Прагляд крыніцы для Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту

{{Славутасьць
|Тып                      = Помнік грамадзянскай архітэктуры
|Назва                    = Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту
|Арыгінальная назва       = {{мова-lt|Vilniaus universiteto kiemeliai|скарочана}}
|Выява                    = Vilnius University campus by Augustas Didzgalvis.jpg
|Подпіс выявы             = Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту
|Шырыня выявы             = 
|Статус                   = 
|Краіна                   = Летува
|Назва месцазнаходжаньня  = [[Горад|Места]]
|Месцазнаходжаньне        = Вільня
|Адрас                    = [[Унівэрсытэцкая вуліца (Вільня)|Унівэрсытэцкая вуліца]]
|Канфэсія                 = 
|Эпархія                  = 
|Ордэнская прыналежнасьць = 
|Тып кляштара             = 
|Тып будынка              = 
|Архітэктурны стыль       = [[готыка]], [[рэнэсанс]], [[барока]], [[клясыцызм]]
|Аўтар праекту            = 
|Будаўнік                 = 
|Заснавальнік             = [[Езуіты|Таварыства Ісуса]]
|Першае згадваньне        = 
|Заснаваньне              = 1570
|Асноўныя даты            = {{Славутасьць/Даты||||||}}
|Скасаваны                = 
|Пачатак будаўніцтва      = 1570
|Канчатак будаўніцтва     = 1873
|Будынкі                  = {{Славутасьць/Будынкі|Вялікі двор|[[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)|Касьцёл Сьвятых Янаў]]||||}}
|Прыбудоўкі               = 
|Вядомыя насельнікі       = [[Тамаш Жыцкі]], [[Ян Зноска]], [[Ян Рустэм]], [[Джозэф Саўндэрс]], [[Караль Падчашынскі]]
|Рэліквіі                 = 
|Плябан                   = 
|Стан                     = 
|Шырата паўшар’е          = паўночнае
 |Шырата градусаў         = 54
 |Шырата хвілінаў         = 40
 |Шырата сэкундаў         = 57
|Даўгата паўшар’е         = усходняе
 |Даўгата градусаў        = 25
 |Даўгата хвілінаў        = 17
 |Даўгата сэкундаў        = 14
|Назва мапы               = Летува
|Пазыцыя подпісу на мапе  = зьлева
|Водступ подпісу на мапе  = 
|Сайт                     = http://www.vu.lt/en/about-us/maps-and-pictures
|Commons                  = Vilnius University Central Campus
}}
'''Анса́мбль Ві́ленскага ўнівэрсытэ́ту''' — помнік архітэктуры XV—XVIII стагодзьдзяў у [[Вільня|Вільні]]. Знаходзіцца ў [[Старое Места (Вільня)|Старым Месьце]], на [[Унівэрсытэцкая вуліца (Вільня)|Ўнівэрсытэцкай вуліцы]]{{Заўвага|Афіцыйны адрас — ''Universiteto g. 3, 4, 5''}}. Твор архітэктуры, у якім выявіліся пераважныя ў [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікім Княстве Літоўскім]] стылі — [[готыка]], [[рэнэсанс]], [[барока]] (у тым ліку [[Віленскае барока|віленскае]]) і [[клясыцызм]]. Аб’ект Рэгістру культурных каштоўнасьцяў [[Летува|Летувы]].

Комплекс будынкаў [[Віленскі ўнівэрсытэт|Віленскага ўнівэрсытэту]] займае квартал, абмежаваны вуліцамі Ўнівэрсытэцкай, [[Сьвятаянская вуліца (Вільня)|Сьвятаянскай]], [[Замкавая вуліца (Вільня)|Замкавай]] і [[Вуліца Скопа|Скопа]]. Складаецца з 13 карпусоў, злучаных адзін з адным, [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)|касьцёла Сьвятых Янаў]] і званіцы, якія ўтвараюць 13 унутраных двароў рознай велічыні і пляну. У наш час рэпрэзэнтуе Летуву ў парку [[Міні-Эўропа]] ([[Брусэль]]) сярод найвыдатнейшых эўрапейскіх славутасьцяў<ref>{{спасылка|url=http://www.werbeka.com/europa/minieure.htm|арыгbнал=Mini-Europe in Brussels|загаловак=Міні-Эўропа ў Брусэлі}}{{ref-en}}</ref>.

== Гісторыя ==

=== Вялікае Княства Літоўскае ===
Ансамбль пачаў фармавацца каля 1570 году ва ўжо забудаваным камяніцамі квартале, што знаходзіўся ў валоданьні [[Сьпіс кіраўнікоў Віленскай дыяцэзіі|віленскіх біскупаў]]. Найбольш раньнія гатычныя элемэнты будынкаў датуюцца першай паловай XVI стагодзьдзя<ref>[[Валеры Пазднякоў|Пазднякоў В.]] Віленская акадэмія // {{Літаратура/ЭВКЛ|1к}} С. 412.</ref>. Заснаваная ў 1578 годзе [[езуіты|езуіцкая]] [[Віленскі ўнівэрсытэт|акадэмія]] набывала новыя дамы, пашыраючы тэрыторыю комплексу ў паўночным і ўсходнім кірунках.

У 1611—1613 гадох вялося будаваньне галоўнага будынка калегіюму. У 1670 годзе пачалося будаваньне новага калегіюму, якое ішло ў некалькі этапапаў: у 1671, 1677—1679, 1681, 1686—1690, 1728—1736 гадох. Будынкі адбудоўваліся па пажарах 1737 і 1748 гадоў.

У будынках ансамблю разьмяшчаліся паводле чаргі езуіцкі калегіюм, ператвораны ў 1579 годзе ў акадэмію, з 1781 году — Галоўная школа Вялікага Княства Літоўскага.

=== Пад уладай Расейскай імпэрыі ===
Па [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцім падзеле Рэчы Паспалітай]] (1795 год), калі Вільня апынулася ў складзе [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] з 1803 году ў будынках разьмясьціўся імпэратарскі Віленскі ўнівэрсытэт. Па ліквідацыі расейскімі ўладамі ўнівэрсытэту ў 1832 годзе — [[Віленскі музэй старажытнасьцяў|Музэй старажытнасьцяў]] і [[Віленская археалягічная камісія]], пазьней Публічная бібліятэка і архіў, а таксама дзьве мужчынскія гімназіі.

Увесь час дзейнічала [[Віленская астранамічная абсэрваторыя|астранамічная абсэрваторыя]].

=== Найноўшы час ===
У 1919—1939 гадох у будынках разьмяшчаўся ўнівэрсытэт Стэфана Баторыя. Па [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайне]] ў памяшканьнях ансамблю месьцяцца адміністрацыя, [[Бібліятэка Віленскага ўнівэрсытэту|бібліятэка]], філязофскі, гістарычны і філялягічны факультэты Віленскага ўнівэрсытэту.

