Першая бітва за Газу

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Першая бітва за Газу
Афіцэры атаманскага палка, якія пасьпяхова абаранілі Газу падчас першай бітвы
Дата: 26 сакавіка 1917
Месца: Каардынаты: 31°29′21″ пн. ш. 34°28′25″ у. д. / 31.4893° пн. ш. 34.4737° у. д. / 31.4893; 34.4737Сэктар Газа
Вынік: Няўдалы наступ Антанты
Супернікі
Сьцяг Вялікабрытаніі Брытанская імпэрыяСьцяг Асманскай імпэрыіАсманская імпэрыя
Камандуючыя
Сьцяг Вялікабрытаніі Арчыбальд Мюрэй
Сьцяг Вялікабрытаніі Чарлз Добэл
Сьцяг Асманскай імпэрыі Фрыдрых Крэс фон Крэсэнштэйн
Колькасьць
невядома2000 (пасьля 4000)
Страты
523 забіта, 2932 паранена, 512 зьнікла16 забітых і 41 зьніклых немцаў;
300 забітых, 750 параненых, 600 зьніклых

Першая бітва ў сэктары Газа — бітва, якая адбылася 26 сакавіка 1917 году, падчас першай спробы Эгіпецкай экспэдыцыйнай арміі ўварвацца на поўдзень Палестыны, якая належала тады Асманскай імпэрыі. Адбылася падчас Сінайскай і Палестынскай кампаніі Першай сусьветнай вайны; баі праходзілі ў ваколіцах гораду Газа на ўзьбярэжжы Міжземнага мора, калі пяхота і конныя часткі атакавалі горад. Позна ўвечары брытанскія сілы, ужо якія ўжо амаль захапілі Газу, была выведзена з гораду з-за небясьпекі надыходзячай цемры і падыходу вялікага турэцкага падмацаваньня. Пасьля гэтага, празь некалькі тыдняў, брытанцы панесьлі паразу падчас Другой бітвы за Газу, у красавіку 1917 году.

Гісторыя[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

У жніўні 1916 перамога Эгіпецкай экспэдыцыйнай арміі ў Рамані зрабіла немагчымымі наземныя атакі на Суэцкі канал, якому зь лютага 1915 году ўпершыню пачала пагражаць Асманская армія. У сьнежні 1916 г. перамога ў бітве пры Магхабе забясьпечыла бясьпеку міжземнаморскага порту Эль-Арыш, а таксама маршруту забесьпячэньня, вадаправоду і чыгункі празь Сінайскі паўвостраў. У студзені 1917 году перамога ў бітве пры Рафе завяршыла захоп Сінайскага паўвострава і стварыла магчымасьць для ўдару брытанскіх сіл на сэктары Газа.

Праз два месяцы, у сакавіку 1917 году, сэктар Газа быў атакаваны пяхотай 52-й дывізіі, узмоцненай дадатковай брыгадай. Гэтая атака была падтрымана іншымі брытанскімі часткамі, якія затрымалі туркаў і не давалі ім магчымасьці перакінуць падмацаваньне ў раён Газы. Атака брытанскай пяхоты на асманскі гарнізон з поўдня і паўднёвага ўсходу гораду сустрэла жорсткую супраціў. У той час як Аўстралійская конная дывізія працягвала стрымліваць асманскія падмацаваньні, новазэляндзкія часткі атакавала сэктар Газа з поўначы; яны ўвайсьці ў горад і захапілі шэраг стратэгічных пазыцыяў вакол яго. Аднак позьні час сутак, рашучасьць турак і пагроза новых падмацаваньняў, што набліжаліся з поўначы і паўночнага ўсходу, прымусілі брытанскае камандаваньне даць загад адысьці. Пазьней было напісана, што гэты крок зрабіў блізкую перамогу агульнай паразай.

Страты[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Страты Вялікабрытаніі склалі 4000 чалавек: 523 забітых, 2932 параненых і больш 512 зьніклых бязь вестак — у тым ліку пяць афіцэраў і 241 салдат, якія, як пазьней высьветлілася, трапілі ў палон. Гэта былі галоўным чынам пехацінцы Ўэйлзкай 53-й дывізіі і Эсэцкай 161-й брыгады Ўсходне-Ангельскай 54-й дывізіі. Асманская армія страціла агулам 2447 чалавек: зь іх 16 — забітыя і параненыя немцы і аўстрыйцаў, а таксама 41 зьніклы безь вестак; 1370 асманскіх салдат былі забітыя ці параненыя, а 1020 лічыліся зьніклымі бязь вестак. Па словах Джэмала Пашы, асманскія страты склалі менш за 300 забітых, 750 параненых і 600 зьніклых безь вестак. Новазэляндзкія часткі страцілі шэсьць чалавек забітымі і 43 (або 46) параненымі пры двух зьніклых безь вестак, а аўстралійская дывізія страціла 37 чалавек.

Наступствы[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Брытанскі генэрал Арчыбальд Мюрэй і канадзкі генэрал Чарлз Добэл заявілі, што бітва была пасьпяховай : 28 сакавіка Мюрэй даслаў паведамленьне ў ваеннае міністэрства, што яго сілы змагаліся з дваццацьцю тысячамі асманскіх салдат і нанесьлі гэтым сілам «вялікія страты». Добэл ж напісаў, што «яшчэ двух гадзін хапіла б, каб скончыць працу, гэтак бліскуча выкананую войскамі пасьля пэрыяду цяжкіх выпрабаваньняў і працяглых маршаў, а таксама — у баях з упартым праціўнікам».

Брытанская прэса паведаміла пра тое, што бітва была пасьпяховай для Імпэрыі, але асманскі самалёт скінуў на брытанскія пазыцыі паведамленьне: «Вы пабілі нас у камюніке — але мы пабілі вас у Газе». У рэпартажы, апублікаваным газэтай Daily Telegraph, гаворыцца, што 26 сакавіка брытанскія войскі былі затрыманыя амаль да паўдня шчыльным ранішнім туманам; падчас гэтага чаканьня яны выпілі большую частку свайго дзённага воднага рацыёну — у выніку чаго ў людзей проста скончылася вада. Таксама дадавалася, што захоп Газы ня быў мэтаю апэрацыі.

Далас, што камандаваў 53-й валійскай дывізіяй, сышоў у адстаўку пасьля бітвы па афіцыйнай прычыне «пагаршэньня здароўя». Калі зыходзіць з стандартаў Заходняга фронту Першай сусьветнай вайны, то брытанскае параза было ня вельмі вялікай і ня мела занадта вялікіх страт. Наступальная моц сіла Мюрэя не была зламаная, і падрыхтоўка да аднаўленьня наступу пачалася практычна адразу. Ужо 17 красавіка 1917 гаду пачалася Другая бітва за Газу.

Літаратура[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

  • George Fletcher MacMunn; Cyril Bentham Falls; Archibald Frank Becke. Military operations, Egypt and Palestine. / Great Britain. Committee of Imperial Defence. Historical Section. — London: H.M. Stationery Off., 1928—1930.