Феафан Пракаповіч

Феафан Пракаповіч
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся:	18 чэрвеня 1681(1681-06-18) або 27 красавіка 1677(1677-04-27) Кіеў, Маскоўская дзяржава
Памёр:	19 верасьня 1736(1736-09-19) Санкт-Пецярбург, Расейская імпэрыя
Адукацыя:	Кіева-Магілянская акадэмія
Феафан Пракаповіч у Вікісховішчы

Феафан Пракаповіч (18 чэрвеня 1677 ці 1681 году, Кіеў — 19 верасьня 1736, Санкт-Пецярбург) — украінскі і расейскі багаслоў, прапаведнік, пісьменьнік, грамадзкі і царкоўны дзеяч. Пакінуў багатую і разнастайнае навуковую і літаратурная спадчына. Пісаў вершы на латыні, польскай, украінскай мовах, гістарычныя творы, пропаведзі, філязофскія і палітычныя трактаты, падручнікі і г. д. Адукацыя Феафан Пракаповіч атрымаў у Кіеве (скончыў Кіева-Магілянскую акадэмію) і ў Рыме.

Прафэсар, пасьля рэктар Кіева-Магілянскай акадэміі. У 1716 годзе па царскаму ўказу паехаў у Пецярбург. Стаў адным з бліжэйшых дарадцаў Пятра І па пытаньнях царкоўнай рэформы (дапамог ліквідаваць патрыярхію і стварыць падкантрольны цару Сынод) і дзяржаўнай палітыкі. З 1718 г. — біскуп пскоўскі, з 1721 г. — віцэ-прэзідэнт Сыноду (прэзідэнт — С. Яворскі, з 1724 г. — архіепіскап наўгародзкі.

Жыцьцяпіс

Феафан Пракаповіч выхадзец з маленькага смаленскага роду беларускай шляхты. З маленства гадаваўся на Кіеўшчыне. Бацька памёр рана, таму яго выхоўвала маці, якая і дала яму сваё прозьвішча. Пасьля сьмерці маці ім апекаваўся дзядзька — намесьнік кіўескага Брацкага Богаяўленскага манастыра, прафэсар і рэктар Кіева-Магілянскага калегіюму. Потым Феафан паехаў вучыцца ў лепшыя ўнівэрсытэты Эўропы.

Двойчы зьмяніўшы канфэсію і пабываўшы ў Рыме пры папскім двары, таленавіты юнак вярнуўся ў 1709 годзе ва Ўкраіну і прыйшоў да праваслаўя. Доўгі час кіраваў навучальнымі ўстановамі — Кіева-Магілянскай акадэміяй і Кіеўскім унівэрсытэтам, каб потым паехаць у Пецярбург для правядзеньня там рэфарматарскай дзейнасьці па закліку Пятра І.

Менавіта Пракаповіча можна лічыць адказным за ўсталяваньне маскоўскага цэзарапапізму: уяўленьня пра вышэйшую духоўную ўладу цара над царквой, што потым знайшло сваё ўвасабленьне ў структуры Сьвяцейшага Сыноду і сэрвільным статусе праваслаўнай царквы Маскоўскага патрыярхату ў дачыненьні да ўласнай дзяржавы.

Спрычыніўся Феафан таксама да стварэньня яшчэ некалькіх прыкмет будучай імпэрыі: па-першае, вялікага і магутнага расійскага флёоту, чый Статут ён пісаў уласнаручна. Па-другое, знакамітай Таемнай Канцылярыі, рэглямэнт якой разам з інструкцыямі для правядзеньня допытаў ён распрацоўваў на пачатку 18 ст. Па вызначэньні гісторыка Анісімава Пракаповіч быў «расейскім Тарквемадам».

Сын беларускай і ўкраінскай зямлі прапанаваў вядомую пасьля канцэпцыю «трыадзінага славянскага народу». Гэтаксама як і Сімяон Полацкі, Феафан Пракаповіч адзін з заснавальнікаў расейскай прыгожай славеснасьці, асабліва ў яе клясыцысцкай форме."Тыповы найміт і авантурыст", па вызначэньні Георгія Флароўскага, што прыехаў з земляў былога ВКЛ і Рэчы Паспалітай, ды фактычна дапамог сфармаваць імпэрскую Расею.

Крыніцы

• Прокопович (Церейський) Єлизар // Києво-Могилянська академія в іменах XVII—XVIII ст.: енциклопедичне видання / відп. ред. В. С. Брюховецький]], упоряд. З. І. Хижняк. — Київ: Видавничий дім «Києво-Могилянська академія Києво-Могилянська академія», 2001. — С. 444—446. — 736 c. — ISBN 966-518-132-7
• Прокопович Теофан // Україна в міжнародних відносинах. Енциклопедичний словник-довідник. Випуск 6. Біографічна частина: Н-Я / Відп. ред. М. М. Варварцев. — К.: Ін-т історії України НАН України, 2016. — с.132-134
• Феофан Прокопович (Філософські твори), К., 1980 // «Ізборник».
• Богдан Стрикалюк, «Феофан Прокопович (Біографія)», 2013 // Перший науковий філософсько-релігієзнавчий портал «Філософія і релігієзнавство».
• Феофан (Прокопович), Биография // «Русское Православие». (рас.)
• «Феофан Прокопович» // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона. (рас.)
• Прокопович Феофан: Собрание сочинений // Библиотека Максима Мошкова. (рас.)
• Морозов П. Феофан Прокопович как писатель: Очерки из истории русской литературы в эпоху пребразований. — СПб. : Тип. В. С. Балашова, 1880. — IV, 402 с.