Па аднаўленьні незалежнасьці Летувы (1990 год) наведваньне комплексу ўвайшло ў праграмы турыстычных экскурсіяў і візытаў кіраўнікоў дзяржаваў ды іншых высокіх гасьцей. Яго наведвалі [[Далай-лама XIV|Далай лама]] (2001 год), папа рымскі [[Ян Павал II]] (2003 год), каралева [[Нідэрлянды|Нідэрляндаў]] [[Бэатрыкс]] (2008 год). У кастрычніку 2006 году ўнівэрсытэт наведалі каралева Вялікабрытаніі [[Лізавета II]], [[Філіп (герцаг Эдынбурскі)|герцаг Эдынбурскі Філіп]] і [[прынц Чарлз]] у суправаджэньні прэзыдэнта Летувы [[Валдас Адамкус|Валдаса Адамкуса]]<ref>{{спасылка|дата=20 кастрычніка 2006|url=http://pda.regnum.ru/news/725065.html|загаловак=Палова летувісаў жыве ў боязі перад Расеяй|арыгінал=Половина литовцев живет в страхе перед Россией|выдавец=[[REGNUM]]|дата доступу=18 чэрвеня 2009}}{{ref-ru}}</ref>. У траўні 2009 году ва ўнівэрсытэцкіх будынках і дварах пабывала гішпанская каралеўская пара [[Хуан-Карлас I]] і каралева [[Соф’я Грэцкая|Соф’я]]<ref>{{спасылка|datep=2009.05.06|url=http://www.kurier.lt/?r=100000&n=5056|загаловак=В Литву прибыла королевская чета Испании|выдавец=Литовский курьер|дата доступу=18 чэрвеня 2009}}{{ref-ru}}</ref>. У сакавіку 2010 году ўнівэрсытэт падчас свайго афіцыйнага візыту наведаў прэзыдэнт [[Славенія|Славеніі]] [[Даніла Цюрк]] з жонкай<ref>{{спасылка|date=10 марта 2010|url=http://ru.delfi.lt/news/politics/v-litvu-s-vizitom-pribyvaet-prezident-slovenii.d?id=29857073&l=fplead|загаловак=В Литву с визитом прибывает президент Словении|выдавец=Delfi|дата доступу=12 марта 2010-03-12}}{{ref-ru}}</ref>.

Ансамбль адкрыты дзеля платнага наведваньня ў сакавіку — кастрычніку з 9 да 18 гадзінаў, у лістападзе — лютым з 10 да 17 гадзінаў (уваход з [[Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту#Двор бібліятэкі|двара Бібліятэкі]] ў [[Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту#Двор Сарбевія|двор Сарбевія]]); касьцёл Сьвятых Янаў адкрыты дзеля наведваньня з панядзелка да суботы з 10 да 17 гадзінаў. У [[Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту#Двор Міцкевіча|двор Міцкевіча]] і [[Ансамбль Віленскага ўнівэрсытэту#Двор Гуцэвіча|двор Гуцэвіча]] ў летні час таксама можна прайсьці ў буднія дні празь піўны рэстаран «Аўла» (раней кавярня «Жалтвіксьле») на [[Замкавая вуліца (Вільня)|Замкавай вуліцы]].

== Архітэктура ==
[[Файл:Vilnius University.Scheme of Central Campus.jpg|значак|Схема ансамблю ўнівэрсытэту]]

=== Вялікі Двор ===
[[Файл:The Grand Courtyard of Vilnius University and the Church of St. John.Lithuania.jpg|міні|[[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)|Касьцёл Сьвятых Янаў]] і званіца]]
[[Файл:Vilnius Litauen Aula der Universitaet.jpg|значак|160пкс|зьлева|Аўла]]

Вялікі Двор{{Заўвага|{{мова-lt|Didysis kiemas|скарочана}}}} (ранейшая назва — ''двор [[Пётар Скарга|Скаргі]]''{{Заўвага|{{мова-pl|dziedziniec Skargi|скарочана}}}}) утвараюць паўночны і заходні карпусы XVI стагодзьдзя, [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)|касьцёл Сьвятых Янаў]], узьведзеная ў XVII стагодзьдзі званіца і збудаваныя ў сярэдзіне XVIII стагодзьдзя паўднёвы корпус і аўла. На фасадзе паўночнага корпусу памятная дошка {{мова-la|Academia et Universitas Societatis Jesu Erecta anno 1580|скарочана}}. Пры рэканструкцыі па пажары 1610 году зьявілася адкрытыя галерэі — на двух паверхах паўночнага корпусу і на першым паверсе заходняга корпусу.

У пачатку XVIII стагодзьдзя ўнівэрсытэт набыў дамы месьцічаў на [[Сьвятаянская вуліца (Вільня)|Сьвятаянскай вуліцы]], на паўднёвым баку двара. На іх месцы збудавалі навучальня корпус з адкрытымі галерэямі на першым і другім паверхах. На пляцы, які далучаецца да званіцы, збудавалі новую аўлу паводле праекту, як мяркуецца, архітэктара [[Ян Гляўбіц|Яна Гляўбіца]]. 11 чэрвеня 1762 году адбылося яе ўрачыстае адкрыцьцё. У 1810 годзе яе перабудоўваў архітэктар [[Міхал Шульц]]. Па пажарах 1737 і 1749 гадоў над паўночным і заходнім карпусамі надбудавалі трэці паверх, тады ж стварылі [[барока]]вы фасад касьцёла.

[[Файл:The Grand Courtyard of Vilnius University.Lithuania.jpg|міні|Вялікі Двор]]

У галерэях Вялікага двара на 50 памятных дошках адзначаюцца імёны выдатных выхаванцаў і выкладчыкаў унівэрсытэту — славуты' навукоўцаў, паэтаў, мастакоў [[Канстанцін Шырвід|Канстанціна Шырвіда]], паэта [[Мацей Казімер Сарбеўскі|Мацея Казімера Сарбеўскага]], [[Жыгімонт Лаўксьмін|Жыгімонта Лаўксьміна]], гісторыка [[Альбэрт Каяловіч|Альбэрта Каяловіча]], прыродазнаўцы [[Георг Форстэр|Георга Форстэра]], архітэктара [[Лаўрын Гуцэвіч|Лаўрына Гуцэвіча]], мастака [[Францішак Смуглевіч|Францішка Смуглевіча]], астранома [[Марцін Пачобут-Адляніцкі|Марціна Пачобут-Адляніцкага]], матэматыка [[Францішак Нарвойш|Францішка Нарвойша]], філёляга [[Готфрыд Эрнст Гродэк|Готфрыда Эрнста Гродэка]], батаніка [[Людвіг Генрых Баянус|Людвіга Баянуса]], мастака [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]], лекара, біёляга і хіміка [[Анджэй Сьнядэцкі|Анджэя Сьнядэцкага]], мэдыка [[Ёзэф Франк|Ёзэфа Франка]], прававеда й гісторыка [[Ігнат Даніловіч|Ігната Даніловіча]], натураліста [[Станіслаў Юндзіл|Станіслава Баніфацыя Юндзіла]], паэтаў [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]] і [[Юльюш Славацкі|Юльюша Славацкага]], філёзафа [[Леў Карсавін|Льва Карсавіна]] ды многіх іншых.

{{Падвойная выява|справа|Valarjan Pratasievič. Валяр’ян Пратасевіч (XVIII) (2).jpg|128|Jan Karal Chadkievič. Ян Караль Хадкевіч (XVIII).jpg|84|Фрэскі XVIII ст. з партрэтамі [[Валяр’ян Пратасевіч|Валяр’яна Пратасевіча]] (налева) і  [[Ян Караль Хадкевіч|Яна Караля Хадкевіча]] (направа)}}

На фрэсках пілястраў паўночнага і заходняга крыла выяўляюцца герб унівэрсытэту, партрэты біскупа [[Валяр’ян Пратасевіч|Валяр’яна Пратасевіча]], палкаводца [[Ян Караль Хадкевіч|Яна Караля Хадкевіча]], каралёў [[Аўгуст Моцны|Аўгуста Моцнага]] і [[Станіслаў Аўгуст Панятоўскі|Станіслава Аўгуста Панятоўскага]].

