Прагляд крыніцы для Рэмбрант

{{Мастак
|Імя                 = Рэмбрант
|Партрэт             = Rembrandt - Zelfportret - Google Art Project.jpg
|Памер               = 250пкс
|Апісаньне           = Аўтапартрэт (1659),<br />[[Мэтраполітэн (музэй)|Мэтраполітэн]], [[Нью-Ёрк]]
|Імя пры нараджэньні = Рэмбрант Гармэнзан ван Рэйн
}}
'''Рэ́мбрант Га́рмэнзан ван Рэйн''' ({{мова-nl|Rembrandt Harmenszoon van Rijn}}; 15 ліпеня 1606, [[Лейдэн]] — 4 кастрычніка 1669, [[Амстэрдам]]) — [[Нідэрлянды|галяндзкі]] мастак, майстар [[жывапіс]]у й [[гравюра|гравюры]]. Як правіла, лічыцца адным з найвялікшых мастакоў у гісторыі эўрапейскага [[мастацтва]]{{зноска|Gombrich|1995|Gombrich|420}}. Ягоны ўнёсак у мастацтва прыйшоўся на [[Галяндзкі залаты час]] — пэрыяд росквіту й культурных дасягненьняў, калі галяндзкі жывапіс, шмат у чым супрацьлеглы традыцыям [[барока]], дамінаваў у [[Эўропа|Эўропе]].

Здабыўшы славу ў маладыя гады ў якасьці мастака-партрэтыста, наступныя гады Рэмбранта былі адзначаныя асабістымі трагедыямі й фінансавымі цяжкасьцямі. Тым ня менш, гравюры й карціны Рэмбранта былі папулярныя на працягу ўсяго ягонага жыцьця, спрыяючы рэпутацыі творцы як жывапісца{{зноска|Gombrich|1995|Gombrich|427}}. На працягу дваццаці гадоў Рэмбрант быў настаўнікам шэрагу выбітных галяндзкіх мастакоў<ref>''''Clark, Kenneth'''' (1969). «Civilisation: a personal view». New York: Harper & Row. p. 203. {{ISBN|978-0-06-010801-4}}.{{ref-en}}</ref>. Лепшымі працамі Рэмбранта лічацца партрэты сучасьнікаў, [[аўтапартрэт]]ы й ілюстрацыі да [[Біблія|біблійных сюжэтаў]]. Ён здолеў увасобіць у сваіх творах увесь спэктар чалавечых перажываньняў наватарскай для [[выяўленчае мастацтва|выяўленчага мастацтва]] эмацыйнай насычанасьцю{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Працы Рэмбранта, надзвычай разнастайныя па [[жанр]]авай прыналежнасьці, адкрываюць гледачу багаты духоўны сьвет чалавечых пачуцьцяў.

У сваіх карцінах і гравюрах майстар паказаў веданьне клясычнай [[іканаграфія|іканаграфіі]], зь якой ён абыходзіўся ў адпаведнасьці з патрабаваньнямі ўласнага досьведу, так выявы біблійных тэм паведамляюць аб веданьні Рэмбрантам канкрэтных тэкстаў, засваеньні клясычнай кампазыцыі, ягоным назіраньнем за габрэйскім насельніцтвам [[Амстэрдам]]у<ref>Clark, Kenneth (1969). «Civilisation: a personal view». New York: Harper & Row. pp. 203—204. {{ISBN|978-0-06-010801-4}}.{{ref-en}}</ref>.

== Біяграфія ==

=== Гады навучаньня ===
[[Файл:Musicerend gezelschap Rijksmuseum SK-A-4674.jpeg|міні|190пкс|''[[Алегорыя музыкі (Рэмбрант)|Алегорыя музыкі]]'' (1626, [[Дзяржаўны музэй (Амстэрдам)|Дзяржаўны музэй]], [[Амстэрдам]]) — прыклад лястманаўскага ўплыву на Рэмбранта-юнака]]
Рэмбрант Гармэнзан («сын Гармэнса») ван Рэйн нарадзіўся 15 ліпеня 1606 году{{Заўвага|Подле некаторых зьвестак у 1607 годзе.}} у шматдзетнай сям’і заможнага ўладальніка млына Гармэна Гэрытзана ван Рэйна ў [[Лейдэн]]е. Сям’я маці будучага мастака, нават пасьля [[Нідэрляндзкая рэвалюцыя|Нідэрляндзкай рэвалюцыі]], захоўвала вернасьць [[каталіцызм]]у.

У Лейдэне Рэмбрант наведваў лацінскую школу пры [[Лейдэнскі ўнівэрсытэт|ўнівэрсытэце]], але найбольшую цікавасьць праяўляў да жывапісу. У 13 гадоў яго аддалі на навучаньне выяўленчаму мастацтву лейдэнскаму гістарычнаму жывапісцу, каталіку, [[Якаб ван Сванэнбюрг|Якабу ван Сванэнбюргу]]. Працы Рэмбранта гэтага пэрыяду дасьледчыкамі не выяўленыя, і пытаньне пра ўплыў Сванэнбюрга на станаўленьне творчай манеры першага застаецца адкрытым.

У 1623 годзе Рэмбрант займаўся ў Амстэрдаме ў [[Пітэр Лястман|Пітэра Лястмана]], які стажыраваўся ў [[Італія|Італіі]] і спэцыялізаваўся на гістарычных, міталягічных і біблійных сюжэтах. Вярнуўшыся ў 1627 годзе ў Лейдэн, Рэмбрант сумесна зь сябрам [[Ян Лівэнс|Янам Лівэнсам]] адкрыў уласную майстэрню й пачаў набіраць вучняў, за некалькі гадоў стаўшы даволі вядомым мастаком.

=== Уплыў Лястмана і караваджыстаў ===
[[Файл:Rembrandt Christ in the Storm on the Lake of Galilee.jpg|міні|190пкс|''[[Хрыстос падчас шторму на моры Галілейскім (Рэмбрант)|Хрыстос падчас шторму на моры Галілейскім]]'' (1633). Адзіны марскі пэйзаж Рэмбранта быў выкрадзены ў 1990 годзе з [[Музэй Ізабэлы Гарднэр|музэю Ізабэлы Гарднэр]] у [[Бостан]]е і дагэтуль знаходзіцца ў вышуках]]
Лястманаўская прыхільнасьць да стракатасьці й увагі да дробязяў у выкананьні зрабіла велізарны ўплыў на маладога мастака{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}}. Яна выразна праглядаецца ў першых ягоных захаваных творах — у «Пакутніцтве [[Стэфан Першапакутнік|сьвятога Стэфана]]» (1629), «Сцэне са старажытнай гісторыі» (1626) і «Хрышчэньні эўнуха» (1626). Проці сталых працаў яны незвычайна маляўнічыя, мастак імкнецца старанна выпісаць кожную дэталь матэрыяльнага сьвету{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}, як мага блізка перадаць самабытнасьць біблейскай легенды<ref name="Britannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/497584/Rembrandt-van-Rijn Рэмбрант ван Рэйн] на сайце энцыкляпэдыі «[[Брытаніка]]»{{ref-en}}</ref>. Амаль усе героі паўстаюць перад гледачом прыбранымі ў мудрагелістыя ўсходнія ўборы, бліскаюць каштоўнасьцямі, што стварае атмасфэру значнасьці, параднасьці, сьвяточнасьці («Алегорыя музыкі», 1626; «[[Давыд]] перад [[Саул]]ам», 1627).

