Палац Храптовічаў (Горадня)

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Палац Храптовічаў
Палац Храптовічаў
Краіна	Беларусь
Места	Горадня
Каардынаты	53°40′40″ пн. ш. 23°49′33″ у. д. / 53.67778° пн. ш. 23.82583° у. д. / 53.67778; 23.82583Каардынаты: 53°40′40″ пн. ш. 23°49′33″ у. д. / 53.67778° пн. ш. 23.82583° у. д. / 53.67778; 23.82583
Архітэктурны стыль	клясыцыстычная архітэктура^[d]
Аўтар праекту	Марцін Кнакфус^[d]
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Палац Храптовічаў на мапе Беларусі Палац Храптовічаў
Палац Храптовічаў на Вікісховішчы

Пала́ц Храпто́вічаў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Горадні. Знаходзіцца ў цэнтры места, пад адрасам вуліца Замкавая, 16. Твор архітэктуры клясыцызму. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Будаваньне палаца вялося ў 1742—1752 гадох, калі ён належаў Каралю Храптовічу, земскаму пісару гарадзенскаму. На 1753 год на гэтым пляцы існавалі палац і драўляны дом. Будынак палаца моцна пацярпеў ад пажару 1753 году.

У 1780-я гады палац належаў старосьце гарадзенскаму Антонію Тызэнгаўзу, на пляне 1780 году азначаецца як «пустыя муры Тызэнгаўза». У 1790 годзе будынак палаца рэканструявалі, магчымы аўтар праекту — архітэктар Марцін Кнакфус. У 1791 годзе гарадзенскі мечнік Францішак Мучынскі набыў палац у спадкаемцаў Антонія Тызэнгаўза.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У 1800 годзе палац разам з гаспадарчымі пабудовамі набыў былы палкоўнік войскаў Вялікага Княства Літоўскага Ігнат Ляхніцкі. Па сьмерці апошняга (1825 год) уся яго нерухомая маёмасьць, у тым ліку палац, перайшла да пляменьнікаў — Ігната, Міхаіла і Рамана. У 1880-я гады палац, з усяго відаць, набыў князь Сьвятаполк-Чацьвярцінскі, які зрабіў зь яго даходны дом.

У XIX ст. у будынку былога палаца прарубілі бальконы.

Найноўшы час

На пляне 1925 году будынак палаца значыцца як «дом Ёдэля».

Па Другой сусьветнай вайне час у былым палацы знаходзіліся: батальён МСПА, з жніўня 1945 году — Гарадзенскі будаўнічы тэхнікум «Наркамграмадзянбуда» БССР, з 1946 году — школа ФЗН № 45 будаўнікоў сыстэмы Дзяржаўных працоўных рэзэрваў СССР, пазьней — будаўнічая вучэльня № 16. У 1970-я гады — «ДВТВ № 74 побытавага абслугоўвання» і інтэрнат.

У 1990—2009 гадох праводзілася рэстаўрацыя будынка. З 2009 году тут знаходзіцца экспазыцыя музэя гісторыі рэлігіі.

Архітэктура

Помнік архітэктуры раньняга клясыцызму. Гэта 2-павярховы, асымэтрычны ў пляне будынак, які ўтварае замкнёны ўнутраны двор. Частка будынка стаіць на падмурках больш старажытнай камяніцы. На вуліцу выходзіць толькі невялікі корпус, прарэзаны уязной аркай. У цэнтры галоўнага паўночна-заходняга фасада разьмяшчаецца несапраўдны портык дарыцкага ордэру, завершаны трыкутным франтонам. Абапал портыка — невялікія бальконы з чыгуннымі ўзорыстымі агароджамі. Фрыз аздабляецца геральдыкай, над уваходнай аркай — ляпны дэкор з малюнкамі гербу Горадні. Сьцены праразаюцца прастакутнымі аконнымі праёмамі ў ліштвах.

Унутраны плян зьмяніўся. Усярэдзіне чатыры лесьвіцы. Першы паверх падзяляецца на сем частак з самастойнымі ўваходамі з двара^[1].

Галерэя

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
1915—1918 гг.
27 студзеня 1916 г.
Я. Валынскі, 1923—1929 гг.
Л. Гелгар, 1923—1935 гг.

Л. Гелгар, 1923—1935 гг.
Г. Паддэмбскі, 1932—1935 гг.
1935—1939 гг.
1941 г.

Сучасныя здымкі

Сучасны стан
З боку Замкавай вуліцы
Уваход
Фрагмэнт
Фрагмэнт

Крыніцы

^ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Менск, 1986. С. 58.

Літаратура

Біяграфія гарадзенскіх вуліц. Ад Фартоў да Каложы. — Горадня — Вроцлаў: Вроцлаўская навуковая друкарня, 2012. — 370 с. ISBN 978-93-61617-77-8.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Менск: Беларус. Сав. Энцыклапедыя, 1986. — 371 с.: іл.

Вонкавыя спасылкі

Палац Храптовічаў , Radzima.org

[1] Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Менск, 1986. С. 58.

[1]