У 1929 годзе да 350-годзьдзя ўнівэрсытэту ў нішах будынка аўлы паставілі алегарычныя фігуры Ісьціны і Прыгажосьці (скульптар [[Баляслаў Балзукевіч]]). Яны не захаваліся. Цяпер у нішах стаяць стылізаваныя фігуры студэнтаў. Над фасадам аўлы надпіс {{мова-la|Alma Mater Vilnensis|скарочана}}. На першым паверсе дзейнічае кавярня, вядомая паводле неафіцыйнай назвы «морг». У двары адбываюцца ўрачыстасьці з нагоды пачатку й заканчэньня навучальных гадоў.

=== Двор абсэрваторыі ===
[[Файл:Vilnius University.Observatory.jpg|значак|160пкс|зьлева|Абсэрваторыя]]

Двор абсэрваторыі{{Заўвага|{{мова-lt|Observatorijos kiemas|скарочана}}}} (ранейшая назва — ''двор Пачобута''{{Заўвага|{{мова-pl|dziedziniec Poczobuta|скарочана}}}}) — найстарэйшы дзядзінец ансамблю. Ніжнія паверхі будынкаў адносяцца да XV стагодзьдзя. Двор утварыўся ў XVI стагодзьдзі з будынкаў езуіцкай калегіі, таму яго называлі дваром калегіюму.

Цяперашнюю форму двор атрымаў у пачатку XVII стагодзьдзя. У XVII—XVIII стагодзьдзях тут вырошчвалі лекавыя расьліны і ў паўднёвым крыле месьцілася аптэка. У 1753 годзе на сродкі [[Альжбета Пузына (Агінская)|Альжбеты Пузыны]] (з [[Агінскія|Агінскіх]]) збудавалі ўласна абсэрваторыя. У канцы XVIII стагодзьдзя ў гэтым жа будынку месьціліся канцылярыя і архіў [[Адукацыйная камісія|Адукацыйнай камісіі]].

На будынку астранамічнай абсэрваторыі [[Фрыз (архітэктура)|фрызам]] праходзіць надпіс — цытата з [[Вэргіліюс]]а: {{мова-la|Addidit antiquo virtus nova lumina coelo|скарочана}} («Адвага дае старому небу новае сьвятло»). Ніжэй: {{мова-la|Haec domus Uraniae est: Curae procul este profanae: Temnitur hic humilis tellus: Hinc itur ad astra|скарочана}} («Гэта дом Ураніі. Ідзіце прэч, прафаны! Тут зьневажаюць нікчэмную Зямлю: адсюль падымаюцца да зорак»). Яшчэ ніжэй зьмяшчаецца надпіс у памяць 150-годзьдзя Адукацыйнай камісіі і рэформы асьветы. Будынак аздабляецца [[дарычны ордэр|дарычным]] фрызам з знакамі [[задыяк]]у ў [[мэтопа]]х.

На сьцяне заходняга корпусу знаходзіцца памятная дошка з тэкстам на [[Польская мова|польскай мове]] ў памяць [[Марцін Пачобут-Адляніцкі|Марціна Пачобут-Адляніцкага]], прафэсара астраноміі і рэктара ўнівэрсытэту.

=== Двор бібліятэкі ===
[[Файл:Vilnius University 2007 July 15.jpg|міні|Галоўны будынак]]
[[Файл:Vilnius University library's commemorative doors.jpg|значак|зьлева|160пкс|Дзьверы-помнік, 2001 г.]]

Двор бібліятэкі{{Заўвага|{{мова-lt|Bibliotekos kiemas|скарочана}}}} сфармаваўся ў канцы XVI стагодзьдзя. У XVII—XVIII стагодзьдзях быў закрытым гаспадарчым дваром унівэрсытэту. Пры капітальнай перабудове суседняга генэрал-губэрнатарскага палацу ў пачатку XIX стагодзьдзя адзін з карпусоў разабралі. Пазьней двор ад вуліцы аддзяляў мур з брамай у стылі клясыцызму, але і яго разабралі. Цяпер двор выглядае як невялікі пляц. Яго ўтвараюць 3-павярховы фасад аднаго з найстарэйшых будынкаў ансамблю — будынак бібліятэкі, ня менш старога корпусу былой астранамічнай абсэрваторыі (направа) і корпус гістарычнага факультэту налева.

Надбудову ўласна абсэрваторыі над ранейшым 3-павярховым паўночным корпусам будынка былой езуіцкай калегіі аздабляюць [[пілястра|пілястры]] з [[фрэска]]мі XVIII стагодзьдзя, якія паказваюць матэматычныя і астранамічныя прыборы і сымбалі сямі найбуйнейшых плянэтаў над вокнамі. У сярэдзіне XVIII стагодзьдзя абсэрваторыю аздаблялі дзьве барокавыя вежы. Заходняя вежа ў выніку перабудовы 1838—1842 гадоў стала ніжэйшай. На ёй стаяў [[тэлескоп]], які згарэў ў пажары 1867 году. Верхні паверх ўсходняй вежы разабралі. На ёй у 1863 годзе ўсталявалі выраблены ў [[Эдынбург]]у электрычны гадзіньнік. Ягоны мэханізм рэгуляваўся астранамічнымі прыборамі, таму яны паказвалі вельмі дакладны час. Вайскоўцы на Замкавай гары ў тэлескоп, пазычаны астраномамі, сачылі за гадзіньнікам і паводле іх сьведчаньняў роўна апоўдні стралялі з гарматы. У 1990-я гады ўсходнюю вежу адрэстаўравалі. Яе верхавіну аздабляе герб Пратасевічаў і флюгер з [[манаграма]]й [[Ордэн езуітаў|ордэну езуітаў]]<ref>{{спасылка|date=2009-01-05|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/600-vilniaus-universiteto-bibliotekos-kiemas|загаловак=Vilniaus universiteto Bibliotekos kiemas|выдавец=Vilniaus universitetas|дата доступу=11 лютага 2009|мова=lt}}</ref>.

[[Файл:Bronze door of Vilnius University library.Lithuania.jpg|значак|зьлева|160пкс|Дзьверы-помнік, 2006 г.]]

У заходнім куце паводле праекту архітэктара [[Стэфан Нарэмбскі|Стэфана Нарэмбскага]] ў 1938 годзе зрабілі тры аркі. У 1964 годзе да 250-годзьдзя пачынальніка летувіскай мастацкай літаратуры [[Крысьціёнас Данэлайціс|Крысьціёнаса Данэлайціса]] ў нішы паставілі яго скульптуру (скульптар [[Канстанцінас Багданас]]). Ва ўсходнім куце месьціцца цэнтральны ўваход ва ўнівэрсытэт.

Налева ад яго камэмэратыўныя дзьверы ў памяць 450-годзьдзя першай летувіскай кнігі «Катэхізіс» [[Марцінас Мажвідас|Марцінаса Мажвідаса]] (скульптар [[Ёнас Мяшкялявічус]]) з выявай найважнейшых постацяў і падзеяў гісторыі летувіскай культуры. Верхняя частка гранітнага парталу важыць каля 9 тон, бакавіны — каля 6 тон, рухомая бронзавая створка дзьверы — каля 300 кг. Дзьверы, на стварэньне, выраб і мантаж якіх выдаткавалі паўмільёну [[Летувіскі літ|літаў]] (што выклікала крытыку ў адрас былога [[рэктар]]а ўнівэрсытэту, летувіскага палітыка [[Раландас Павіленіс|Раландаса Павіленіса]]), лічацца найдаражэйшымі ў Летуве.