Выніковыя творы гэтага пэрыяду, як то «[[Тавіт]] і Анёл», «[[Валяам (прадракальнік)|Валяам]] і асьліца», адлюстроўваюць ня толькі багатую фантазію мастака, але й ягонае імкненьне як мага выразьней перадаць драматычныя перажываньні сваіх герояў. Падобна іншым майстрам [[барока]], ён пачынае спасьцігаць значэньне рэзка акрэсьленага сьвятлаценю для перадачы эмоцыяў<ref name="Britannica"/>. Настаўнікамі Рэмбранта ў працы са сьвятлом былі [[утрэхт|ўтрэхцкія]] [[караваджызм|караваджысты]], але яшчэ ў большай ступені ён арыентаваўся на творы [[Адам Эльсгаймэр|Адама Эльсгаймэра]] — немца, які працаваў у Італіі<ref name="Britannica"/>. Найбольш караваджыцкімі, паводле выкананьня, палотнамі Рэмбранта зьяўляюцца «Прыповесьць пра неразумнага багатыра» (1627), «Сямён і Ганна ў Храме» (1628), «Хрыстос у [[Эмаўс (Нікопаль)|Эмаўсе]]» (1629). Да гэтай групы можна аднесьці карціну «Мастак у сваёй майстэрні» (1628), якая, імаверна, зьяўляецца [[аўтапартрэт]]ам. На ёй мастак адлюстраваў сябе ў майстэрні ў момант сузіраньня ўласнага тварэньня. Палатно, над якім вядзецца праца, вынесена на першы плян карціны; у параўнаньні зь ім самім аўтар здаецца карлікам<ref name="Britannica"/>.

=== Майстэрня ў Лейдэне ===
Адным зь нявырашаных пытаньняў творчай біяграфіі Рэмбранта зьяўляецца мастацкая пераклічка зь Лівэнсам. Працуючы побач, яны ня раз браліся за аднолькавы сюжэт, як то «[[Самсон]] і [[Даліла]]» (1628/1629) ці «[[Уваскрашэньне Лазара]]» (1631). Імаверна абодва цягнуліся за [[Пітэр Паўль Рубэнс|Рубэнсам]], які славіўся тады як лепшы мастак усёй Эўропы<ref name="Britannica"/>, часам Рэмбрант запазычаў мастацкія знаходкі Лівэнса, часам — наадварот. Па гэтай прычыне разьмежаваньне працаў Рэмбранта й Лівэнса 1628—1632 гадоў уяўляе пэўныя складанасьці для мастацтвазнаўцаў<ref name="Britannica"/>.

У 1629 годзе Рэмбрант быў заўважаны сакратаром прынца Аранскага, [[Канстантын Гюйгенс|Канстантынам Гюйгенсам]], які зьяўляўся бацькам [[Хрыстыян Гюйгенс|Хрыстыяна Гюйгенса]], вядомага на той час паэта й мэцэната. У адным зь лістоў таго часу Гюйгенс згадвае Лівэнса й Рэмбранта як шматспадзеўных маладых мастакоў, а палатно Рэмбранта «[[Юда Іскарыёт|Юда]], які вяртае трыццаць срэбранікаў» ён параўноўвае зь лепшымі творамі Італіі і нават антычнасьці<ref name="Britannica"/>. Такім чынам Гюйгенс дапамог Рэмбранту наладзіць сувязі з заможнымі кліентамі і замовіў яму некалькі рэлігійных палотнаў для прынца Аранскага.

=== Выпрацоўка ўласнага стылю ===
[[Файл:B320 Rembrandt.jpg|міні|зьлева|190пкс|Аўтапартрэт ва ўзросьце 23 гадоў (1630, [[Нацыянальны музэй Швэцыі]], [[Стакгольм]])]]
[[Файл:Rembrandt - Rembrandt and Saskia in the Scene of the Prodigal Son - Google Art Project.jpg|міні|190пкс|Рэмбрант з жонкай на карціне ''[[Блудны сын у карчме (Рэмбрант)|Блудны сын у карчме]]'' (1635, [[Дзяржаўныя мастацкія зборы Дрэздэну|Дзяржаўныя мастацкія зборы]], [[Дрэздэн]])]]
У 1631 годзе Рэмбрант перабраўся ў [[Амстэрдам]], дзе ўласьцівая эстэтыцы [[барока]] дынамічнасьць і вонкавая патэтыка ягоных палотнаў{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}} адкрылі яму шляхі да мноства заможных прыхільнікаў, якія, як і Гюйгенс, убачылі ў ім новага Рубэнса. Праз год Лівэнс закрыў лейдэнскую майстэрню й зьехаў у [[Ангельшчына|Ангельшчыну]], дзе патрапіў пад уплыў [[Антоніс ван Дэйк|ван Дэйка]], пасьля вяртаньня на радзіму ў 1644 годзе працаваў у [[Антвэрпэн]]е<ref name="Britannica"/>.

Пэрыяд пераезду ў Амстэрдам адзначыўся ў творчай біяграфіі Рэмбранта стварэньнем вялікай колькасьці [[эцюд]]аў мужчынскіх і жаночых галоваў, у якіх ён дасьледаваў своеасаблівасьць кожнай мадэлі, экспэрымэнтаваў з рухомай [[міміка]]й твараў. Гэтыя невялікія творы, пасьля памылкова прыманыя за выявы бацькі й маці мастака, сталі сапраўднай школай Рэмбранта-партрэтыста. Менавіта [[партрэт]]ны жывапіс дазваляў у той час мастаку прыцягнуць замовы заможных амстэрдамскіх [[бюргер]]аў і тым самым дамагчыся камэрцыйнага посьпеху.

У першыя амстэрдамскія гады значнае месца ў творчасьці Рэмбранта заняў жанр аўтапартрэту, адлюстроўваючы сябе ў фантастычных адзеньнях і мудрагелістых паставах, ён акрэсьліў новыя шляхі разьвіцьця свайго мастацтва. Часам пажылыя пэрсанажы эцюдаў, прыбраныя мастаком у раскошныя ўсходнія строі, пераўвасабляюцца ягоным уяўленьнем у біблійных пэрсанажаў<ref name="Britannica"/>. Гэткі задуменны «[[Ерамія]], які аплаквае разбурэньне Ерусаліму» (1630). Для [[штатгальтар]]а [[Фрыдрых-Генрых Аранскі|Фрыдрыха-Генрыха Аранскага]] ён стварае парныя палотны «Узьвіжаньне крыжа» (1633), і «Зьняцьце з крыжа» (1632/1633), натхнёныя шматфігурнымі гравюрамі Рубэнса<ref name="Britannica"/>.

=== Посьпех у Амстэрдаме ===
[[Файл:Rembrandt van Rijn - A Polish nobleman.jpg|міні|190пкс|''[[Партрэт польскага шляхціца (Рэмбрант)|Партрэт польскага шляхціца]]'' (1637, [[Нацыянальная галерэя мастацтва (Вашынгтон)|Нацыянальная галерэя мастацтва]], [[Вашынгтон]])]]
Слава Рэмбранта як выдатнага майстра распаўсюдзілася па Амстэрдаме пасьля завяршэньня ім групавога партрэту «[[Урок анатоміі доктара Тульпа]]» (1632), на якім уважлівыя хірургі не былі вышыхтаваныя ў паралельныя рады, зьвернутыя да гледача (як тое было прынятае ў партрэтным жывапісе таго часу), а строга разьмеркаваныя ў пірамідальнай кампазыцыі, якая дазволіла псыхалягічна аб’яднаць усіх дзеючых асобаў у адзіную групу<ref name="Britannica"/>. Багацьце мімікі кожнага твару і драматычнае выкарыстаньне сьвятлаценю падводзіць вынік над гадамі экспэрымэнтаваньня, сьведчачы пра надыход творчай сталасьці мастака.

