Поліэтылен

	Поліэтылен, поліэтэн, полі(мэтылен)
	; Хімічная структура
Назвы
Скарочаныя назвы	ПЭ, PE, ПВШ, HDPE, ПНШ, LDPE
Агульныя
Хімічная формула	(C2H4)n
Фізычныя характарыстыкі
Шчыльнасьць	0,88–0,96 г/см³
Тэрмічныя характарыстыкі
Тэмпэратура плаўленьня	115-135 °C
Хімічныя характарыстыкі
Растворнасьць у вадзе	не раствараеццаг/100 мл
Клясыфікацыя
Рэгістрацыйны № CAS	9002-88-4
№ Эўрапейскай супольнасьці	618-339-3
ChEBI	53227
Бясьпека
Таксічнасьць	не таксічны
	Поліэтылен, поліэтэн, полі(мэтылен) у Вікісховішчы
	Калі не пазначана іншае, усе зьвесткі прыведзеныя для стандартных умоваў (25 °C, 100 кПа).

Поліэтылен, полі(мэтылен), поліэтэн^[1] — тэрмаплястычны палімэр з клясы поліалефінаў. Утвараецца шляхам палімэрызацыі этылену.

Уяўляе сабою хімічна ўстойлівае рэчыва белага колеру, у тонкіх плястах празрысты і без колеру.

Цяпер вядома шмат відаў поліэтылену, але большасьць з іх мае формулу (C₂H₄)_n, дзе n — колькасьць манамэраў у макрамалекуле.

Поліэтылен самым распаўсюджаным плястыкам, з якога вырабляюць самыя розныя тавары^[2].

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гісторыя поліэтылену пачалася яшчэ ў канцы XIX ст., калі 24 кастрычніка 1898 году нямецкі хімік Ганс фон Пехманн паведаміў пра сынтэзаваньне новага палімэру. Адкрыцьцё здарылася амаль выпадкова: навуковец ладзіў рэакцыі з дыязамэтанам і ў пэўны момант на дне колбы заўважыў незвычайны асадак, падобны на воск^[3].

Хутка пасьля гэтага хімікі Ф. Чырнер і О. Бамбергер высьветлілі, што белае, воскападобнае рэчыва складаецца з доўгіх ланцугоў -CH₂-, таму яно атрымала назву полімэтыленам. Гэтае рэчыва было амаль цалкам ідэнтычным сучаснаму поліэтылену, аднак прымяненьне яму знайшлі толькі праз 35 гадоў пасьля адкрыцьця^[3]^[4].

25 сакавіка 1933 году хімікі Р. Гібсан і Э. Фосэт, якія на той момант працавалі ў брытанскай кампаніі Imperial Chemical Industries, паўторна адкрываюць поліэтылен, гэтым разам пад вялікім ціскам. Праўда падчас экспэрымэнтаў у лябараторыі адбыўся выбух, таму кампанія фактычна забараніла сваім супрацоўнікам экспэрымэнтаваць з этыленам пад ціскам^[5].

Наступную, гэтым разам больш пасьпяховую, спробу зрабілі ў той жа кампаніі М. Пэрын, Дж. Патон, Э. Ўільямс разам з інжынэрам па абсталяваньню Д. Мэнінгам у 1935 г. Тады ім удалося атрымаць 8,5 г новага палімэру, які Imperial Chemical Industries запатэнтавала і пачала прадаваць у якасьці ізаляцыйнага матэрыялу^[5].

Тыпы поліэтылену[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Поліэтылен нізкай шчыльнасьці (ПНШ, LDPE)[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Поліэтылен нізкай шчыльнасьці атрымліваюць з газападобнага этылену пры вельмі высокім ціску і тэмпэратыры да 350^оС у прысутнасьці аксыдных каталізатараў. Гэты вельмі гнуткі матэрыял, з якога вырабляюць пакеты для прадуктаў і сьмецьця, выдуваюць бутэлькі і цацкі.

Лінейны поліэтылен нізкай шчыльнасьці (ЛПНШ, LLDPE)[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Вельмі падобны па сваім уласьцівасьцям на поліэтылен нізкай шчыльнасьці, аднак сынтэз не такі энэргазатратны.

Поліэтылен высокай шчыльнасьці (ПВШ, HDPE)[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Гэты тып поліэтылену вырабляюць пры нізкіх тэмпэратурах і ціску з выкарыстаньнем каталізатараў Цыглера-Ната, мэталяцэнавых каталізатараў і актываванага аксыду хрому. Атрыманы пры такіх умовах матэрыял мае высокую шчыльнасьць і ўмерную гнуткасьць. Можа вытрымліваць шматразовае награваньне да тэмпэратуры 120^оС.

З такога тыпу поліэтылену вырабляюць бутэлькі для малака, вечкі, вёдры і карпусы для прыбораў^[2].

Сшыты поліэтылен.[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Поліэтылен, малекулы якога яднаюцца між сабою дадатковымі бакавымі сувязямі. Ён выкарыстоўваецца ў якасьці ізаляцыйнага матэрыялу, а таксама пры вытворчасьці трубаў для розных мэтаў^[6]^[7].

Перапрацоўваньне[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У Беларусі перапрацоўваецца толькі поліэтылен высокай і нізкай шчыльнасьці (HDPE і LDPE адпаведна). На прадпрыемствах па перапрацоўваньню другаснай сыравіны яго дробяць для наступнага прымешваньня падчас вытворчасьці новых палімэрных вырабаў, альбо фармуюць гранулы, з якіх атрымліваюць новыя вырабы^[8]^[9].

Крыніцы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

^ Намэнклятура IUPAC
^ ^а ^б Артыкул пра поліэтылен на britannica.com
^ ^а ^б Bamberger, Eugen// Tschirner, Friedrich (1900). «Ueber die Einwirkung von Diazomethan auf β-Arylhydroxylamine»
^ Х. Х. Ахмадова, А. И. Расламбекова // Полиэтилен: история открытия, становления, развития, применения и роль ученых.
^ ^а ^б Даведка пра кампанію Imperial Chemical Industries на сайце encyclopedia.com
^ Д.С. Алехнович // Влияние изменений молекулярной структуры полиэтилена на эксплуатационные характеристики кабеля с изоляцией из СПЭ. // Научная библиотека БНТУ
^ С.Н. Садирова // Изучение свойства сшитого полиэтилена
^ Закупка отходов пластика ОАО "Белвторресурсы"
^ "Отходы пластика" на сайце ініцыятывы "Цель 99"

[1] Намэнклятура IUPAC

[:0-2] а ^б Артыкул пра поліэтылен на britannica.com

[:1-3] а ^б Bamberger, Eugen// Tschirner, Friedrich (1900). «Ueber die Einwirkung von Diazomethan auf β-Arylhydroxylamine»

[4] Х. Х. Ахмадова, А. И. Расламбекова // Полиэтилен: история открытия, становления, развития, применения и роль ученых.

[:2-5] а ^б Даведка пра кампанію Imperial Chemical Industries на сайце encyclopedia.com

[6] Д.С. Алехнович // Влияние изменений молекулярной структуры полиэтилена на эксплуатационные характеристики кабеля с изоляцией из СПЭ. // Научная библиотека БНТУ

[7] С.Н. Садирова // Изучение свойства сшитого полиэтилена

[8] Закупка отходов пластика ОАО "Белвторресурсы"

[9] "Отходы пластика" на сайце ініцыятывы "Цель 99"

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]