У верхняй частцы дзьвярэй разьмяшчаюцца бронзавыя партрэты [[Мікалай Крыштап Радзівіл «Сіротка»|Мікалая Крыштапа Радзівіла «Сіроткі»]], які заснаваў ў 1579 годзе друкарню ў Вільні (пазьней друкарня Віленскай акадэміі, 1585 год), дзе ў 1613 годзе надрукавалі першую арыгінальную мапу [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскае]] «Magni Ducatus Lithuaniae caeterarumque regionum illi adiacentium exacta descriptio»; віленскага [[біскуп]]а [[Валяр’ян Пратасевіч|Валяр’яна Пратасевіча]], які заснаваў віленскі езуіцкі калегіюм (1570 год) і яе бібліятэку; папы рымскага [[Грыгорыюс XIII|Грыгорыюса XIII]], які зацьвердзіў 29 кастрычніка 1579 году [[Була|булу]] аб заснаваньні Віленскай акадэміі і ўнівэрсытэту; [[кардынал]]а [[Юры Радзівіл (біскуп)|Юрыя Радзівіла]], які зьвярнуўся да папы з просьбай аб наданьні правоў акадэміі Віленскаму калегіюму; [[Сьпіс вялікіх князёў літоўскіх|вялікага князя]] [[Жыгімонт Аўгуст|Жыгімонта Аўгуста]], які перадаў езуіцкаму калегіюму сваю бібліятэку (каля 5000 тамоў); [[Сьпіс польскіх манархаў|караля]] і вялікага князя [[Стэфан Баторы|Стэфана Баторыя]], які падпісаў прывілей ад 1 красавіка 1579 году аб рэарганізацыі езуіцкаага калегіюму ва ўнівэрсытэт.

Пасярэдзіне разьмяшчаецца герб унівэрсытэту і надпіс «Першай летувіскай кнізе 1547—1997» ({{мова-lt|Pirmajai lietuviškai knygai 1547—1997|скарочана}}). На створках дзьвярэй адлюстроўваецца першая старонка «Катэхізіса» [[Марцінас Мажвідас|Мажвідаса]] і выдадзенага ў Вільні ў 1595 годзе зборніка пропаведзяў на летувіскай мове «Пасьціла» [[Мікалоюс Даўкша|Мікалоюса Даўкшы]], ніжэй — віды ўнівэрсытэтаў [[Кёнігсбэрг]]у («Калыска летувіскай кнігі») і [[Вільня|Вільні]] («Ачаг летувіскай навукі»), партрэты першага летувіскага мовазнаўцы [[Канстанцін Шырвід|Канстанціна Шырвіда]], бацькі летувіскай гістарыяграфіі [[Сыманас Даўкантас|Сыманаса Даўкантаса]], патрыярха летувіскага нацыянальнага адраджэньня [[Ёнас Басанавічус|Ёнаса Басанавічуса]], знакамітага кніганошы часоў забароны на летувіскі друк лацінскім шрыфтам [[Юргіс Белініс|Юргіса Белініса]], таксама [[Вінцас Кудзірка|Вінцаса Кудзіркі]] і біскуп [[Мацей Казімер Валанчэўскі|Мацея Валанчэўскага]], братоў [[Вацловас Біржышка|Вацловаса Біржышкі]] і [[Міколас Біржышка|Міколаса Біржышкі]], пісьменьніка [[Вінцас Мікалайціс-Пуцінас|Вінцаса Мікалайціса-Пуцінаса]]. Налева ўнізе — сцэна ў старадаўняй друкарні, налева — выява скрыптара або пісьменьніка і тэкст з прысьвечанай унівэрсытэту паэмы «Дрэва пазнаньня» [[Юсьцінас Марцінкявічус|Юсьцінаса Марцінкявічуса]] «Тым людзям, што падымалі дах слова, тым кнігам, што калыхалі нашы калыскі» ({{мова-lt|Tiems žmonėms žodžio stogą kėlusiems, toms knygoms mūsų lopšį supusioms|скарочана}}). Дзьверы ўрачыста адкрылі 21 траўня 2001 году.

На 3-павярховым будынку гістарычнага факультэту вісіць памятная дошка ў памяць знаходжаньня ў Вільні ўкраінскага [[паэт]]а [[Тарас Шаўчэнка|Тараса Шаўчэнкі]], які жыў і тварыў тут у 1829—1831 гадох. Жыўшы ў Вільні, ён браў урокі маляваньня ў мастака [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]], які жыў ў гэтым будынку.

У будныя дні двор Бібліятэкі функцыянуе як аўтамабільная стаянка для работнікаў унівэрсытэту. 1 верасьня тут праходзяць урачыстасьці пачатку новага навучальнага року ва ўнівэрсытэце.

Аркавыя праходы вядуць ў двары Сарбевія і Даўкшы.

=== Двор Сарбевія ===
[[Файл:Vilnius University.Commeorative bell.jpg|міні|Звон Свабоды над праходам, якія злучаюць Вялікі двор і двор Сарбевія]]

Двор Сарбевія{{Заўвага|{{мова-lt|M. K. Sarbievijaus kiemas|скарочана}}, {{мова-pl|dziedziniec Sarbiewskiego|скарочана}}}} атрымаў сваю назву ў гонар [[Мацей Казімер Сарбеўскі|Мацея Казімера Сарбеўскага]], польскага лацінскага паэта. На заходнім крыле над брамай месьціцца памятная дошка зь белага мармуру пра заслугі Сарбевія — паэта-ляўрэата, якога папа рымскі [[Урбан VIII]] увянчаў лаўровым вянком і ўзнагародзіў мэдалём.

Да самых старых пабудоваў двара належаць будынкі ў яго паўднёвай частцы, якія ў асноўным захавалі структуру XVII стагодзьдзя. Архітэктар [[Караль Падчашынскі]] ў сярэдзіне XIX стагодзьдзя перабудаваў паўднёвы корпус і ўсе тры паверхі ўмацаваў масіўнымі [[контрфорс]]амі.

Ва ўсходнім корпусе ў часы езуіцкай акадэміі разьмяшчаліся стайні. Па рэканструкцыі, праведзенай да 400-годьдзя ўнівэрсытэту (1979 год), у гэтым корпусе разьмясьціўся цэнтар літуаністыкі і ўнівэрсытэцкая кнігарня {{мова-lt|Littera|скарочана}}. Скляпеньні і [[пілён]]ы кнігарні аздабляюцца [[Фрэска|фрэскі]] [[Антанас Кмеляўскас|Антанаса Кмеляўскаса]] з выявамі заснавальніка езуіцкай калегіі біскупа [[Валяр'ян Пратасевіч|Валяр’яна Пратасевіча]], рэктара Галоўнай школы астранома [[Марцін Пачобут-Адляніцкі|Марціна Пачобута-Адляніцкага]], выбітных выкладчыкаў і выхаванцаў Віленскага ўнівэрсытэту — мастакоў [[Францішак Смуглевіч|Францішка Смуглевіча]] і [[Ян Рустэм|Яна Рустэма]], гісторыкаў [[Іяхім Лялевель|Іяхіма Лялевеля]] і [[Сыманас Даўкантас|Сыманаса Даўкантаса]], мэдыка [[Ёзэф Франк|Ёзэфа Франка]], паэтаў [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]] і [[Юліюш Славацкі|Юліюша Славацкага]], усходазнаўца [[Восіп Кавалеўскі|Восіпа Кавалеўскага]] ды іншых.