[[Файл:Rembrandt-Belsazar.jpg|міні|270пкс|зьлева|''[[Баль Бальтазара (Рэмбрант)|Баль Бальтазара]]'' (1635, [[Нацыянальная галерэя (Лёндан)|Нацыянальная галерэя]], [[Лёндан]])]]
Першыя гады ў Амстэрдаме былі самымі шчасьлівымі ў жыцьці Рэмбранта. Шлюб з [[Саскія ван Эйленбюрг|Саскіяй ван Эйленбюрг]], які адбыўся ў 1634 годзе, адчыніў перад мастаком дзьверы асабнякоў заможных бюргераў, да ліку якіх належаў і ейны бацька — [[бургамістар]] [[Леэўвардэн]]у<ref name="Britannica"/>. У гэты час замовы на стварэньне партрэтаў сыплюцца да яго адна за адной, ня менш за паўсотню партрэтаў датуюцца менавіта першымі гадамі знаходжаньня Рэмбранта ў Амстэрдаме. Асабліва спрыялі яму кансэрватыўныя [[мэнаніты]]. Нямала шуму нарабіў падвойны партрэт [[Мэнаніцтва|мэнаніцкага]] прапаведніка Карнэліса Ансьлё, які быў апеты ў вершах [[Ёст ван дэн Вондэль|ван Вондэлем]]<ref name="Britannica"/>.

Матэрыяльны дабрабыт Рэмбранта дазволіў яму набыць [[дом Рэмбранта|уласны дом]], які ён напаўняў прадметамі мастацтва з антыкварных крамаў. Гэта былі ня толькі карціны італьянскіх майстроў і гравюры, але й антычная скульптура, зброя, музычныя інструмэнты{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Для вывучэньня вялікіх папярэднікаў яму было непатрэбна выяжджаць з Амстэрдаму, бо ў горадзе тады можна было ўбачыць такія шэдэўры, як [[тыцыян]]аўскі «[[Арыёста (Тыцыян)|Арыёста]]» й партрэт [[Бальдазарэ Кастыльёнэ]] працы [[Рафаэль|Рафаэля]]. Пад уплывам гэтых працаў Рэмбрант перайшоў ад падвойных партрэтаў да вялікіх выяваў у поўны рост.

Да ліку найбольш значных партрэтаў тых гадоў належаць выявы жонкі Рэмбранта, Саскіі — часам у хатнім, лежачы ў ложку, часам у шыкоўных адзеньнях і тэатралізаваных пераўвасабленьнях: «Саскія ў вобразе Флёры» (1634). У 1641 годзе ў іх нарадзіўся сын [[Тытус ван Рэйн|Тытус]], яшчэ трое дзяцей памерлі ў маленстве. Лішкі жыцьцёвай сілы мастака ў гады шлюбу з Саскіяй з найбольшай бравурнасьцю выяўлены ў карціне «[[Блудны сын у карчме (Рэмбрант)]]» (1635). Іканаграфія гэтай услаўленай працы ўзыходзіць да маралістычных выяваў распусты [[блудны сын|блуднага сына]] зь біблейскай прыповесьці<ref name="Britannica"/>.

Саскія памерла праз год пасьля нараджэньня сына, і ў жыцьці Рэмбранта пачаўся пэрыяд бесьперапынных асабістых стратаў{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}.

=== Біблійныя сюжэты ===
[[Файл:Rembrandt Harmensz. van Rijn 026.jpg|міні|270пкс|''[[Даная (Рэмбрант)|Даная]]'' ў 1985 годзе падвергнулася вандальнаму нападу, але была адноўленая савецкімі рэстаўратарамі (1636/1643, [[Эрмітаж]], [[Пецярбург]])]]
На творчы дыялёг Рэмбранта зь вялікімі італьянскімі мастакамі ўказваюць ня толькі партрэтныя працы, але й шматфігурныя карціны на міталягічныя й біблійныя тэмы, якія адлюстравалі клопат мастака аб вонкавых эфэктах і ў гэтым дачыненьні сугучны творам майстроў барочнай Італіі{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}.

Знакамітая «[[Даная (Рэмбрант)|Даная]]» (1636/1643) уся прамянее сьвятлом. «Выкраданьне [[Эўропа (міталёгія)|Эўропы]]» (1632) і «Выкраданьне Ганімэду» (1635) — таксама звычайныя сюжэты італьянскага жывапісу — цалкам зьмененыя Рэмбрантам шляхам увядзеньня, у першым выпадку, галяндзкага [[пэйзаж]]у, у другім — іранічнай трактоўкай легендарнага юнака-прыгажуна як немаўляці са скажонай ад жаху грымасай.

Як і ў гады працы зь Лястманам, творчае ўяўленьне Рэмбранта патрабуе біблійных сюжэтаў з адносна нераспрацаванай [[іканаграфія]]й. У «Балі [[Бальтазар]]а» (1635) на тварах дзеючых асобаў адлюстраваны непадробны жах, уражаньне трывогі ўзмацьняецца драматычным асьвятленьнем сцэны. Ня менш дынамічна праца «Ахвярапрынашэньне Абрама» (1635) — застылы ў паветры нож надае сцэне непасрэднасьць фатаграфічнай выявы. Пазьнейшая вэрсія гэтай кампазыцыі зь [[Мюнхэн]]у зьяўляецца прыкладам таго, як якасна капіявалі карціны Рэмбранта ягоныя вучні<ref name="Britannica"/>.

Эфэкты сьвятла і ценю Рэмбрант распрацоўваў і ў [[афорт]]ах, як то «Хрыстос перад Пілятам» (1636), якім нярэдка папярэднічалі шматлікія падрыхтоўчыя малюнкі. На працягу ўсяго наступнага жыцьця афорты прыносілі Рэмбранту ня меншы прыбытак, чым уласна жывапіс<ref name="Britannica"/>. Як афартыст ён асабліва славіўся ўжываньнем сухой іголкі, дынамічнага [[штрых]]у й тэхнікі [[зацяжка (тэхніка)|зацяжкі]]{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}}.

=== «Начны дазор» ===
{{Асноўны артыкул|Начны дазор (Рэмбрант)}}
[[Файл:The Nightwatch by Rembrandt.jpg|міні|270пкс|''[[Начны дазор (Рэмбрант)|Начны дазор]]'' (1642, [[Дзяржаўны музэй (Амстэрдам)|Дзяржаўны музэй]]), [[Амстэрдам]]]]
У 1642 годзе Рэмбрант атрымаў замову на адзін з шасьці групавых партрэтаў амстэрдамскіх [[мушкетэр]]аў для новага будынка Стралковага таварыства; дзьве іншыя замовы дасталіся вучням Рэмбранта. Пры стварэньні гэтай чатырохмятровай карціны, якая зьяўляецца самай вялікай памерам працай мастака, Рэмбрант парваў з [[канон]]амі галяндзкага партрэтнага жывапісу, за два стагодзьдзі прадказаўшы мастацкія вынаходкі XIX стагодзьдзя — эпохі [[рэалізм (жывапіс)|рэалізму]] й [[імпрэсіянізм]]у. Мадэлі былі намаляваныя вельмі непасрэдна, у руху, што зусім не спадабалася заказчыкам, многія зь якіх апынуліся пры гэтым задзьвінутыя на задні плян.
{{пачатак цытаты}}
Манумэнтальнае тварэньне Рэмбранта, якое захавала раптоўны выступ у паход стралковай роты на чале ротнымі камандзірамі, вырашаная ім як масавая сцэна, працятая рухам натоўпу канкрэтных і безназоўных пэрсанажаў і збудавана на мігатлівым кантрасьце ярка асьветленых каляровых плямаў і зацененых зонаў. Выпадковасьць захаванай на палатне сытуацыі, якае стварае ўражаньне разнабою і напружанасьці, разам з тым прасякнутая ўрачыстасьцю і гераічным уздымам, збліжаецца па сваім гучаньні з гістарычнай кампазыцыяй{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}.
{{канец цытаты}}

