Прагляд крыніцы для Калюмны

{{Герб
 |назва              = Калюмны
 |лацінка            = Kalumny
 |арыгінал           = 
 |варыянты_назвы     = 
 |выява              = Recueil d'armoiries polonaises - Columns of Gediminas.svg
 |памер_выявы        = 
 |подпіс_выявы       = Герб Калюмны
 |выява2             = 
 |памер_выявы2       = 
 |подпіс_выявы2      = 
 |вэрсіі             = 
 |першыя_згадкі      = XIV ст.
 |дата_прыняцьця     = 
 |носьбіт            = 
 |роды               = 
 |кляйнод            = 
 |начэльле           = 
 |прылбіца           = 
 |карона             = 
 |тарча              = 
 |пахолак            = 
 |ордэн              = 
 |пастамэнт          = 
 |дэвіз              = 
 |іншыя              = 
 |выкарыстаньне      = [[Вялікае Княства Літоўскае]]
 |аўтар              = 
}}
'''Калю́мны''' — [[герб]], адзін зь дзяржаўных сымбаляў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]: у чырвоным полі тры белыя слупы, злучаныя ўнізе.

== Паходжаньне ==
[[Файл:Vitaŭt Vialiki, Kalumny. Вітаўт Вялікі, Калюмны (1555).jpg|значак|180пкс|[[Вітаўт Вялікі]], 1555 г.]]

Няма адназначнасьці пра паходжаньне Калюмнаў. На падставе візуальнага падабенства частка гісторыкаў выводзіць іх ад знакаў [[Рурыкавічы|Рурыкавічаў]], так званых «трызубцаў»<ref>Вяроўкін-Шэлюта У. «Калюмны» // {{Літаратура/ЭГБ|4к}} С. 38.</ref>. Відаць, сьпярша Калюмны былі гербавым знакам [[Полацкае княства|Полацкага княства]], разам з далучэньнем якога яны перайшлі да [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]]<ref name="EVKL">Вяроўкін-Шэлюта У. «Калюмны» // {{Літаратура/ЭВКЛ|2к}} С. 21.</ref><ref>{{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)|к}} С. 42.</ref>.

Паводле пазьнейшай легенды, герб Калюмны прывёз з сабою з [[Рым]]у мітычны [[Палямон (літоўскі князь)|Палямон]]. За ім гэтым гербам пачаў карыстацца літоўскі княскі род, які памянёная легенда назвала нашчадкамі мітычнага князя — [[Палямонавічы|Палямонавічамі]].

== Гісторыя ==
Пачатак выкарыстаньня Калюмнаў ў якасьці дзяржаўнага сымбалю зьвязваюць з пэрыядам княжаньня [[Гедзімін]]а, таму гэты герб атрымаў таксама назву ''Слупы Гедзіміна''. Калюмны ўпершыню сустракаюцца на манэтах Вялікага Княства Літоўскага па 1386—1420 гадох.

У [[Грунвальдзкая бітва|Грунвальдзкай бітве]] (1410 год) з 40 харугваў Вялікага Княства Літоўскага 10 былі з выявай Калюмнаў (паводле [[Ян Длугаш|Яна Длугаша]], такім знакам [[Вітаўт]] пазначаў коней). Дасьледнікі лічаць гэтыя харугвы надворнымі, якімі Вітаўт кіраваў як вялікі князь. Выкарыстаньне срэбных Калюмнаў на чырвоных сьцягах сьведчыць, што гэта былі вайсковыя і геральдычныя знакі<ref>[[Аляксей Шаланда|Шаланда А.]] Таямнічы свет беларускіх гербаў. — {{Менск (Мінск)}}, 2014. С. 67.</ref>.

Зьяўленьне гербу Калюмнаў на манэтах і яго выкарыстаньне поруч з [[Пагоня (герб)|Пагоняй]] зьвязваюць з тым, што такім чынам падкрэсьліваўся высокі статус Полацкага княства ў складзе Вялікага Княства Літоўскага. Пры гэтым калі Пагоня ўвасабляла [[Літва старажытная|Літву]], то Калюмны — [[Русь]]. Аднак у такім значэньні герб Калюмны перастаў выкарыстоўвацца з згасаньнем дынастыі [[Ягайлавічы|Ягайлавічаў]]. Пазьней сустракаюцца толькі адзінкавыя матэрыяльныя помнікі, дзе Калюмны — шляхецкі герб<ref name="EVKL"/>.

== Галерэя ==

=== XV стагодзьдзе ===
<gallery caption="Калюмны ў XV стагодзьдзі" class="center" widths=150 heights=150>
Kalumny. Калюмны (1416).jpg|1416 г.
Columns of Gediminas from the Armorial Lyncenich, 15th century.png|З Armorial Lyncenich. ~1435
Coat of arms of the Trakai Voivodeship with an armed soldier and Columns of Gediminas from the Armorial Lyncenich - olde dratun. 15th century. Retouch.png|Герб Троцкага княства, {{nowrap|~1435 г.}}
Coat of arms of Lithuania from the Armorial Lyncenich.png|На тарчы Пагоні.~1435
</gallery>
<gallery class="center" widths=150 heights=150>
Kalumny. Калюмны (1440).jpg|~1445 г.
Pahonia. Пагоня (1440).jpg|На тарчы Пагоні, ~1445 г.
Kalumny. Калюмны (1460-64).jpg|1460—1464 гг.
Pahonia. Пагоня (1475-99).jpg|На тарчы Пагоні, 1475—1499 гг.
</gallery>