У паўночным корпусе былі кватэры прафэсараў унівэрсытэту. Корпус у 1799—1801 гадох рэканструяваў архітэктар [[Міхал Шульц]]. На трэцім паверсе была яго ўласная кватэра. Інтэр’ер чатырох пакояў Шульц дэкараваў ляпнымі арнамэнтамі і формамі розных [[Архітэктурны ордэр|ордэраў]] і чытаў тут лекцыі, выкарыстоўваючы сваю кватэру як наглядны дапаможнік. Сёньня гэта адзін зь нешматлікіх захаваных [[клясыцызм|клясыцыстычных]] інтэр’ераў жылога дому ў Вільні. Пазьней тут жылі графік прафэсар [[Джозэф Саўндэрс]], архітэктар [[Караль Падчашынскі]]. Цяпер у былой кватэры Шульца разьмяшчаецца дэканат філялягічнага факультэту<ref>{{спасылка|аўтар=Nijolė Bulotaitė.|date=сакавіка 2009|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/670-vilniaus-universiteto-m-k-sarbievijaus-kiemas|загаловак=Vilniaus universiteto M. K. Sarbievijaus kiemas|выдавец=Vilniaus universitetas|дата доступу=4 марта 2009|мова=lt|копія=http://www.webcitation.org/61C8JtWdh|дата копіі=2011-08-25}}</ref>. 26 чэрвеня 2011 году адбылося адкрыцьцё памятнай дошкі, усталяванай на гэтым будынку, у гонар ляўрэата Нобэлеўскай прэміі, паэта [[Чэслаў Мілаш|Чэслава Мілаша]], які навучаўся ў Віленскім унівэрсытэце; ва ўрачыстай цырымоніі ўзялі ўдзел прэзыдэнт Летувы [[Даля Грыбаўскайце]], надзвычайны і паўнамоцны амбасадар Польшчы ў Летуве [[Януш Скалімоўскі]], рэктар Віленскага ўнівэрсытэту [[Бенедзіктас Юодка]] ды іншыя<ref>{{спасылка|url=http://ru.delfi.lt/misc/culture/gribauskajte-cheslav-milosh-obedinyaet-litovskij-i-polskij-narody.d?id=47012289|загаловак=Грыбаўскайтэ: Чэслаў Мілаш аб'ядноўвае летувіскі і польскі народы|аўтар=|date=27 чэрвеня 2011 р.|work=ru.DELFI.lt|выдавец=LT Delfi|дата доступу=2011-06-29|мова=|копія=http://www.webcitation.org/61C8KdkE8|дата копіі=2011-08-25}}</ref><ref>{{спасылка|url=http://www.diena.lt/naujienos/miestas/c-milosas-pasaulio-pilietis-jungiantis-lietuviu-ir-lenku-tautas-360650|загаловак=Č. Milošas — pasaulio pilietis, jungiantis lietuvių ir lenkų tautas|аўтар=|date=2011-06-26|work=Diena|выдавец=UAB "Diena Media News"|дата доступу=2011-06-29|мова=lt|копія=http://www.webcitation.org/61C8LQmGN|дата копіі=2011-08-25}}</ref>. Аўтар памятнай дошкі з барэльефам Мілаша і тэкстам на летувіскай, польскай і лацінскай мовах скульптар Арвідас Алішаўскас<ref>{{спасылка|url=http://naujienos.vu.lt/ivykiai/pristatymai/23908-vilniaus-universitete-atidengta-paminkline-lenta-paskutiniam-ldk-pilieciui|загаловак=Vilniaus universitete atidengta paminklinė lenta „paskutiniam LDK piliečiui“|аўтар=Viktoras Denisenko|date=2011-06-27|work=Universiteto naujienos|выдавец=Vilniaus universitetas|дата доступу=2011-06-29|мова=lt|копія=http://www.webcitation.org/61C8NPZUM|дата копіі=2011-08-25}}</ref>.

=== Двор Даўкшы ===
Двор Даўкшы{{Заўвага|{{мова-lt|M. Daukšos kiemas|скарочана}}}} атрымаў сваю назву ад летувіскіх уладаў у гонар [[Мікалоюс Даўкша|Мікалоюса Даўкшы]], [[Каталіцызм|каталіцкага]] каноніка, аднаго з стваральнікаў летувіскай пісьменнасьці. У будынках, якія ўтвараюць двор, разьмясьціўся гістарычны факультэт Віленскага ўнівэрсытэту. Двор сфармаваўся ў сярэдзіне XVIII стагодзьдзя. У XVII стагодзьдзі збудавалі паўднёвы корпус, у сярэдзіне XVIII стагодзьдзя — 2-павярховы заходні і 1-павярховыя паўночны і ўсходні, у якіх былі зроблены стайні.

У пачатку XVIII стагодзьдзя на трэцім паверсе паўднёвага корпусу знаходзілася кватэра рэктара Ўладзіслава Даўкшы. У паўднёвым крыле з боку двара захаваўся [[рэнэсанс]]ны фасад.

У 1803 годзе над паўднёвым і заходнім карпусамі надбудавалі трэці паверх. На другім, пазьней на трэцім паверсе заходняга корпусу жыў мастак прафэсар [[Ян Рустэм]]. У яго браў урокі [[Тарас Шаўчэнка]], у памяць пра што на будынку з боку двара бібліятэкі ўсталявалі памятную дошку з [[рэльеф (скульптура)|барэльефнай]] выявай паэта і тэкстам на [[Летувіская мова|летувіскай]] і [[Украінская мова|ўкраінскай]] мовах.

На другім паверсе таго ж дому жыў матэматык, які пэўны час займаў пасаду дэкана фізычна-матэматычнага факультэту [[Тамаш Жыцкі]]. Цяпер памяшканьні яго былой кватэры займае дэканат гістарычнага факультэту. Над кватэрай Жыцкага на трэцім паверсе жыў прафэсар палітычнай эканоміі [[Ян Зноска]]. Заходні корпус двара рэканструяваўся, з прыстасаваньнем памяшканьняў пад кватэры прафэсараў, паводле праекту і пад назіраньнем архітэктара [[Міхал Шульц|Міхала Шульца]]<ref>{{спасылка|аўтар=Nijolė Bulotaitė.|date=7 красавіка 2009|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/758-vilniaus-universiteto-mikalojaus-dauksos-kiemas|загаловак=Vilniaus universiteto Mikalojaus Daukšos kiemas|выдавец=Vilniaus universitetas|дата доступу=7 красавіка 2009|мова=lt|копія=http://www.webcitation.org/61C8O9Tpj|дата копіі=2011-08-25}}</ref>.

=== Двор Смуглевіча ===
[[Файл:Kazlauskas Daukantas.jpg|міні|160пкс|зьлева|Барэльеф Сыманаса Даўкантаса]]

Двор Смуглевіча{{Заўвага|{{мова-pl|dziedziniec Smugliewicza|скарочана}}}}, перайменаваны летувіскімі ўладамі ў двор Даўкантаса{{Заўвага|{{мова-lt|S. Daukanto kiemas|скарочана}}}}. Сваю гістарычную назву атрымаў у гонар мастака [[Францішак Смуглевіч|Францішка Смуглевіча]], цяперашнюю афіцыйную — у імя выхаванца Віленскага ўнівэрсытэту [[Сыманас Даўкантас|Сыманаса Даўкантаса]], летувіскага гісторыка і пісьменьніка-асьветніка. На сьцяне паўночнага корпусу над аркай разьмяшчаецца барэльеф Даўкантаса (скульптар Р. Казлаўскас). У цэнтры двара расьце дуб; яго саджанец з родных месцаў Даўкантаса ўрачыста высадзілі падчас сьвяткаваньня 400-годьдзя Віленскага ўнівэрсытэту (1979 год).