Гэтае адважнае спалучэньне групавога партрэту з ваеннымі ўспамінамі [[Нідэрляндзкая рэвалюцыя|Нідэрляндзкай рэвалюцыі]] адпугнула некаторых заказчыкаў. Біёграфы Рэмбранта спрачаюцца аб тым, у якой ступені няўдача «Начнога дазору»{{Заўвага|Менавіта такую памылковую назву пасьля атрымала карціна, да рэстаўрацыі 1940-х гадоў стоеная пад пацямнелым лакам і сажай.}} паўплывала на далейшую кар’еру мастака<ref name="berger">''Berger, Harry''. Manhood, Marriage, & Mischief: Rembrandt’s 'Night watch' and other Dutch group portraits. Fordham University Press, 2007. p. 177. {{ISBN|0-8232-2557-7}}.{{ref-en}}</ref>. Вельмі імаверна, што распаўсюджаная легенда пра няўдачу гэтай працы беспадстаўная<ref name="berger"/>.
[[Файл:De Nachtwacht (1).JPG|міні|270пкс|зьлева|Рэмбрант і героі «Начнога дазору» на [[плошча Рэмбранта|плошчы Рэмбранта]] ў [[Амстэрдам]]е]]

[[Кансьпіралёгія|Кансьпіралягічная]] вэрсія гісторыі «Начнога дазору» прыведзена ў фільмах брытанскага рэжысэра [[Пітэр Грынўэй|Пітэра Грынўэя]] «Начны дазор» (2007)<ref>Фільм Пітэра Грынўэя {{imdb імя | id=0446750 | імя=«Начны дазор» (2007)}}.</ref> і «Рэмбрант. Я абвінавачваю!» (2008)<ref>Фільм Пітэра Грынўэя {{imdb імя | id=1303889 | імя=«Рэмбрант. Я абвінавачваю!» (2008)}}.</ref>.

Якімі б ні былі прычыны астуджэньня амстэрдамскай публікі да Рэмбранта, вынікам зьмены ў густах стала згасаньне славы і паступовае зьбядненьне мастака. Пасьля «Начнога дазору» ў майстэрні Рэмбранта засталіся толькі адзінкі з пасьлядоўнікаў. Ранейшыя вучні, запазычыўшы і разьвіўшы якую-небудзь адну рысу раньняга Рэмбранта, сталіся больш запатрабаванымі мастакамі, чым іхны настаўнік. Асабліва характэрны ў гэтым дачыненьні [[Говарт Флінк]], які ў дасканаласьці засвоіў вонкавую бравурнасьць дынамічных рэмбрантаўскіх палотнаў 1630-х гадоў. Лейдэнец [[Герард Доў]], які быў адным зь першых вучняў Рэмбранта, усё жыцьцё заставаўся пад уплывам лястманаўскай эстэтыкі палотнаў кшталту «Алегорыі музыкі»<ref name="Britannica"/>. [[Карэл Фабрыцыюс]], які працаваў у майстэрні каля 1640 году, ахвотна экспэрымэнтаваў з пэрспэктывай і распрацоўваў высьветлены фон выяваў, што прынесла яму посьпех у [[Дэльфт|Дэльфце]]<ref>''Roland E. Fleischer, Susan Scott Munshower, Susan C. Scott''. ''[http://books.google.com/books?id=CGtvMeltxlIC The Age of Rembrandt]: Studies in Seventeenth-century Dutch Painting''. Pennsylvania State Press, 1988. {{ISBN|0-915773-02-3}}. P. 96.{{ref-en}}</ref>.

Тое, што на працягу 1640-х гадоў ад Рэмбранта адварочваюцца заказчыкі і пакідаюць вучні, тлумачыцца ня столькі неадназначным успрыманьнем «Начнога дазору», колькі агульным паваротам маляўнічай моды ў бок скурпулёзнай дэталізацыі, да якой сам Рэмбрант быў найбольш схільны ў раньнія гады<ref name="Britannica"/>. Лёгіка творчага разьвіцьця вяла мастака ў процілеглы кірунак. Зь цягам часу ён стаў аддаваць перавагу адважным мазкам пэндзля і рэзкім кантрастам сьвятла й ценю, якая прыглушвае амаль усе фонавыя дэталі.

=== Пераходны пэрыяд ===
Зьвестак пра асабістае жыцьцё Рэмбранта ў 1640-я гг. у дакумэнтах захавалася мала<ref name="Britannica"/>. З вучняў гэтага пэрыяду вядомы толькі [[Нікаляс Мас]] з [[Дордрэхт]]у<ref name="Britannica"/>. Мабыць, мастак працягваў жыць як і раней. Сямейства памерлай Саскіі выказвала заклапочанасьць тым, як ён распарадзіўся ейным пасагам<ref name="Britannica"/>. Няня Тытуса, [[Герт’е Дыркс]], падала на яго ў суд за парушэньне абяцаньня пабрацца зь ёй шлюбам; дзеля ўладжваньня гэтага інцыдэнту мастаку прыйшлося раскашэліцца<ref name="Britannica"/>.
<gallery caption="Партрэты сям’і Рэмбранта" widths="135пкс" heights="145пкс" class="center">
Self-portrait at 34 by Rembrandt.jpg|''Аўтапартрэт'' (1640)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 089.jpg|''Саскія ў чырвоным капялюшы'' (1633/1634)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 102.jpg|''Тытус у чырвоным берэце'' (1658)
Rembrandt (Rembrandt van Rijn) - A Woman in Bed - Google Art Project - cropped.jpg|Гэрцье Дыркс? (1644)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 081.jpg|Гэндрык’е Стофэльс (1655)
</gallery>

У канцы 1640-х Рэмбрант сышоўся са сваёй маладой прыслужніцай [[Гэндрык’е Стофэльс]], вобраз якой, мільгае ў шматлікіх партрэтных працах гэтага пэрыяду («Флёра» (1654), «Жанчына, якая купаецца» (1654), «Гэндрык’е ля вакна» (1655)). Прыходзкі савет асудзіў Гэндрык’е за «грахоўнае сужыцьцё», калі ў 1654 годзе ў яе з мастаком нарадзілася дачка Карнэлія. У гэтыя гады Рэмбрант адыходзіць ад тэмаў, якія маюць грандыёзнае нацыянальнае або агульначалавечае гучаньне<ref name="Britannica"/>. Маляўнічыя працы гэтага пэрыяду нешматлікія<ref name="Britannica"/>.
[[Файл:Rembrandt - De Poolse ruiter, c.1655 (Frick Collection).jpg|міні|зьлева|270пкс|''[[Лісоўчык (Рэмбрант)|Лісоўчык]]'' (1655, [[калекцыя Фрыка]], [[Нью-Ёрк]]]]

Мастак падоўгу працуе над гравіраванымі партрэтамі [[бургамістр]]а [[Ян Сыкс|Яна Сыкса]] (1647) і іншых уплывовых бюргераў. Усе вядомыя яму прыёмы і тэхнікі гравіроўкі пайшлі ў ход пры стварэньні старанна прапрацаванага афорту «[[Хрыстос, які вылечвае хворых]]», больш вядомага як «Ліст у сто гульдэнаў», — менавіта за такі велізарны для XVII стагодзьдзя кошт ён быў пазьней прададзены. Над гэтым афортам, які ўравжае тонкасьцю сьвятлаценявай гульні, ён працаваў сем гадоў, з 1643 па 1649 <ref name="Britannica"/>. У 1661 годзе працягнулася праца над створаным у 1653 годзе афортам «[[Тры крыжы (Рэмбрант)|Тры крыжы]]» (ня скончаны). [[Файл:Rembrandt Harmensz. van Rijn 058.jpg|thumb|190пкс|''[[Сьвятое сямейства (Рэмбрант)|Сьвятое сямейства]]'' (1645, [[Эрмітаж]], [[Пецярбург]])]]

У гады жыцьцёвых нягодаў увагу мастака прыцягваюць [[пэйзаж]]ы з нахмуранымі аблокамі, шквальным ветрам і іншымі атрыбутамі рамантычна ўсхваляванай прыроды ў традыцыях Рубэнса і [[Сэгерс]]а<ref name="Britannica"/>. Да пэрлінаў рэмбрантаўскага рэалізму належыць «Зімовы пэйзаж» 1646 году. Аднак вяршыняй майстэрства Рэмбранта-пэйзажыста былі ня столькі жывапісныя працы, колькі малюнкі й афорты, такія як «Млын» (1641) і «[[Тры дрэвы (Рэмбрант)|Тры дрэвы]]» (1643)<ref name="Britannica"/>. Ён асвойвае й іншыя новыя для сябе жанры — [[натурморт]] (з дзічынай і разабранымі тушамі) і конны партрэт (хоць, па агульным меркаваньні, коні ў Рэмбранта ніколі не атрымліваліся)<ref>[https://web.archive.org/web/20121022070337/http://easyweb.easynet.co.uk/~giraffe/e/hard/text/remb.html Rembrandt’s Trick with Mirrors.] — Interview with Nigel Konstam.{{ref-en}}</ref><ref>''Art in the Making: Rembrandt''. Yale University Press, 2006. P. 189.{{ref-en}}</ref>.

