Порт-оф-Спэйн
| Порт-оф-Спэйн | |||
| |||
| |||
| Краіна: | Трынідад і Табага | ||
| Кіраўнік: | прэм’ер-міністар Трынідада і Табага[d] | ||
| Плошча: |
| ||
| Вышыня: | 3 м н. у. м. | ||
| Насельніцтва: |
| ||
| Паштовы індэкс: | 500234 | ||
| Геаграфічныя каардынаты: | 10°40′0″ пн. ш. 61°31′0″ з. д. / 10.66667° пн. ш. 61.51667° з. д.Каардынаты: 10°40′0″ пн. ш. 61°31′0″ з. д. / 10.66667° пн. ш. 61.51667° з. д. | ||
Порт-оф-Спэйн на мапе Трынідаду і Табага   Порт-оф-Спэйн | |||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||
| https://www.pos.gov.tt/ | |||
Порт-оф-Спэйн (па-ангельску: Port of Spain) — сталіца Трынідада і Табага. Насельніцтва складае 49 031 жыхар (2000). Порт-оф-Спэйн месьціцца ў затоцы Парыя, на паўночна-заходнім узьбярэжжы вострава Трынідад і ёсьць часткай большай аглямэрацыі, якая цягнецца ад Чагуарамасу на захадзе да Арымы на ўсходзе з насельніцтвам у 600 тысяч чалавек[1]. Горад служыць галоўным чынам гандлёвым і адміністрацыйным цэнтрам краіны і ўважаецца сталіцай востраву з 1757 году. Гэта таксама важны цэнтар фінансавых паслуг усяго Карыбскага басэйну[2], бо тут месьцяцца два найбуйнейшыя банкі рэгіёну.
Гісторыя
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Порт-оф-Спэйн быў закладзены гішпанцамі над назовам Пуэрта-Эспаньня. Першае паселішча месьцілася побач з індзейскай рыбацкай вёскай Кумукурапа, якая стаяла на месцы сучаснага раёну Мукурапа, на заходнім боку ад цэнтру гораду. У 1560 годзе гішпанскі гарнізон заняў падножжа Лявэнтыльскіх пагоркаў, якія сёньня фармуюць усходнюю мяжу гораду.
Бліжэйшая да мора частка сёньняшняга цэнтру места калісьці была пакрытая глеем і мангравымі зарасьнікамі. Першыя гішпанскія будынкі XVI і XVII стагодзьдзяў уяўлялі сабою адкрытыя аблепленыя глінай хаціны, якія хаваліся паміж дрэвамі. Форт уяўляў сабою агароджаную глінянымі сьценамі халупіну, якую абаранялі некалькі гішпанскіх жаўнераў з двума ці трыма гарматамі. Гэтае паселішча было захопленае падчас экспэдыцыі Ўолтэрам Рэйлі ў красавіку 1595 году. Францускі вайсковец граф Віктор-Мары д’Эстрэ наведаў места ў 1680 годзе і пазьней паведамляў, што Порт-оф-Спэйн не існуе. Але ў 1690 годзе гішпанскі губэрнатар дон Сэбастыян дэ Ратэта пісьмова рапартаваў каралю Гішпаніі, што ў тубыльцы Трынідаду меюць звычку пагарджаць і зьневажаць сьвятую веру і з жартам ставіцца да сьвятых айцоў.
Да 1757 году старая сталіца Сан-Хасэ-дэ-Аруньня, якая месьціцца блізу 11 км углыб краіны, прыйшла ў запусьценьне, і губэрнатар дон Пэдра дэ ля Манэда перанёс сваю рэзыдэнцыю ў Порт-оф-Спэйн, які такім чынам стаў фактычнай сталіцай Трынідаду. Апошні гішпанскі губэрнатар вострава дон Хасэ Марыя Чакон прысьвяціў шмат часу разьвіцьцю новай сталіцы. Ён прымусіў кіроўную раду кабільда таксама пераехаць у Порт-оф-Спэйн і абмежаваў паўнамоцтвы органу. Заканадаўчыя зьмены датычна насельніцтва 1783 году спрыялі засяленьню вострава францускімі католікамі, што прывяло да хуткага росту насельніцтва гораду і ягонага геаграфічнага пашырэньня на захад. Ад невялікай купы будынкаў ля падножжа Лявэнтыльскіх пагорскаў адзінаццаць вуліцаў былі пракладзены на захад да тэрыторыі, абмежаванай ракой Сэнт-Эн, усталяваўшы такім чынам забудову, якая захавалася ў цэнтры Порт-оф-Спэйн дасюль. У 1786 годзе ў мястэчку пражывала блізу 3 тысяч чалавек.