[[Файл:Ona Simaite Vinius University.jpg|міні|зьлева|160пкс|Пліта ў памяць Оны Шымайце]]

Двор утвараюць будынкі розных часоў. З паўднёвага боку двор замыкае будынак, у якім разьмяшчаюцца інстытут замежных моваў Віленскага ўнівэрсытэту і Віленскі інстытут [[ідыш]], з усходняй — {{мова-la|Domus Philologiae|скарочана}} з катэдрамі, аўдыторыямі і чытальнымі залямі філялягічнага факультэту.

На сьцяне паўночнага корпусу, побач з уваходам у інстытут ідыш, месьціцца памятная пліта ў памяць [[Она Шымайце|Оны Шымайце]] (1894—1970), [[Праведнікі сьвету|праведніцы сьвету]]. Яна падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] працавала ў бібліятэцы Віленскага ўнівэрсытэту і дапамагала вязьням Віленскага гета. З дазволу акупацыйных уладаў зьбіраць у гета кнігі, узятыя студэнтамі да вайны зь бібліятэкі, яна насіла ў гета прадукты, выносіла з гета лісты і запіскі вязьняў. Схопленую пры спробе вывесьці з гета габрэйскую дзяўчынку, Ону Шымайце катавалі і потым адправілі ў канцэнтрацыйны лягер<ref>{{спасылка|аўтар=Любовь Салимова.|date=23 сентября 2008|url=http://www.salca.lt/print:page,1,53-cvety-v-getto-ne-rosli....html|загаловак=Цветы в гетто не росли…|выдавец=|дата доступу=19 чэрвеня 2009|копія=http://www.webcitation.org/61C8Ottdl|дата копіі=2011-08-25}}</ref>.

У паўднёва-ўсходнім куце двара захаваўся каштоўны фрагмэнт [[рэнэсанс]]нага [[Атык (архітэктура)|атыку]]. Паўднёвы будынак узводзіўся на мяжы XVI—XVII стагодзьдзяў дзеля гаспадарчых патрэбаў: тут разьмяшчаліся стайні, цясьлярскія майстэрні, бровар, склады. Корпус па перабудове ў канцы XVIII стагодзьдзя аддалі пад прафэсарскія кватэры. Падчас рэстаўрацыі памяшканьняў катэдры перакладу на сьцяне адной з былых кватэраў выявілі фрагмэнт фрэскі, на якім захавалася дата — 1794 год.

На другім паверсе ўсходняга корпусу разьмяшчаецца вэстыбюль музаў з [[сграфіта]] вядомага графіка і скульптара [[Рымтаўтас Гібавічус|Рымтаўтаса Гібавічуса]], якая адлюстроўвае дзевяць музаў (1969 год). Доўгі калідор вядзе да іншага вэстыбюлю, аздобленага апошняй [[фрэска]]й Гібавічуса. Яна адлюстроўвае найболь вядомых гісторыкаў, паэтаў, мастакоў, архітэктараў Летувы, большай часткай зьвязаных зь Віленскім унівэрсытэтам. Ад вэстыбюлю музаў калідор налева вядзе да чытальнай залі замежных моваў. У калідоры перад чытальнай заляй захаваліся старадаўнія драўляныя бэлькі столевага перакрыцьця. Чытальная заля аздабляецца фрэскай [[Шарунас Шымулінас|Шарунаса Шымулінаса]] «Мажвідас на фоне Рагайне». Калідор на першым паверсе вядзе да катэдры клясычнай філялёгіі. Вэстыбюль перад ёю аздабляеца [[мазаіка]]й [[Віталіс Трушыс|Віталіса Трушыса]], якая адлюстроўвае летувіскіх паганскіх богаў і багінь — [[Пяркунас]]а, Габіі, [[Медэйна|Медэйны]] ды іншых пэрсанажаў [[Летувіская міталёгія|летувіскай міталёгіі]]<ref>{{спасылка|аўтар=Nijolė Bulotaitė.|date=17 чэрвеня 2009|url=http://www.vilnensis.vu.lt/istorija/42-istorija/758-vilniaus-universiteto-mikalojaus-dauksos-kiemas|загаловак=Simono Daukanto kiemas|выдавец=Vilniaus universitetas|дата доступу=18 чэрвеня 2009|мова=lt|копія=http://www.webcitation.org/61C8O9Tpj|дата копіі=2011-08-25}}</ref>.

З калідору першага паверху {{мова-la|Domus Philologiae}} можна патрапіць у двор Станевіча. З самога двара Смуглевіча можна прайсьці ў двор Міцкевіча і двор Аркадаў.

=== Двор Аркадаў ===
[[Файл:Arcade Courtyard Vilnius Unoversity1.jpg|міні|Двор Аркадаў]]

Двор Аркадаў{{Заўвага|{{мова-lt|Arkadų kiemelis|скарочана}}}} ад вуліцы Скопа аддзяляе дом, набыты ўнівэрсытэтам у 1815 годзе. У 1832 годзе паводле праекту архітэктара [[Караль Падчашынскі|Караля Падчашынскага]] ў ім зрабілі кватэры для вучняў гімназіі. Паводле праекту архітэктара Лявіцкага ў 1873 годзе будынкі паўночнай часткі двара Смуглевіча злучылі крытай галерэяй на масіўных чатырохкутных калёнах, утварыўшы невялікі панадворак з аркамі і нішамі. Двор рэканструяваўся ў 1974 годзе паводле праекту архітэктара Э. Урбаненэ. Дэкаратыўная мэталёвая брама вядзе на вуліцу Скопа.

=== Двор Гуцэвіча ===
[[Файл:Guciewicz Vilnius University.jpg|міні|Дошка ў памяць Сымона Гуцэвіча]]

Двор Гуцэвіча{{Заўвага|{{мова-lt|L. Stuokos-Gucevičiaus kiemas|скарочана}}}} атрымаў сваю назву ў гонар выхаванца і выкладчыка Віленскага ўнівэрсытэту (у той час Галоўнай школы Вялікага Княства Літоўскага) [[Лаўрын Гуцэвіч|Лаўрына Гуцэвіча]], адметнага прадстаўніка архітэктуры [[клясыцызм]]у.

Двор утварыўся па перабудовах XIX стагодзьдзя. Будынкі вакол яго ў 1775 годзе набыла Адукацыйная камісія, дзякуючы чаму ўнівэрсытэцкі комплекс пашырыўся да [[Замкавая вуліца (Вільня)|Замкавай вуліцы]]. У гэтых будынках разьмяшчалася артылерыйская школа, у якім Лаўрын Гуцэвіч чытаў лекцыі з матэматыкі, тапаграфіі і фартыфікацыі.

У сьцяне паўночнага корпусу месьціцца дошка ў памяць Лаўрына Гуцэвіча з [[рэльеф (скульптура)|барэльефам]] архітэктара (скульптар [[Канстанцінас Багданас]]). Доўгі вузкі праход злучае двор Гуцэвіча з дваром Аркадаў. Двор рэстаўраваўся ў 1972 годзе паводле праекту архітэктара [[Эляна Ўрбаненэ|Эляны Ўрбаненэ]]. З двара вядзе ўваход у Цэнтар арыенталістыкі і ў сутарэньні, якія займае з 1990 году адзін з студэнцкіх тэатраў Віленскага ўнівэрсытэту — тэатар «Мінімум» (пад кіраўніцтвам рэжысэра [[Рымантас Венцкус|Рымантаса Венцкуса]]); заля зьмяшчае 45 гледачоў<ref>[https://web.archive.org/web/20070826222903/http://minimum.puslapiai.lt/kontaktai.html Vilniaus universiteto teatras «Minimum»]{{ref-lt}}</ref>.