Паэтычнае выражэньне ў гэтыя гады атрымліваюць сцэны паўсядзённага хатняга жыцьця,{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}} як два «Сьвятыя сямействы», 1645 і 1646 гадоў. Разам з «Пакланеньнем пастухоў» (1646) і «Адпачынкам на шляху ў Эгіпет» (1647) яны дазваляюць гаварыць пра тэндэнцыю да ідэалізацыі патрыярхальнага ўкладу сямейнага жыцьця{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}}. Гэтыя працы сагрэтыя цёплымі пачуцьцямі роднаснай блізкасьці, каханьня, спачуваньня{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Сьветлацень у іх дасягае нябачанага раней багацьця адценьняў. [[Калярыт]] асабліва цёплы, зь перавагай мігатлівых чырвоных і залаціста-карычневых таноў{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}}.

=== Позьні Рэмбрант ===
У 1653 годзе, адчуваючы матэрыяльныя цяжкасьці, мастак перадаў амаль усю сваю маёмасьць сыну Тытусу<ref name="Britannica"/>, пасьля чаго заявіў у 1656 годзе аб [[банкруцтва|банкруцтве]]. Пасьля распродажу ў 1657-58 гг. дому і маёмасьці (захаваўся цікавы каталёг мастацкага збору Рэмбранта)<ref name="Britannica"/> мастак перабраўся на ўскраіну Амстэрдаму, у габрэйскі квартал, дзе правёў рэшту жыцьця{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}}. Самым блізкім для яго чалавекам у тыя гады, відаць, заставаўся Тытус; менавіта ягоныя выявы найбольш шматлікія. На адных ён паўстае прынцам з чароўнай казкі, на іншых — вытканым з сонечных прамянёў анёлам{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Сьмерць Тытуса ў 1668 годзе стала для мастака адным з апошніх удараў лёсу; яго самога ня стала годам пазьней.
[[Файл:Rembrandt Harmensz. van Rijn 013.jpg|міні|190пкс|''[[Арыстотэль зь бюстам Гамэра (Рэмбрант)|Арыстотэль зь бюстам Гамэра]]'' (1653, [[Мэтраполітэн-музэй]], [[Нью-Ёрк]])]]
[[Файл:Rembrandt Harmensz. van Rijn 049.jpg|міні|зьлева|190пкс|''[[Мацьвей і анёл (Рэмбрант)|Мацьвей і анёл]]'' (1661, [[Люўр-Ленс]], [[Па-дэ-Кале]]). Магчыма, мадэльлю для анёла зьяўляўся сын мастака — Тытус]]

Адметная рыса рэмбрантаўскай творчасьці 1650-х — выразнасьць і манумэнтальнасьць буйнафігурных кампазыцый{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}}. Характэрна ў гэтым дачыненьні праца «[[Арыстотэль зь бюстам Гамэра]]», выкананая ў 1653 годзе для сыцылійскага арыстакрата Антоніё Руфо і прададзеная ў 1961 годзе яго спадчыньнікамі на аўкцыёне [[Мэтраполітэн-музэй|Мэтраполітэн-музэю]] за рэкордную на той момант суму ў два зь лішнім мільёны даляраў<ref>Knox, Sanka. [http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F50913FD3F581B728DDDAF0994D9415B818AF1D3 Museum Gets Rembrandt for 2.3 Million], [[The New York Times]] (1961-11-16).{{ref-en}}</ref>. Арыстотэль пагружаны ў глыбокі роздум; унутранае сьвятло, здаецца, зыходзіць ад яго твару і ад бюста [[Гамэр]]а, на які ён усклаў сваю руку<ref name="Britannica"/>.

Калі на палотнах 1650-х гадоў колькасьць фігураў ніколі не перавышае трох, то ў апошняе дзесяцігодзьдзе свайго жыцьця Рэмбрант вяртаецца да стварэньня шматфігурных кампазыцый. У двух выпадках гэта былі буйныя і прэстыжныя заказы. Манумэнтальная гераічная карціна «[[Змова Юлія Цывіліса]]» (1661) стваралася для новай Амстэрдамскай ратушы, але па нейкіх прычынах не задаволіла заказчыкаў і не была аплачаная<ref name="Britannica"/>. Фрагмэнт карціны, які захаваўся ў [[Стакгольм]]е, уражае суровым рэалізмам і нечаканымі вобліскамі сьветлых фарбаў на фоне навакольнай цемры{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Групавы партрэт «[[Сындыкі]]» (1662), нягледзячы на натуральнасьць постацяў, ажыўленасьць мімікі і згуртаванасьць кампазыцыйнага рашэньня, уяўляе сабою крок назад у параўнаньні зь безкампрамісным натуралізмам «Начнога дазору»<ref name="Britannica"/>. Затое ўсе патрабаваньні заказчыкаў былі выкананыя.

Апошнія два дзесяцігодзьдзі жыцьця Рэмбранта сталі вяршыняй ягонага майстэрства як партрэтыста{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Мадэлямі выступаюць ня толькі таварышы мастака ([[Нікаляс Брэйнінг]], 1652; [[Герард дэ Лерэс]], 1665; [[Ераміяс дэ Дэкер]], 1666), але і невядомыя салдаты і старыя — усе тыя, хто як і аўтар прайшлі праз гады гаротных выпрабаваньняў{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Іхныя твары і рукі азораны ўнутраным духоўным сьвятлом. Парадны партрэт Яна Сыкса (1654), які нацягвае на руку пальчатку, адрозны выключнай гармоніяй калярыту, шырынёй пастозных мазкоў. Унутраную эвалюцыю мастака перадае чарада аўтапартрэтаў, якая раскрывае гледачу сьвет рэмбрантаўскіх патаемных перажываньняў. Да сэрыі аўтапартрэтаў блізкая чарада выяваў прымудроных жыцьцём [[апостал]]аў; нярэдка ў асобе апостала адгадваюцца рысы самога майстра<ref name="Britannica"/>.