=== XVI стагодзьдзе ===
<gallery caption="Калюмны ў XVI стагодзьдзі" class="center" widths=150 heights=150>
Coat of Arms of Polotsk (XVI c.).svg|«Печатка [[Полацак]]ая». XVI ст.
Recueil d'armoiries polonaises - Columns of Gediminas.png|1555 г.
Kalumny. Калюмны (1575).jpg|1575 г.
Kalumny. Калюмны (1578).jpg|1578 г.
</gallery>

=== XVII стагодзьдзе ===
<gallery caption="Калюмны ў XVII стагодзьдзі" class="center" widths=150 heights=150>
Troki, Kalumny. Трокі, Калюмны (A. Hogenberg, 1616).jpg|Герб [[Троцкае ваяводзтва|Троцкага ваяводзтва]], 1616 г.
Uładzisłaŭ Vaza, Pahonia. Уладзіслаў Ваза, Пагоня (1638).jpg|Пячаць [[Уладзіслаў Ваза|Уладзіслава Вазы]], 1638 г.
Symon Samuel Sanguška, Pahonia-Kalumny. Сымон Самуэль Сангушка, Пагоня-Калюмны (1639).jpg|Герб [[Сымон Самуэль Сангушка|Сымона Самуэля Сангушкі]], 1639 г. 
Žygimont Aŭgust, Pahonia-Kalumny. Жыгімонт Аўгуст, Пагоня-Калюмны (J. Radzivił, 1651).jpg|З гарматы [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]], 1651 г.
</gallery>
<gallery class="center" widths=150 heights=150>
Jan Kazimier, Pahonia. Ян Казімер, Пагоня (1659).jpg|Пячаць [[Ян Казімер|Яна Казімера]], {{nowrap|1659 г.}}
Michał Karybut Višniaviecki, Kalumny. Міхал Карыбут Вішнявецкі, Калюмны (1669).jpg|З прывілею [[Міхал Карыбут Вішнявецкі|Міхала Карыбута Вішнявецкага]], 1669 г.
Jan Sabieski, Pahonia. Ян Сабескі, Пагоня (1678).jpg|Пячаць [[Ян Сабескі|Яна Сабескага]], {{nowrap|1678 г.}}
Kalumny. Калюмны (1601-1700).jpg|З Armorial universel
</gallery>

=== XVIII стагодзьдзе ===
<gallery caption="Калюмны ў XVIII стагодзьдзі" class="center" widths=150 heights=150>
Sapieha, Kalumny-Pahonia. Сапега, Калюмны-Пагоня (1709).jpg|Герб [[Сапегі|Сапегаў]], 1709 г.
Aŭgust Mocny, Pahonia. Аўгуст Моцны, Пагоня (1718).jpg|Пячаць [[Аўгуст Моцны|Аўгуста Моцнага]], 1718 г.
Sapieha, Kalumny-Pahonia. Сапега, Калюмны-Пагоня (1724).jpg|Герб Сапегаў, 1724 г.
Aŭgust Sas, Pahonia. Аўгуст Сас, Пагоня (1736).jpg|Пячаць [[Аўгуст Сас|Аўгуста Саса]], 1736 г.
</gallery>
<gallery class="center" widths=150 heights=150>
Aŭgust Sas, Pahonia. Аўгуст Сас, Пагоня (1738, 1883).jpg|Пячаць Аўгуста Саса, 1738 г.
Kalumny. Калюмны (P. Böse, 1742).jpg|З генэалёгіі [[Радзівілы|Радзівілаў]], {{nowrap|1742 г.}}
Stanisłaŭ Aŭgust Paniatoŭski, Pahonia. Станіслаў Аўгуст Панятоўскі, Пагоня (1768).jpg|Пячаць [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]], 1768 г.
Pahonia-Kalumny. Пагоня-Калюмны (1794).jpg|Пячаць 1-га палку пярэдняй варты ВКЛ, 1794 г.
</gallery>

=== XIX стагодзьдзе ===
<gallery caption="Калюмны ў XIX стагодзьдзі" class="center" widths=150 heights=150>
Kalumny. Калюмны (1844).jpg|1844 г.
Kalumny. Калюмны (1856).jpg|1856 г.
Kalumny. Калюмны (1872).jpg|1872 г.
Kodań, Kalumny-Pahonia. Кодань, Калюмны-Пагоня (V. Griaznov, 1885).jpg|З Замкавай царквы ў [[Кодань|Кодні]], 1885 г.
</gallery>
<gallery class="center" widths=150 heights=150>
Kalumny. Калюмны (B. Starzyński, 1555, 1875-1900).jpg|Б. Стажынскі, Пасля 1875 г.
Kalumny. Калюмны (B. Starzyński, 1875-1900).jpg|Б. Стажынскі
Giedzimin, Pahonia-Kalumny. Гедзімін, Пагоня-Калюмны (B. Starzyński, 1875-1900).jpg|Гербы [[Гедзімін]]а. {{nowrap|Б. Стажынскі}}
Aldona, Kalumny. Альдона, Калюмны (B. Starzyński, 1875-1900).jpg|Герб Альдоны. {{nowrap|Б. Стажынскі}}
</gallery>

=== XXI стагодзьдзе ===
<gallery caption="Калюмны ў XXI стагодзьдзі" class="center" widths=150 heights=150>
Emblem of the Pahonia Regiment.png|Эмблема палку «Пагоня»
1st assault company Belarus.png|Эмблема [[1-ая асобная дэсантна-штурмавая рота|1-й асобнай беларускай дэсантна-штурмавой групы]]
</gallery>

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/Краіна Беларусь. Вялікае Княства Літоўскае (2012)}}
* {{Літаратура/ЭВКЛ|2}}
* {{Літаратура/ЭГБ|4}}

[[Катэгорыя:Гербы Вялікага Княства Літоўскага]]
[[Катэгорыя:Гербы Беларусі]]