=== Двор Міцкевіча ===
Двор Міцкевіча{{Заўвага|{{мова-lt|A. Mickevičiaus kiemas|скарочана|скарочана}}, {{мова-pl|dziedziniec Mickiewicza|скарочана}}}} атрымаў сваю назву ў гонар выхаванца Віленскага ўнівэрсытэту [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]], беларускага польскамоўнага [[паэт]]а. Двор сфармаваўся па рэканструкцыі другой паловы XIX стагодзьдзя. Брама злучае яго з Замкавай вуліцай і дваром Смуглевіча. З усходняга боку ў XVI стагодзьдзі было тры дамы, у другой палове XVIII стагодзьдзя аб’яднаных у адзін будынак. Іх перадаў унівэрсытэту біскуп [[Ігнаці Якуб Масальскі]] ў 1775 годзе. Паўднёвае крыло збудавалі ў канцы XVIII стагодзьдзя. У 1873 годзе паводле праекту архітэктара Лявіцкага забудавалі заходнюю частку двара.

=== Двор Станевіча ===
[[Файл:StaneviciusCourtyard.jpg|міні|зьлева|160пкс|Двор Станевіча]]

Двор Станевіча{{Заўвага|{{мова-lt|S. Stanevičiaus kiemas|скарочана}}}} часам не ўлучаюць у склад ансамблю Віленскага ўнівэрсытэту, бо тры з чатырох будынкаў, якія ўтвараюць яго, не належаць унівэрсытэту. Атрымаў сваю назву ў гонар выхаванца і выкладчыка ўнівэрсытэту [[Сымон Станевіч|Сымона Станевіча]], летувіскага [[паэт]]а, фальклярыста і гісторыка. Вузкі і доўгі двор разьмяшчаецца на поўдзень ад двара Міцкевіча. На яго выходзяць вокны доўгіх калідораў першага і другога паверху філялягічнага факультэту, катэдры францускай філялёгіі, якая была катэдрай славянскай філялёгіі.

Доўгі 2-павярховы дом, які выходзіць на Замкавую вуліцу, і гаспадарчыя пабудовы ў глыбіні двара датуюцца мяжой XVI—XVII стагодзьдзяў. Паводле праекту архітэктара Лявіцкага ў 1873 годзе будынкі калідорамі другога паверху злучыліся з карпусамі ансамблю Віленскага ўнівэрсытэту. Фасады двара з драўлянымі бальконнымі галерэямі абнаўляліся ў 1966—1968 гадох паводле праекту архітэктара [[Станіславас Мікулёніс|Станіславаса Мікулёніса]].

=== Двор Шырвіда ===
[[Файл:SirvydasCourtyard2.jpg|значак|Двор Шырвіда]]

Двор Шырвіда{{Заўвага|{{мова-lt|K. Sirvydo kiemas|скарочана}}}} атрымаў сваю назву ў гонар [[Канстанцін Шырвід|Канстанціна Шырвіда]], [[езуіты|езуіта]], складальніка [[Польская мова|польска]]-[[Лацінская мова|лацінска]]-[[Летувіская мова|летувіскага]] слоўніка і аднаго з пачынальнікаў летувіскай пісьменнасьці.

У двор вядзе нешырокі праход паміж паўночным крылом Вялікага двара і [[Касьцёл Сьвятога Яна Хрысьціцеля і Сьвятога Яна Апостала і Эвангеліста (Вільня)|касьцёлам Сьвятых Янаў]]. Ва ўсходняй частцы двара стаіць 2-павярховы будынак рызьніцы касьцёла. З поўначы ўнівэрсытэцкі двор адгароджваецца дэкаратыўным ажурным мэталічным плотам. Тут жа адзін зь дзясяткаў «белых анёлачкаў» скульптара [[Вайдас Рамошка|Вайдаса Рамошкі]], якія з 2004 годзе ўсталёўваюцца ў розных, часам нечаканых, кутках Вільні<ref>[https://web.archive.org/web/20160322160401/https://www.vilnius.lt/newvilniusweb/index.php/101?itemid=80131 Vilniuje nutūps angeliukas]{{ref-lt}}</ref>. На двор з поўдня выходзіць паўночны [[нэф]] касьцёла з трыма капліцамі, сярод іх вылучаецца капліца Сьвятога Станіслава Косткі з [[купал]]ам.

=== Двор Старой друкарні ===
[[Файл:Plaque commemorating 400th anniversary of the Vilnius University Library.jpg|міні|зьлева|160пкс|Дошка ў памяць 400-годзьдзя бібліятэкі]]
[[Файл:Printing-House Courtyard2.JPG|значак|Двор Старой друкарні]]
[[Файл:Jozef Zawadski.jpg|міні|зьлева|160пкс|Дошка ў памяць [[Юзэф Завадзкі|Юзэфа Завадзкага]] і «Балядаў і рамансаў» [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]]]]

Двор Старой друкарні{{Заўвага|{{мова-lt|Senosios spaustuvės kiemas|скарочана}}}} разьмяшчаецца за дваром Абсэрваторыі. У заходняй частцы двара была аптэка, ва ўсходняй — друкарня езуіцкай акадэміі, заснаваная ў 1586 годзе.

Тут выйшлі з друку «Катэхізіс» (1595 год), першая кніга на летувіскай мове, выдадзеная ў Літве, і «Пасьціла» (1599 год) [[Мікалоюс Даўкша|М. Даўкшы]], «Слоўнік трох моваў» і зборнік пропаведзяў «Пункты казаньняў» (абедзьве 1629 год) [[Канстанцінас Сірвідас|К. Шырвідаса]]. Нягледзячы на рэлігійны зьмест гэтых выданьняў, яны адыгралі вялікую ролю ў гісторыі летувіскай мовы, літаратуры і асьветніцтва<ref>Папшис А. Вильнюс. — Вильнюс: Минтис, 1977. С. 48.</ref>.

У 1970 годзе на Сьвятаянскай вуліцы, на месцы дома, разбуранага падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] ў 1944 годзе, збудавалі 3-павярховае сховішча бібліятэкі Віленскага ўнівэрсытэту (паводле праекту архітэктараў [[Алдона Швабаўскенэ|Алдоны Швабаўскенэ]] і А. Брусокаса). У фасад яе зь Сьвятаянскай вуліцы ў 1970 году ўмуравалі памятную дошку ў памяць 400-годзьдзя бібліятэкі (мастак [[Рымтаўтас Гібавічус]]) з датамі юбілею 1570—1970 гадоў. Старэйшы на дзесяць гадоў за сам унівэрсытэт век бібліятэкі тлумачыцца тым, што яе заснавалі пры адкрытым у 1570 годзе езуіцкім калегіюме, які ў 1579 годзе ператварылі ў акадэмію і ўнівэрсытэт.

У двары разьмяшчаюцца службовыя памяшканьні бібліятэкі і аддзел рэстаўрацыі.

У 1805 годзе друкарню перадалі [[Юзэф Завадзкі (выдавец)|Юзэфу Завадзкаму]], друкару і выдаўцу, які пераехаў у Вільню ў 1803 годзе. Юзэф Завадзкі займаўся выданьнем і продажам, сярод іншага, падручнікаў і кніг з розных галінаў навукі. У 1816 годзе ён адкрыў тут кнігарню. У 1828 годзе Юзэф Завадзкі страціў тытул унівэрсытэцкага друкара і мусіў пакінуць унівэрсытэцкія памяшканьні<ref>[http://www.spaudos.lt/Istorija/J_Zavadskis.htm Juozapas Zavadskis]{{ref-lt}}</ref>.