<gallery caption="Рэмбрантаўскія старыя" widths="135пкс" heights="145пкс" class="center">
Rembrandt Harmenszoon van Rijn - An Old Man in Red.JPG|''Стары ў чырвоным'' (1652—1654)
Rembrandt Harmenszoon van Rijn - Bust of an Old Man in a Fur Cap.JPG|''Бюст старога ў футравай шапцы'' (1630)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 106.jpg|''Галава старога ў шапцы'' (1628—1630)
Rembrandt Harmensz. van Rijn 114.jpg|''Партрэт сьветлавалосага мужчыны'' (1667)
Portrait-of-an-Old-Jew.jpg|''Партрэт старога ў фатэлі'' (1654)
</gallery>

=== Апошнія працы ===
[[Файл:Rembrandt Harmensz van Rijn - Ahasuerus, Haman and Esther - Google Art Project.jpg|міні|270пкс|Вельмі пашкоджаная карціна ''[[Асур, Аман і Эсфір (Рэмбрант)|Асур, Аман і Эсфір]]'' (1660, [[Дзяржаўны мастацік музэй імя Пушкіна]], [[Масква]])]]
Мастацкі геній Рэмбранта разьвіваўся па ўзыходнай{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}. Апошнія працы ўяўляюць сабою адзінкавую зьяву ў гісторыі жывапісу. Сакрэт іхных ліпкіх фарбаў, якія як бы сьцякаюць па палатне, дагэтуль не разгаданы. Фігуры манумэнтальныя і знарочыста набліжаны да пярэдняй плоскасьці палатна. Мастак спыняецца на рэдкіх біблійных сюжэтах, пошук адпаведнасьцяў якім у Бібліі дагэтуль займае дасьледчыкаў ягонай творчасьці. Яго вабяць такія моманты быцьця, калі чалавечыя перажываньні выяўляюцца з найбольшай сілай{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}.
[[Файл:Rembrandt Harmensz. van Rijn - The Return of the Prodigal Son.jpg|thumb|190пкс|left|''[[Вяртаньне блуднага сына (Рэмбрант)|Вяртаньне блуднага сына]]'' (1666/1669, [[Эрмітаж]], [[Пецярбург]])]]

Глыбокая драматычная напружанасьць уласьцівая такім працам, як «Асур, Аман і Эсфір» (1660) і [[Адрачэньне Пятра (Рэмбрант)|«Адрачэньне апостала Пятра»]] (1660). Па тэхніцы выкананьня ім сугучны апошнія карціны, аб’яднаныя сямейнай тэмай, — няскончанае «[[Вяртаньне блуднага сына (Рэмбрант)|Вяртаньне блуднага сына]]»<ref>[http://www.googleartproject.com/museums/hermitage/return-of-the-prodigal-son Вяртаньне блуднага сына (выява ад Google у высокім разрозьненьні)]</ref> (1666/1669), сямейны партрэт з [[Браўншвайг]]у (1668/1669) і т. з. «[[Габрэйская нявеста]]» (1665). Датаваньне ўсіх гэтых твораў умоўнае, акалічнасьці іхнага стварэньня акружаны таямніцай. Дасьледчыкі зь цяжкасьцю падбіраюць словы для апісаньня густых «фарбаў, якія пераліваюцца і цьмеюць у залацістай імзе», нанесеных на палатно шпатэлем, ці [[мастыхін]]ам<ref name="Britannica"/>:
{{пачатак цытаты}}
Актыўнае дзеяньне адсутнічае, статычныя, зьнешне стрыманыя пэрсанажы, часам ахінутыя зьзяньнем парчовых адзеньняў, выступаюць з зацененай прасторы, якая атачае іх. Пануючыя цёмныя залаціста-карычневыя тоны падпарадкоўваюць сабе ўсе фарбы, сярод якіх асаблівая роля належыць падпаленым знутры, падобна цьмеючым вуглям, адценьням чырвонага. Густыя рэльефныя мазкі, працятыя рухам сьветланоснай фарбавай масы, спалучаюцца ў зацененых зонах з напісанымі тонкім пластом празрыстымі [[лесіроўка]]мі. Фактура фарбавай паверхні твораў позьняга Рэмбранта здаецца мігатлівай каштоўнасьцю. Хвалюючая чалавечнасьць ягоных вобразаў адзначана таямнічай прыгажосьцю{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}.
{{канец цытаты}}
На кёльнскім аўтапартрэце 1662 году рысы аўтара скажоны горкай усьмешкай, а на апошніх аўтапартрэтах 1669 году (Галерэя [[Уфіцы]], [[Лёнданская Нацыянальная галерэя]] і [[Маўрыцхейс]]) ён, нягледзячы на фізычную немач, якая кідаецца ў вочы, спакойна глядзіць у твар сваёй долі{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}.
Рэмбрант сканаў 4 кастрычніка 1669 году ў Амстэрдаме. Пахавалі яго ў амстэрдамскай [[Вэстэркерк]]<ref name="Britannica"/>. Усяго за сваё жыцьцё Рэмбрант стварыў каля 350 карцінаў, больш 100 малюнкаў і каля 300 афортаў. Дасягненьні Рэмбранта-малявальшчыка не саступаюць ягоным дасягненьням у вобласьці жывапісу{{зноска|Каптерева|2006|Каптерева|1}}; асабліва цэняцца яго позьнія малюнкі, выкананыя трысьняговым пяром{{зноска|БСЭ|1965|Доброклонский|1}}.

== Пасьмяротная слава ==
[[Файл:Rembrandt.JPG|міні|зьлева|190пкс|Помнік Рэмбранту (1852 год) на плошчы Рэмбранта ў [[Амстэрдам]]е]]
[[Файл:Rembrandshuis.jpg|міні|270пкс|[[Дом Рэмбранта]] ў год 400-годзьдзя мастака]]
Чалавецтву спатрэбілася два стагодзьдзі, каб у поўнай меры ацаніць значэньне творчасьці Рэмбранта. Не зважаючы на тое, што яшчэ [[Джаваньні Кастыльёнэ]] і [[Джаваньні Батыста Т’еполё]] натхняліся ягонымі афортамі<ref name="Britannica"/>, адвага Рэмбранта-жывапісца і трапнасьць ягоных назіраньняў у якасьці малявальшчыка ўпершыню атрымалі прызнаньне ў XIX стагодзьдзі, калі мастакі рэалістычнай школы [[Курбэ]] супрацьпаставілі ягоную глыбока прачулую паэзію сьвятла й цені бяспрэчнай дакладнасьці і выразнасьці францускага [[акадэмізм]]у<ref>''Alison McQueen''. ''[http://books.google.com/books?id=N0dVqAsR5k0C The Rise of the Cult of Rembrandt]: Reinventing an Old Master in Nineteenth-century France''. Amsterdam University Press, 2003. {{ISBN|90-5356-624-4}}.{{ref-en}}</ref>.

Яшчэ сто гадоў назад самым вялікім зборам рэмбрантаўскіх палотнаў мог пахваліцца [[Імпэратарскі Эрмітаж]]<ref>Рембрандт ван Рейн // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.) — СПб., 1890—1907.{{ref-ru}}</ref>, аднак у XX стагодзьдзі частка гэтага збору была распрададзена, некаторыя карціны былі перададзены ў [[Пушкінскі музэй]], аўтарства іншых было аспрэчана. На працягу ўсяго XX стагодзьдзя галяндцы вялі крапатлівую працу па скупцы палотнаў Рэмбранта й іхнага вяртаньня на радзіму; у выніку гэтых намаганьняў найбольшую колькасьць карцінаў Рэмбранта можна цяпер пабачыць у амстэрдамскім [[Рэйксмюсэюм]]е<ref>{{Спасылка
 | url         = https://www.rijksmuseum.nl/pers/tentoonstellingen/flowers?lang=en
 | загаловак       = Rembrandt's Pupils
 | accessdate  = 
 | мова        = 
 | камэнтар = Афіцыйны сайт Рэйксьмюсэюма
 | archiveurl  = https://www.rijksmuseum.nl/pers/tentoonstellingen/flowers?lang=en
 | archivedate = 
}}{{ref-en}}</ref>. Адна з цэнтральных плошчаў Амстэрдама, Botermarkt у 1876 годзе атрымала сучасную назву [[Плошча Рэмбранта]] ({{мова-nl|Rembrandtplein}}) у гонар вялікага мастака. У цэнтры плошчы знаходзіцца помнік Рэмбранту. У амстэрдамскім [[дом Рэмбранта|доме мастака]] з 1911 году таксама дзейнічае музэй, дзе выстаўлены пераважна афорты<ref>{{спасылка
 | url         = http://www.rembrandthuis.nl/en/collectie/schilderijen
 | загаловак       = Collection history
 | accessdate  = 
 | мова        = 
 | камэнтар = Сайт дому-музэю Рэмбранта ў Амстэрдаме
 | archiveurl  = http://www.rembrandthuis.nl/en/collectie/schilderijen
 | archivedate = 
}}{{ref-en}}</ref>.
У 2009 годзе імем мастака быў названы кратар на плянэце [[Мэркурый (плянэта)|Мэркурый]], які зьяўляецца адным з самых буйных у [[Сонечная сыстэма|Сонечнай сыстэме]].

