Рыцарская літаратура
 | У гэтым артыкуле няма спасылак на якія-небудзь крыніцы.
|
 | Гэты артыкул патрабуе ўдакладненьня артаграфіі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, адрэдагаваўшы яго (дапамога). |
 | Гэты артыкул не адпавядае стандартам вікі-фарматаваньня й якасьці Вікіпэдыі. Вы можаце дапамагчы праекту даданьнем дарэчных ўнутраных спасылак альбо паляпшэньнем разьметкі артыкула. |
Як ні дзіўна, але менавіта ў пэрыяд цёмнага сярэднявечча пачалося зараджэньне лірычнай паэзіі, прозы і музыкі, якія ўсе часьцей распавядалі пра простыя і зразумелыя пачуцьці: каханьне, выкліканых ім пакутах, пра нуду выгнаньніка ці ваяра па роднай хаце і да т. п. Узьнікла прыдворная літаратура, у якой было прынята апяваць прыгажосьць дам і высакароднасьць кавалераў. Бляск і вытанчанасьць новых балад і вершаў амаль зраўняліся па важнасьці з баявой славай і подзьвігамі. Так што, зараз рыцар павінен быў з аднолькавай лёгкасьцю кіраваць мячом і словам. А каханьне да выдатнай дамы стала адным зь яго галоўных абавязкаў у мірны час.
Рыцарская паэзія нездарма названа прыдворнай ці куртуазнай. Як правіла, у ёй апяваліся дабрадзейнасці жонкі, сёстры ці дочкі сеньёра, чаго і патрабавалі добрыя манеры дакладнага васала. Падкрэсліваючы прыгажосць, ідэалізуючы даму сэрца, тым самым балады ўзвышалі і статут гаспадара хаты. Увогуле, вершаванае прызнанне ў каханні (у рамках прыдворнага этыкету, зразумела) замужняй даме сэрца было прыкладна тым жа, што прынесці клятву на пэўнасць яе мужу.
З цягам часу куртуазная паэзія станавілася ўсё больш тонкай і вытанчанай. На змену просталінейнасці прыйшла таямнічасць, завуалированность выяў і пачуццяў. Пачалі складацца розныя паэтычныя і празаічныя формы літаратуры. Так, у свет з'явіліся лэ і балады, альбы і кансоны, якія ўяўлялі сабой рытмічную прозу, чытаную на распеў (прыкладна падобныя на рускія быліны).
Нібы ў процівагу лёгкай, вытанчанай любоўнай лірыцы, прадпісанай прыдворным этыкетам, у XII у. зараджаецца новы куды больш складаны і змястоўны празаічны жанр рыцарскага рамана. Паколькі падобныя творы пісаліся не залежна ад правіл і манер двара, то і аўтары іх дазвалялі сабе куды вялікія вольнасці, чым менестрэлі. Як правіла, у рыцарскіх раманах рабіліся спробы глыбейшага пранікнення ў душу герояў, апісвалася ўнутраная барацьба паміж пачуццём і абавязкам. Пры ўсёй фантастычнасці сюжэту, у які ўпляталіся легенды, біблейскія адданні і паганскія міфы, рыцарскі раман, усёткі, з вялікай дакладнасцю адлюстроўвае побыт і норавы апісванай эпохі. А ўласцівая яму казачнасць толькі яшчэ больш адцяняе ўнутраны свет герояў.