдадзены скольцкі саамскі [[лемантар]].

У XX стагодзьдзі ў скольцкім асяродзьдзі зьяўляецца [[лацінскі альфабэт]]. Гэты альфабэт атрымаў афіцыйны статус у 1973 годзе<ref>[http://samimuseum.fi/saamjiellem/suomi/kieli.html Koltansaamen kieli ja ortografia sekä omakielinen kirjallisuus]{{ref-fi}}</ref>.

Сучасны выгляд скольцкага саамскага альфабэту.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | А а
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Â â
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | B b
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | C c
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Č č
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ʒ ʒ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ǯ ǯ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | D d
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Đ đ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | E e
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | F f
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | G g
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ǧ ǧ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ǥ ǥ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | H h
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | I i
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | J j
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | K k
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ǩ ǩ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | L l
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | M m
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ŋ ŋ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | O o
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Õ õ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | P p
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | R r
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | S s
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Š š
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | T t
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | U u
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | V v
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Z z
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ž ž
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Å å
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ä ä
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ʹ
|}

Літары Qq, Ww, Xx, Yy, Öö выкарыстоўваюцца толькі ў запазычаньнях. Перад падвоенымі зычнымі зьяўляецца кароткае аглушэньне, якое пры пісьме не паказваецца. Таксама не паказваюцца ўстаўныя галосныя, таму што яны не зьяўляюцца фанэматычнымі ці складовымі.

== Грамадзкае жыцьцё ==
Паводле Канстытуцыі Фінляндыі<ref>[https://web.archive.org/web/20180221034917/http://finlex.fi/fi/laki/ajantasa/1999/19990731 Suomen perustuslaki 11.6.1999/731]{{ref-fi}}</ref> саамы маюць права на выкарыстаньне сваёй мовы ў афіцыйных установах мясьцінаў, дзе пражываюць саамы. У муніцыпалітэце Інары (Фінляндыя) скольцкая саамская мова мае статус афіцыйнай нароўні з [[Інары-саамская мова|інары-саамскай]], [[Паўночнасаамская мова|паўночнасаамскай]] і [[Фінская мова|фінскай]] мовамі.

У шматлікіх дзіцячых садках [[Ляпляндыя|Ляпляндыі]] выкарыстоўваецца поўнае саамскамоўнае навучаньне дзяцей, з нулявое па другую клясы мясцовых школаў выкладаньне таксама вядзецца выключна на саамскіх мовах. Паступова ў адукацыйны працэс дадаецца фінская мова і ў шостай клясе прапорцыя саамскае й фінскае дасягае прыкладнае прапорцыі 50 на 50. З 2005 году ў Фінляндыі скольцкую саамскую мову можна здаваць у якасьці замежнае мовы на ўступовых іспытах у ВНУ. 

Паводле меркаваньня міністра юстыцыі Фінляндыі Аны-Маі Генрыксан і Саамскага парлямэнту Фінляндыі, існуе значная пагроза саамскім мовам і пэрспэктыва іх зьнікненьня. Выказваюцца думкі аб недастатковай моўнай падтрымцы, адзначаецца нястача настаўнікаў, падручнікаў і г.д. Нягледзячы на шматлікія праґрамы падтрымкі мовы, большасьць моладзі ў Інары аддае перавагу фінскай мове. 

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20051227104303/http://www.idolphin.fi/sanastotietopankki/ Northern Sámi — Inari Sámi — Skolt Sámi — English dictionary]{{ref-en}}
* [http://samimuseum.fi/saamjiellem/english/index.html Sääʹmjieʹllem]{{ref-en}}{{ref-fi}}
* [https://web.archive.org/web/20120210212619/http://www.finlex.fi/fi/laki/kaannokset/2003/en20031086.pdf Sámi Language Act]{{ref-en}}
* [https://web.archive.org/web/20120515004952/http://www.uta.fi/~km56049/same/skolt/koltansaame.html Skolt Sámi Grammar Vocabulary]{{ref-en}}

{{Фіна-вугорскія мовы}}

[[Катэгорыя:Саамскія мовы]]
[[Катэгорыя:Мовы Расеі]]
[[Катэгорыя:Мовы Фінляндыі]]