Праз тое, што рака Сэнт-Эн замінала пашырэньню гораду праз пэрыядычныя паводкі, у 1787 годзе Чакон зьмяніў ейнае рэчышча. Пасьля гэтага Порт-оф-Спэйн змог працягваць пашырэньне на поўнач і захад, захопліваючы навакольныя плянтацыі цукровага трысьнёга. У 1797 годзе ў Трынідад уварваліся брытанскія войскі, ачоленыя генэралам сэрам Ральфам Эбэркромбі. Брытанцы высадзіліся на захадзе ад Порт-оф-Спэйну, у месцы, якое дагэтуль называецца затокай захопнікаў, і рушылі да гораду. Разумеючы, што вайсковых рэсурсаў недастаткова дзеля абароны калёніі, і жадаючы пазьбегнуць непатрэбнага руйнаваньня, губэрнатар Чакон капітуляваў і здолеў дамовіцца з брытанцамі аб ейных умовах. Порт-оф-Спэйн застаўся сталіцай, але новы брытанскі каляніяльны ўрад перайменаваў большасьць вуліц у гонар брытанскіх каралеўскіх асобаў альбо выбітных вайскоўцаў, але дазволіў захаваць назву вуліцы Чакон. У 1803 годзе места пачало прасоўвацца на поўдзень, дзякуючы мэліярацыі прыбярэжных глейкіх глебаў. У 1840-х, 1870-х і ў 1906 гадах былі зробленыя сур’ёзныя захады па рэкультывацыі прылеглых земляў.
Порт-оф-Спэйн працягваў пашырацца ў памерах і значнасьці цягам XIX і пачатку XX стагодзьдзяў, дасягнуўшы піку ў памеры ў 1960-я гады, калі колькасьць насельніцтва сягала 100 тысяч чалавек. З тых часоў насельніцтва ў межах гораду зьменшылася, паколькі цэнтар гораду ператвараўся ў бізнэсовы раён, а пашыраліся толькі прадмесьці гораду ў далінах на поўначы, захадзе і паўночным усходзе ад гораду. З 1958 па 1962 гады Порт-оф-Спэйн быў часовай сталіцай недоўгатрывалай Фэдэрацыі Вэст-Індыі, але меліся пляны на пабудову новай фэдэральную сталіцы ў Чагуарамасе, на зямлі, занятай вайсковай базай ЗША, створанай за часам Другой сусьветнай вайны. Парк Фэдэрацыі, то бок жылы квартал на захадзе гораду, прызначаны дзеля разьмяшчэньня супрацоўнікаў фэдэральнага ўраду, сёньня ёсьць помнікам архітэктуры таго часу. У ліпені 1990 году экстрэмісцкая групоўка трымала ў закладніках прэм’ер-міністра і сябраў парлямэнту цягам 5 дзён, у той жа час у Порт-оф-Спэйн трывалі забурэньні і пашырылася марадэрства[3].
Геаграфія
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Порт-оф-Спэйн займае плошчу блізу 10,4 км² і разьмешчаны ў паўночна-заходняй частцы востраву Трынідад, паміж затокай Парыя, Паўночным хрыбтом і балотам Кароні.
Паўночны хрыбет славіцца сваёй біяразнастайнасьцю. Ён часта разглядаецца як працяг Андаў Паўднёвай Амэрыкі, але з геалягічнага пункту гледжаньня гэта няслушна. Тут месьцяцца арэалы больш за 465 відаў птушак і 100 відаў сысуноў, што робіць хрыбет адным з самых разнастайных горных сьцягаў у Карыбскім моры. Хрыбет займае паўночную частку Трынідаду ад паўвострава Чагуарамас на захадзе да вёскі Тока на ўсходзе і складаецца пераважна зь мэтаасадкавых пародаў з стромкімі схіламі і густымі трапічнымі лясамі, у якіх жыве мноства відаў расьлінаў і жывёлаў. Порт-оф-Спэйн месьціцца на заходнім канцы хрыбту, уздымаючыся над далінамі.
Ахоўныя балоты Кароні займаюць плошчу ў 3278 гектараў. Яны доўгі час стваралі фізычны бар’ер для пашырэньня гораду на поўдзень, што вымушала пры гарадзкім плянаваньні пашырацца ва ўсходні кірунак і пахавала ідэю будаўніцтва колцавай дарогі, якая магла б значна палегчыць транспартны рух. Гэтая зона мангравых лясоў на заходнім узьбярэжжы ёсьць другім паводле велічыні водна-балотным угодзьдзем вострава пасьля балотаў Нарыва на ўсходнім узьбярэжжы, якія амаль у два разы большыя. На балотах Кароні налічваецца больш за 160 відаў птушак, у тым ліку нацыянальная птушка — чырвоны ібіс. Гэта адна з самых папулярных турыстычных славутасьцяў краіны, дзе ладзяцца рэгулярныя экскурсіі на чоўнах.