Работнікі Дзяржаўнага музэю ў Амстэрдаме вырашылі данесьці мастацтва Рэмбранта бліжэй да людзей. У красавіку 2013 году яны «ажывілі» карціну «Начны дазор», стварыўшы цэлы спэктакль і перанесьлі яго дзеяньне на тэрыторыю вялікага гандлёвага цэнтру<ref>[http://www.youtube.com/embed/a6W2ZMpsxhg?feature=player_embedded «Начны дазор» у гандлёвым цэнтры], відэа.</ref>.

== Творчасьць ==
З 1629 па 1669 год майстар напісаў каля 60 аўтапартрэтаў. Спадчына майстра складае каля 600 карцінаў, 300 афортаў, 2000 малюнкаў.

Рэмбрант пісаў партрэты сваякоў, блізкіх і сяброў, ператвараў іх у псыхалягічныя эцюды або жанравыя і міталягічныя карціны («Аўтапартрэт з Саскай», каля 1634 — 35 гадоў, «Флёра», 1634, «[[Вірсавія]]», 1654). Эвангельскія сюжэты часта тлумачыў як сцэны з жыцьця народа («Прыповесьць аб работніках на вінаградніку», 1637; «Сьвятое сямейства», 1645). Зыходзячы з жыцьцёвых назіраньняў, Рэмбрант дасягнуў высокіх мастацкіх абагульненьняў, якія захоўваюць за яго шэдэўрамі значэньне вечных каштоўнасьцяў («Вячэра ў Эмаусе», «Даная», «Адрачэньне апостала Пятра», «Асур, Аман і Эсфір», «Якаў бласлаўляе сыноў Ёсіфа», «Габрэйская нявеста», «Вяртаньне блуднага сына», каля 1668-69). Улюбёным сродкам мадэляваньня вобразаў стала ўжываньне эфэктаў сьветлаценю, ейных нюансаў і кантрастаў, з дапамогай якіх ён дасягаў вялікай матэрыяльнасьці і скіроўваў увагу гледача на галоўнае ў кампазыцыі. Стрыманая залаціста-чырвоная гама, ляканічны малюнак і мігаценьне сьвятла надавалі маляўнічай манэры Рэмбранта асаблівасьць і эмацыйную выразнасьць. Рэмбрант зрабіў вялікі ўклад у разьвіцьцё сусьветнага рэалістычнага мастацтва.

== Праблемы атрыбуцыі ==
[[Файл:Mann mit dem Goldhelm.jpg|міні|190пкс|''[[Партрэт чалавека з залатым шлемам (карціна)|Мужчына ў залатым шлеме]]'' — раней адзін з самых вядомых рэмбрантаўскіх партрэтаў, цяпер ужо не атрыбутуецца майстру (1650?, [[Бэрлінская карцінная галерэя]])]]
{{Асноўны артыкул|Дасьледчы праект Рэмбрант}}
Адной зь невырашальных праблемаў для дасьледчыка творчасьці Рэмбранта да апошняга часу заставалася велізарная колькасьць копіяў і рэплік зь ягоных палотнаў, якія са спрадвечных часоў праходзілі ў каталёгах пад ягоным імем<ref>Гл. падрабязьней: ''Catherine B. Scallen''. ''[http://books.google.com/books?id=nFSC4KnKbLsC Rembrandt, Reputation, and the Practice of Connoisseurship]''. Amsterdam University Press, 2004. {{ISBN|90-5356-625-2}}.{{ref-en}}</ref>. Так, напрыклад, вядомыя дзесяць вэрсіяў карціны ''«Юда вяртае трыццаць срэбнікаў»'', якія немагчыма адназначна прыпісаць пэўнаму мастаку<ref>''Kristin Bahre'' u. a. (Hrsg.): ''Rembrandt. Genie auf der Suche.'' DuMont Literatur und Kunst, Köln 2006. Seite 208.{{ref-de}}</ref>.

У 1968 годзе ў Амстэрдаме пачаў работу [[Дасьледчы праект Рэмбрант]], які паставіў сваёй мэтай складаньне выверанага рэестру твораў Рэмбранта з выкарыстаньнем найноўшых мэтадаў вызначэньня аўтарства. За гады ягонай працы колькасьць прыпісаных Рэмбранту палотнаў скарацілася да 350 адзінак<ref>De Witt, David. A Rembrandt comes out of the shadows., Queen’s Quaterly (2003-12-22).{{ref-en}}</ref>, у той час як на пачатак XX стагодзьдзя лічылася, што пэндзлю Рэмбранта належаць каля 800 карцінаў.<ref>«Наука и жизнь», № 12, 2011, стр. 66.{{ref-en}}</ref>. Напрыклад, з 12 карцінаў, якія выстаўляліся ў [[Збор Ўолеса|Зборы Ўолеса]] пад імем вялікага мастака, праект пацьвердзіў рэмбрантаўскае аўтарства толькі адной<ref>''Gash, John''. Rembrandt or not? — Rembrandt Research Project attempts to authenticate certain works., [[Art in America]] (January 1993).{{ref-en}}</ref>. Посьпех праекту падштурхнуў вучоных на падобныя дасьледаваньня і ў дачыненьні да іншых мастакоў, у прыватнасьці, да [[Тыцыян]]а.

=== Краіны, дзе захоўваюцца творы Рэмбранта ===
<div class="references-small" style="-moz-column-count:3; column-count:3; -webkit-column-count:3; font-size:12пкс;">
* [[Аўстралія]]
* [[Аўстрыя]]
* [[Бразылія]]
* [[Бэльгія]]
* [[Вялікабрытанія]]
* [[Гандурас]]
* [[Гішпанія]]
* [[ЗША]]
* [[Італія]]
* [[Нідэрлянды]]
* [[Нямеччына]]
* [[Расея]]
* [[Украіна]]
* [[Францыя]]
* [[Швайцарыя]]
* [[Швэцыя]]
* [[Японія]]
</div>

== Вучні і гады іх вучнёўства ў Рэмбранта ==
<div class="references-small" style="-moz-column-count:3; column-count:3; -webkit-column-count:3; font-size:12пкс;">
* [[Герыт Доў]] (Gerrit Dou) 1628—1632
* Ісаак дэ Юдэрвіль (Isaac de Jouderville) 1629—1632
* Якаб дэ Вэт (Jacob de Wet) 1631—1632
* Вілем дэ Поортэр (Willem de Poorter) 1631—1632
* Говарт Флінк (Govaert Flinck) 1633—1637
* Карнэліс Браўвэр (Cornelis Brouwer) каля 1634
* Гербрант ван дэн Ээкгаўт (Gerbrandt van den Eeckhout) 1635—1641
* Леэндэрт ван Бэйрэн (Leendert van Beyeren) 1636—1642
* [[Фэрдынанд Боль]] (Ferdinand Bol) 1636—1643
* Ян Віктарс (Jan Victors) 1636—1640
* Якаб ван Дорстэн (Jacob van Dorsten) 1640—1645
* [[Самуэль ван Гоогстратэн]] (Samuel van Hoogstraeten) 1640—1646
* Абрагам Фурнэрыюс (Abraham Furnerius) 1640—1646
* Рэйнір ван Гервэн (Reynier van Gherwen) 1640—1646
* Лямбэрт Доомэр (Lambert Doomer) 1640—1642
* [[Карэл Фабрыцыюс]] (Carel Fabritius) 1640—1644
* Бэрнгард Кайль (Bernhard Keil) 1641—1644
* Крыстоф Паўдыс (Christoph Paudiss) 1642—1644
* Ёган Ульрых Майр (Johann Ulrich Mayr) 1642—1649
* Барэнт Фабрыцыюс (Barent Fabritius) 1643—1646
* Карэл ван дэр Плюйм (Karel van der Pluym) 1643—1646
* Дырк Сантвоорт (Dirck Santvoort) 1647—1648
* [[Нікаляс Мас]] (Nicolaes Maes) 1647—1651
* Гэндрык Гээрсхоп (Hendrick Heerschop) 1649—1650
* Канстантэйн ван Рэнэс (Constantijn van Renesse) 1649—1653
* [[Вілем Дрост]] (Willem Drost) 1650—1654
* Яганэс дэ Ёнг Равэн (Johannes De Jonge Raven) 1650—1651
* Абрагам ван Дэйк (Abraham van Dijck) 1650—1651
* Пітэр дэ Віт (Pieter de With) 1650—1651
* Гэйман Дзюлярт (Heyman Dullaert) 1652—1656
* Яганэс ван Глябээк (Johannes van Glabbeeck) 1652—1656
* Якабус Левэк (Jacobus Levecq) 1652—1656
* [[Тытус ван Рэйн]] (Titus van Rijn) 1654—1657
* Яган Лейпэнюс (Johannes Leupenius) 1660—1661
* Арт дэ Гельдэр (Aert de Gelder) 1661—1668
* [[Готфрыд Кнэлер]] (Godfried Kneller) 1668—1669
* [[Антоні ван Барсом]] (Anthonie van Borssom)
</div>

