Прагляд крыніцы для Сацыялёгія

{{Комплексная навука
| Тэма = функцыянаваньне й зьмены [[грамадзтва]]
}}
'''Сацыялёгія''' (ад {{мова-la|societsa|скарочана}}&nbsp;— „грамадзтва“ й {{мова-grc|λóγος|скарочана}}&nbsp;— „навука“<ref>{{Скарнік|||https://www.skarnik.by/tsbm/75503|Сацыялёгія}}</ref>), таксама '''грамадазна́ўства'''&nbsp;— [[навука]], якая сыстэматычна дасьледуе функцыянаваньне й зьмены [[грамадзтва]], сацыяльныя законы, працэсы й структуры, якія яднаюць ці падзяляюць [[Чалавек|людзей]], ствараюць сувязі паміж людзьмі альбо ёсьць іхняя праява, а таксама працэс іхніх зьменаў. 

Асноўная мэта сацыялёгіі&nbsp;— аналіз структуры сацыяльных адносін у тым выглядзе, у якім яны складваюцца ў ходзе сацыяльнага ўзаемадзеяньня. Мэтадалягічна сацыялёгія ў значнай ступені базуецца на эмпірычных дасьледаваньнях. Сацыялёгію адносяць да [[Грамадзкія навукі|грамадзкіх]] альбо [[Гуманітарныя навукі|гуманітарных]] навук.

Сацыёлягі дасьледуюць таксама адзінкі ў складзе сацыяльных групаў, чалавечыя стасункі (напрыклад, [[сям’я]], супольнасьці, [[Таварыства|таварыствы]], [[Задзіночаньне|задзіночаньні]] й г.&nbsp;д.). [[Чалавечыя стасункі]] ў разуменьні сацыяльнае дынамікі могуць аб’ядноўваць людзей праз утварэньне сацыяльных групаў, установаў ці нават цэлых грамадзтваў, альбо падзяляць праз грамадзкія падзелы.

== Гісторыя ==
Ужо ў старажытнасьці на высокім узроўні існавала грамадзкая думка. На эўрапейскім культурным абшары [[філёзаф]]ам, якога можна назваць першым [[сацыёляг]]ам, быў [[Плятон]]. Грамадзкая думка ў той ці іншай форме існавала й да яго й мела сваё разьвіцьцё пасьля. Першым мысьляром, які запрапанаваў назву ''сацыялёгія'' быў [[Аўгуст Конт]]. Аб’ектам дасьледаваньня сацыялёгіі ёсьць супольнасьць. Адзінкі цікавяць сацыёляга толькі ў працэсе іхніх зьнешніх стасункаў паміж сабой.

Сыстэматызаваны выклад прадмета, задач і праблематыкі сацыялёгіі ажыцьцявіў [[Г. Спэнсэр]], які стварыў канцэпцыю сацыяльных інстытутаў як мэханізмаў самаарґанізацыі сумеснага жыцьця людзей.

Канцэпцыя сацыялягізму найбольш поўна адлюстравана ў працах [[Э. Дзюркгейм]]а, які вызначаў прадмет сацыялёгіі як сацыяльныя факты, што існуюць па-за індывідам і ў адносінах да яго валодаюць прымусовай сілай.

Імкненьне знайсьці абʼектыўныя заканамернасьці сацыяльных зьяў абумовіла неабходнасьць выкарыстаньня ў сацыялёгіі [[статыстыка|статыстыкі]]. [[М. Вэбэр]] вызначаў сацыялёгію як навуку, якая вывучае дзеяньне сацыяльнае, пры ўмове субʼектыўнай матывацыі індывіда або групы. Паводле Вэбэра, асэнсаванае мэтарацыянальнае дзеяньне&nbsp;— той ідэальны тып, узор сацыяльнага дзеяньня, зь якім суадносяцца іншыя тыпы.

[[П. А. Сарокін]] разьвіў вучэньне пра „інтэгральную“ сацыялёгію і вылучыў 4 яе разьдзелы: агульнае вучэньне пра грамадзтва, вывучэньне сацыяльных заканамернасьцяў яго разьвіцьця, вывучэньне асноўных тэндэнцыяў у разьвіцьці грамадзтва і грамадзкіх інстытутаў, сацыяльная палітыка, задача якой&nbsp;— пошук сродкаў паляпшэньня грамадзкага жыцьця.

Працэс фармаваньня сацыялёгіі адзначаны пераходам ад гісторыка-эвалюцыйнага да структурна-аналітычнага падыходу, тэарэтычныя пабудовы якога цесна зьвязаны з эмпірычнымі дасьледаваньнямі. У межах агульнай праблематыкі фармаваліся розныя тэарэтычныя арыентацыі ў адпаведнасьці з пануючымі ў пэўны пэрыяд філязофскімі плынямі. Так, „сацыялягізм“ Дзюркгейма, які прапанаваў разглядаць факты „як рэчы“, парадзіў лінію пазытывісцкага абʼектывізму. „Разумеючая“ сацыялёгія Вэбэра (імкненьне расшыфраваць унутраны сэнс сацыяльных дзеяньняў) абапіралася на ідэі [[неакантыянства]] і [[філязофія жыцьця|філязофіі жыцьця]]. У 1950-х гадах у сацыялёгіі існавала некалькі тэарэтычных арыентацыяў, самая ўплывовая зь іх&nbsp;— структурны функцыяналізм ([[Т. Парсанс]], [[Р. К. Мэртан]]), які ставіў на першы плян прынцып цэласнасьці і інтэграцыі сыстэмы і тлумачыў прыватныя зьявы тымі функцыямі, якія яны выконваюць у межах гэтага цэлага.

Паўстаньне сацыялёгіі ў сучасным выглядзе было спрычыненае грамадзкімі зьменамі зьвязанымі з [[індустрыялізацыя]]й канца XIX стагодзьдзя, у выніку якіх утварылася новае прамысловае грамадзтва. Зараз адбываецца паўставаньне новых постіндустрыяльных, ці інфармацыйных, грамадзтваў.

== Глядзіце таксама ==
* [[Прыкладная сацыялёгія]]
* [[Тэарэтычная сацыялёгія]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* ''Гідэнс Э.'' Сацыялогія. Кароткія і крытычныя ўводзіны: Пер. з анг. мовы / Гідэнс Энтані.&nbsp;— Мн.: Тэхналогія, 2003.&nbsp;— 120 с.&nbsp;— ISBN 985-458-086-5
* ''Ігнатовіч П. Р.'' Сацыялогія. Вучэб. дапам.&nbsp;— Мн.: Бел. дзярж. ўн-т культуры і мастацтваў, 2001.&nbsp;— 261 с&nbsp;— ISBN 985-6579-38-4
* {{Крыніцы/БелЭн|14|214—215|[[Галіна Мікалаеўна Сакалова|Сакалова Г. М.]]|Сацыялогія}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Сацыялёгія}}{{Навука}}

[[Катэгорыя:Сацыялёгія| ]]