Некаторыя часткі гораду месьцяцца на тэрыторыі, адваяванай у затокі Парыя, якая ўважаецца спакойнай абароненай бухтай, якая разьмяжоўвае Трынідад і Вэнэсуэлу, а іншыя ўздымаюцца на пагоркі, якія ляжаць па-над горадам. Геаграфічна порт Порт-оф-Спэйн ідэальна падыходзіць для марскога транспарту, бо ўтварае натуральную гавань на паўночна-заходнім узьбярэжжы Трынідаду, дзе неспрыяльныя мэтэаралягічныя ўмовы назіраюцца зрэдку.
 Кліматычныя зьвесткі для Порт-оф-Спэйну 
| |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Паказьнік | Сту | Лют | Сак | Кра | Тра | Чэр | Ліп | Жні | Вер | Кас | Ліс | Сьн | Год |
| Абсалютны максымум t, °C | 33,6 | 36,3 | 35,7 | 36,3 | 35,9 | 34,7 | 35,1 | 35,8 | 36,5 | 36,2 | 34,9 | 34,2 | 36,5 |
| Сярэдні максымум t, °C | 31,0 | 31,3 | 32,1 | 32,8 | 32,7 | 31,7 | 32,0 | 32,6 | 33,0 | 32,6 | 31,9 | 31,2 | 32,1 |
| Сярэдняя t, °C | 26,6 | 26,7 | 27,3 | 28,2 | 28,5 | 28,0 | 28,0 | 28,2 | 28,5 | 28,3 | 27,7 | 27,0 | 27,8 |
| Сярэдні мінімум t, °C | 22,1 | 22,2 | 22,5 | 23,6 | 24,3 | 24,3 | 24,0 | 23,9 | 24,0 | 23,9 | 23,6 | 22,8 | 23,4 |
| Абсалютны мінімум t, °C | 15,6 | 16,1 | 16,7 | 17,2 | 18,9 | 19,7 | 18,3 | 18,9 | 19,4 | 19,4 | 17,9 | 16,7 | 15,6 |
| Норма ападкаў, мм | 11,2 | 8,3 | 6,1 | 6,1 | 10,9 | 19,0 | 19,4 | 18,4 | 14,5 | 15,3 | 16,9 | 15,0 | 161,1 |
| Вільготнасьць, % | 80,1 | 77,3 | 75,3 | 75,6 | 78,0 | 82,5 | 82,5 | 82,7 | 82,4 | 83,3 | 84,8 | 82,7 | 80,6 |
| Крыніца: NOAA | |||||||||||||
Эканоміка
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Порт-оф-Спэйн уважаецца гандлёвым і бізнэсовым цэнтрам значнай часткі краіны. Большасьць урадавых установаў маюць свае сядзібы ў горадзе, і многія важныя дзяржаўныя паслугі дасяжныя толькі ў міністэрствах, разьмешчаных у цэнтры. У апошнія гады мясцовыя банкі, чые галоўныя офісы таксам разьмешчаны ў сталіцы, спрыялі пераўтварэньню гораду ў фінансавы цэнтар Карыбскага рэгіёну і Цэнтральнай Амэрыкі. Два з найбуйнейшых банкаў Карыбскага басэйну, як то Republic Bank і Royal Bank of Trinidad and Tobago, маюць свае галоўныя офісы ў Порт-оф-Спэйн. Эканоміка Трынідаду грунтуецца на прыродным газе і нафце. У Порт-оф-Спэйне няма буйных прамысловых прадпрыемстваў, але маецца буйны нафтаперапрацоўчы завод, а таксама шмат нафтахімічных, жалезных і сталеліцейных заводаў існуюць або плянуюцца да будаўніцтва на поўдзень ад гораду, бліжэй да Сан-Фэрнанда. Тым ня менш, сядзібы нафтавых і газавых кампаніяў, а таксама некаторыя сэрвісныя кампаніі, месьцяцца ў горадзе, каб быць бліжэй да дзяржаўных установаў, інфраструктуры і места з высокай якасьцю жыцьця.
Трынідад і Табага лічыцца адной з самых заможных краінаў Карыбскага рэгіёну, і частка гэтага багацьця бачная ў сталіцы краіны. Высокія прыбыткі ад міжнароднага гандлю прыроднага газу дапамаглі краіне рэалізаваць праект забудовы міжнароднай прыбярэжнай зоны, якая раней належала партовай адміністрацыі. Порт Порт-оф-Спэйну ёсьць галоўным марскім портам краіны кантэйнэрных перавозак. Акрамя таго, у порт часам заходзяць круізныя лайнэры. У горадзе актыўна разьвіваецца турызм, які з часам робіцца заўважным сэктарам эканомікі, але пакуль важнага месца, як у іншых гарадах Карыбскага басэйну, не займае. У Порт-оф-Спэйне месьціцца буйны сельскагаспадарчы рынак, вядомы як Цэнтральны кірмаш, дзе прадаюцца прадукты, вырашчаныя ў навакольных сельскіх рэгіёнах.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ «Trinidad and Tobago». Nations Encyclopedia.
- ^ «Trinidad and Tobago». CIA World Factbook
- ^ «Trinidad and Tobago (11/07)». US State Department Background Notes.