== Кінаўвасабленьні ==
Асоба Рэмбранта знайшла свае кінўвасабленьні ў наступных стужках<ref>[http://www.kinopoisk.ru/ Kinopoisk.ru].{{ref-ru}}</ref>:
* «Рэмбрант» / Rembrandt — рэж. Аляксандар Корда ([[Вялікабрытанія]], 1936)
* «Рэмбрант: Партрэт 1669» / Rembrandt fecit 1669 — рэж. Ёс Стэлінг ([[Нідэрлянды]], 1977)
* «Рэмбрант» / Rembrandt — рэж. Шарль Матон ([[Нямеччына]], [[Францыя]], Нідэрлянды, 1999)
* «Начны дазор» / Nightwatching — рэж. [[Пітэр Грынўэй]] (Вялікабрытанія, Францыя, [[Канада]], Нямеччына, [[Польшча]], 2007)
* "Рэмбрант. Я абвінавачваю! "/ Rembrandt’s J’accuse — рэж. Пітэр Грынуэй (Вялікабрытанія, 2008)
* «Рэмбрант і я»/ Rembrandt en ik — рэж. Марлен Гарыс (Нідэрлянды, 2011)

== Галерэя ==

=== Аўтапартрэты ===
<gallery widths="170px" heights="170px" class="center">
Rembrandt - Self-Portrait - WGA19206.jpg|''Малады Рэмбрант'', каля 1628 году, калі мастаку было 22 гады. [[Дзяржаўны музэй (Амстэрдам)|Дзяржаўны музэй]], [[Амстэрдам]]
Rembrandt van Rijn 184.jpg|''Аўтапартрэт'', каля 1629; [[Нямецкі нацыянальны музэй]], [[Нюрнбэрг]]
Rembrandt van Rijn 199.jpg|''Аўтапартрэт'', 1630, [[Нацыянальны музэй Швэцыі|Нацыянальны музэй]], [[Стакгольм]]
Self-portrait by Rembrandt - Gemäldegalerie - Berlin - Germany 2017.jpg|''Аўтапартрэт з вэльвэтавым бэрэтам і ў футравай куртцы'', 1634
</gallery><gallery widths="170px" heights="170px" class="center">
Rembrandt1640.png|''Аўтапартрэт'', у 34 гады, 1640
Rembrandt Harmensz. van Rijn 127b.jpg|''[[Аўтапартрэт (Рэмбрант, Вена)|Аўтапартрэт]]'', алей, 1652. [[Музэй гісторыі мастацтваў]], [[Вена]]
Rembrandt Harmensz. van Rijn 132.jpg|''Аўтапартрэт'', Вена каля 1655, алей, скарочана ў памерах. [[Музэй гісторыі мастацтваў (Вена)|Музэй гісторыі мастацтваў]], [[Вена]]
Rembrant Self-Portrait, 1660.jpg|''Аўтапартрэт'', 1660
</gallery><gallery widths="170px" heights="170px" class="center">
Rembrandt Self-portrait (Kenwood).jpg|''[[Аўтапартрэт зь дзьвюма акружынамі]]'', каля 1660. [[Кенўуд-гаўс]], [[Лёндан]]
Rembrandt van Rijn 142 version 02.jpg|''Аўтапартрэт'', каля 1662. Адзін з двух афарбаваных аўтапартрэтаў, у якіх Рэмбрант павернуты ў левы бок. [[Музэй Вальрафа-Рыхарца]], [[Кёльн]]
Rembrandt Harmensz. van Rijn 134.jpg|''Аўтапартрэт'', 1669.
Rembrandt Harmensz. van Rijn 135.jpg|''Аўтапартрэт'', датаваны 1669 годам. Год сьмерці мастака, на гэтым партрэце ён выглядае нашмат старэйшым, чым на іншых аўтапартрэтах. [[Нацыянальная галерэя (Лёндан)|Нацыянальная галерэя]], [[Лёндан]]
</gallery>

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* Шунейка Я. Рэмбрант // {{Літаратура/БелЭн|14к}}
* {{Кніга |ref =Gombrich |аўтар =E. H. Gombrich |частка = |загаловак =The Story of Art |арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва =Phaidon |год =1995 |том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn =0-7148-3355-X |наклад = }}{{ref-en}}
* {{кніга |ref =Каптерева|аўтар = Т. Каптерева |частка = Рембрандт Харменс ван Рейн. |загаловак = Европейское искусство: Живопись. Скульптура. Графика: Энциклопедия |арыгінал = |спасылка =http://slovari.yandex.ru/dict/euroart/article/ei/ei3-0095.htm |адказны = |выданьне = |месца = М.|выдавецтва = Белый город |год = 2006 |том = 3| страницы = |старонак = |серыя = |isbn = |тыраж = }}{{ref-ru}}
* {{кніга |ref =БСЭ
|аўтар = М. В. Доброклонский
|частка = «Рембрандт, Харменс ван Рейн» 
|загаловак = |арыгінал = Большая советская энциклопедия
|спасылка = 
|адказны = Гл. ред. С. И. Вавилов
|выданьне = 2 издание
|месца = М.
|выдавецтва = Сов. энциклопедия
|год = 1965
|том = 
|старонкі = 
|старонак = 
|сэрыя = 
|isbn = 
|тыраж = }}{{ref-ru}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20120513080039/http://staff.science.uva.nl/~fjseins/RembrandtCatalogue/ Поўны каталёг працаў Рэмбранта]
* [http://www.wga.hu/frames-e.html?/html/r/rembran/index.html Рэмбрант] у Web Gallery of Art

{{Добры артыкул}}

[[Катэгорыя:Нідэрляндзкія мастакі]]
[[Катэгорыя:Нідэрляндзкія калекцыянэры мастацтва]]
[[Катэгорыя:Нідэрляндзкія хрысьціянскія дзеячы]]
[[Катэгорыя:Нідэрляндзкія малявальнікі і малявальніцы]]
[[Катэгорыя:Нідэрляндзкія графікі]]
[[Катэгорыя:Нідэрляндзкія мастакі-партрэтысты]]
[[Катэгорыя:Нідэрляндзкія гравэры]]
[[Катэгорыя:Мастакі і мастачкі Нідэрляндзкага залатога веку]]
[[Катэгорыя:Мастакі XVII стагодзьдзя]]
[[Катэгорыя:Вікіпэдыя:Істотныя артыкулы]]
[[Катэгорыя:Асобы лютэранскага літургічнага календара]]
[[Катэгорыя:Нідэрляндзкі канон]]