[[Файл:VilniusUniversityBursaYard1.jpg|міні|Двор бурсы]]

У 1999 годзе на сьцяне старой унівэрсытэцкай друкарні з боку Сьвятаянскай вуліцы зьмясьцілі дошку ў памяць Юзэфа Завадзкага, які ў чэрвені 1822 году выдаў першы зборнік славутага пазьней беларуска-польскага паэта [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]] {{мова-pl|Ballady i romanse|скарочана}} («Баляды і рамансы»). Гэтым зборнікам, якія зьявіўся [[маніфэст]]ам польскага [[рамантызм]]у<ref>Стахеев Б. Ф. [http://feb-web.ru/feb/ivl/vl6/vl6-4792.htm Польская литература (первой половины XIX в.)] // История всемирной литературы: В 9-ти т. Т. 6. — {{М.}}: Наука, 1989. С. 477—492.</ref>, пачалася новая рамантычная эпоха ў польскай літаратуры<ref>Marta Szymańska, [https://web.archive.org/web/20070705051248/http://www.akant.telvinet.pl/archiwum/szymanska100.html Poszukiwanie Absolutu. Jedność antynomii i aprioryczna nieskończoność]{{ref-pl}}</ref>.

=== Двор бурсы ===
Двор бурсы ўтвараюць будынкі XVI—XVIII стагодзьдзяў, якія неаднаразова перабудоўваліся, у іх па працяглым рамонце зь лютага 2005 годзе разьмяшчаецца філязофскі факультэт Віленскага ўнівэрсытэту.

Уваход з гістарычнага Палацавага пляцу (цяпер пляц Сыманаса Даўкантаса), на які выходзіць галоўным фасадам [[Прэзыдэнцкі палац (Вільня)|Біскупскі (Прэзыдэнцкі) палац]] і палац дэ Рэўсаў з клясыцыстычным портыкам аўтарства архітэктара [[Марцін Кнакфус|Марціна Кнакфуса]].

== Галерэя ==

=== Гістарычная графіка ===
<gallery caption="Старая графіка" widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (1582).jpg|1582 г.
Vilenski ŭniversytet, Pahonia. Віленскі ўнівэрсытэт, Пагоня (1781).jpg|1781 г.
Universiteto kiemas.jpg|[[Францішак Смуглевіч|Ф. Смуглевіч]], 1785—1786 гг.
Vilnia, Bataničny sad. Вільня, Батанічны сад (J. Głavacki, 1815).jpg|Ю. Главацкі, 1815 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (M. Januševič, 1835).jpg|М. Янушэвіч, 1835 г.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (M. Januševič, 1835) (2).jpg|М. Янушэвіч, 1835 г.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (M. Januševič, 1836).jpg|М. Янушэвіч, 1836 г.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (M. Januševič, 1837).jpg|М. Янушэвіч, 1837 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (Č. Maniuška, 1842-54).jpg|Ч. Манюшка, 1842—1854 гг.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (P. Benoist, 1850).jpg|1850 г.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (1850).jpg|1850 г.
Vilenski ŭniversytet. Віленскі ўнівэрсытэт (1863).jpg|1863 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (V. Griaznov, XIX).jpg|В. Гразноў, XIX ст.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (XIX).jpg|XIX ст.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (XIX) (2).jpg|XIX ст.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (XIX) (3).jpg|XIX ст.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Pałacavy-Ŭniversyteckaja. Вільня, Палацавы-Ўнівэрсытэцкая (K. Pomianowski, 1877).jpg|К. Памяноўскі, 1877 г.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (J. Krajeŭski, 1877).jpg|Я. Краеўскі, 1877 г.
Vilenski ŭniversytet. Віленскі ўнівэрсытэт (J. Jarmużyński, 1877).jpg|Ю. Ярмужынскі, 1877 г.
Vilenski ŭniversytet. Віленскі ўнівэрсытэт (1877).jpg|1877 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (1877).jpg|1877 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (M. Dabužynski, 1910).jpg|М. Дабужынскі, 1910 г.
Vilnia, Universyteckaja, Abservatoryja. Вільня, Унівэрсытэцкая, Абсэрваторыя (F. Ruščyc, 1917).jpg|[[Фэрдынанд Рушчыц|Ф. Рушчыц]], 1917 г.
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (G. Paul, 1917) (2).jpg|Г. Паўль, 1917 г.
</gallery>

=== Гістарычныя здымкі ===
<gallery caption="Старыя здымкі" widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (1899).jpg|1899 г.
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (1899) (2).jpg|1899 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (J. Bułhak, 1912).jpg|[[Ян Булгак|Я. Булгак]], 1912 г.
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (J. Bułhak, 1912-15).jpg|Я. Булгак, 1912—1915 гг.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (J. Bułhak, 1913).jpg|Я. Булгак, 1913 г.
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (J. Bułhak, 1916).jpg|Я. Булгак, 1916 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (J. Bułhak, 1918).jpg|Я. Булгак, 1918 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (J. Bułhak, 1919).jpg|Я. Булгак, 1919 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (1929).jpg|1929 г.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (1929).jpg|1929 г.
Vilnia, Universyteckaja. Вільня, Унівэрсытэцкая (1929).jpg|1929 г.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (H. Poddębski, 1937).jpg|Г. Паддэмбскі, 1937 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (H. Poddębski, 1937) (3).jpg|Г. Паддэмбскі, 1937 г.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (H. Poddębski, 1937) (4).jpg|Г. Паддэмбскі, 1937 г.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (H. Poddębski, 1937) (5).jpg|Г. Паддэмбскі, 1937 г.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (J. Bułhak, 1912-37).jpg|Я. Булгак, да 1938 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (J. Bułhak, 1912-37).jpg|Я. Булгак, да 1938 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (A. Viačorak, 1938).jpg|В. Вячорак, 1938 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (J. Bułhak, 1912-39).jpg|Я. Булгак, да 1939 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (V. Bujka, 1920-39).jpg|В. Буйка, да 1939 г.
</gallery>
<gallery widths=150 heights=150 class="center">
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (1921-39).jpg|да 1939 г.
Vilnia, Universyteckaja, Dvor Sarbievija. Вільня, Унівэрсытэцкая, Двор Сарбевія (J. Bułhak, 1930-39).jpg|Я. Булгак, да 1939 г.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (J. Bułhak, 1939).jpg|Я. Булгак, 1939 г.
Vilnia, Universyteckaja, Vialiki Dvor. Вільня, Унівэрсытэцкая, Вялікі Двор (J. Bułhak, 1939) (2).jpg|Я. Булгак, 1939 г.
</gallery>

== Заўвагі ==
{{Заўвагі|2}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/ЭВКЛ|1}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{radzima.org|5736|аб’ект}}
* [http://www.vu.lt/english/menu/welco/planu.htm The Old Campus]
* [https://web.archive.org/web/20050921231027/http://www.mb.vu.lt/kiemeliai/index.html Vilnius University architectural ensemble]

[[Катэгорыя:Віленскі ўнівэрсытэт]]
[[Катэгорыя:Архітэктура Летувы]]
[[Катэгорыя:Архітэктурныя помнікі]]
[[Катэгорыя:Зьявіліся ў 1570 годзе]]
[[Катэгорыя:Гатычныя збудаваньні ВКЛ]]
[[Катэгорыя:Гатычныя збудаваньні Летувы]]
[[Катэгорыя:Рэнэсансныя збудаваньні ВКЛ]]
[[Катэгорыя:Рэнэсансныя збудаваньні Летувы]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні віленскага барока ВКЛ]]
[[Катэгорыя:Збудаваньні віленскага барока Летувы]]
[[Катэгорыя:Архітэктура клясыцызму]]