Міжнародны Суд ААН
| Міжнародны суд ААН | |
 Эмблема арганізацыі | |
| Дата ўтварэньня | 1945 |
|---|---|
| Тып | міжнародны судовы орган |
| Штаб-кватэра | Гаага, Нідэрлянды |
| Афіцыйныя мовы | ангельская, француская |
| Старшыня | Пэтэр Томка |
| Сайт | ICJ-CIJ.org |
Міжнаро́дны суд ААН (па-ангельску: International Court of Justice, па-француску: Cour internationale de justice) — адзін з шасьці галоўных органаў Арганізацыі Аб’яднаных Нацыяў, заснаваны Статутам ААН дзеля дасягненьня адной з галоўных мэтаў ААН «мірнымі сродкамі, у згодзе з прынцыпамі справядлівасьці і міжнароднага права, уладжваць і вырашаць міжнародныя спрэчкі або сытуацыі, якія могуць прывесьці да парушэньня міру». Орган зьяўляецца галоўным судовым органам ААН, а ейная штаб-кватэра арганізацыі месьціцца ў Гаазе ў Нідэрляндах.
Суд складаецца з 15 судзьдзяў, абраных Генэральнай Асамблеяй і Радай Бясьпекі. Толькі дзяржавы могуць быць удзельнікамі спрэчак, прадстаўленых на разгляд Міжнароднага Суда. Калі дзяржава не жадае браць удзел у судовай справе, абуджанай у Міжнародным Судзе, яна не абавязана гэта рабіць (калі іншае не прадугледжана спэцыяльнымі пунктамі якога-небудзь міжнароднага дагавора). Але калі яна пагаджаецца выступаць у якасьці стараны ў працэсе, то яна мае падпарадкоўвацца выраку Міжнароднага Суда. Суд функцыянуе ў адпаведнасьці са Статутам[1], які зьяўляецца часткай Статута ААН, і сваім Рэглямэнтам.
Агульныя зьвесткі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Міжнародны суд складаецца з 15 незалежных судзьдзяў, абраных па-за залежнасьці ад іхнага грамадзянства, зь ліку асобаў высокіх маральных якасьцяў, якія задавальняюць патрабаваньням, што прад’яўляюцца ў іхных краінах для прызначэньня на вышэйшыя судовыя пасады або зьяўляюцца юрыстамі з прызнаным аўтарытэтам у галіне міжнароднага права. Міжнародны суд закліканы стаць адным з выключных кампанэнтаў у стратэгіі мірнага вырашэньня спрэчак і рознагалосьсяў паміж дзяржавамі і забесьпячэньня правапарадку і законнасьці ў сьвеце.
Суд абслугоўваюць Сакратарыят, ягоны адміністрацыйны орган. Афіцыйнымі мовамі зьяўляюцца ангельская і француская. Суд зьяўляецца адзіным з шасьці галоўных органаў ААН, разьмешчаным па-за Нью-Ёркам.
Кансультацыйныя выракі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Акрамя судовай, Міжнародны суд ажыцьцяўляе кансультацыйную функцыю. Паводле артыкула 96 Статута ААН, Генэральная Асамблея або Савет Бясьпекі могуць запытваць у Міжнароднага суда кансультатыўныя выракі па ўсялякаму юрыдычнаму пытаньню. Акрамя таго, іншыя органы ААН і спэцыялізаваныя ўстановы, якім Генэральная Асамблея можа даць у любы час дазвол на гэта, могуць таксама запытваць кансультатыўныя заключэньні Суда па юрыдычных пытаньнях, што ўзьнікаюць у межах іхнай сфэры дзейнасьці.
Крыніцы права, якія выкарыстоўвае суд
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Пры разглядзе справы і вынясеньня выракаў Суд прымяняе крыніцы права, якія вызначаны ў артыкуле 38 ягонага Статута, а менавіта:
- міжнародныя канвэнцыі і дамовы;
- Міжнародны звычай;
- Агульныя прынцыпы права, прызнаныя цывілізаванымі нацыямі;
- Судовыя рашэньні і дактрыны найбольш кваліфікаваных спэцыялістаў па міжнароднаму праву.
Акрамя таго, у выпадку дамоўленасьці бакоў спрэчкі, Суд можа вырашаць справу на аснове прынцыпу ex aequo et bono, гэта значыць па справядлівасьці, не абмяжоўваючы сябе дзеючымі нормамі міжнароднага права.
Склад судзьдзей
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Судзьдзі абіраюцца на тэрмін дзевяці гадоў, з правам перавыбраньня, Генэральнай Асамблеяй і Саветам Бясьпекі ААН, чальцы якога не валодаюць правам вета для мэтаў выбараў. Гэтыя органы праводзяць галасаваньне адначасова, але незалежна адзін ад аднаго.
Для таго каб быць абраным, кандыдат павінен атрымаць абсалютную большасьць галасоў у абодвух органах. У мэтах забесьпячэньня пераемнасьці ў складзе Суда ня ўсе тэрміны паўнамоцтваў 15 судзьдзяў мінаюць ў адзін і той жа час. Кожныя тры гады праводзяцца выбары адной траціны чальцоў Суда.
Адным з галоўных прынцыпаў фармаваньня складу суда зьяўляецца прынцып прадстаўніцтва ў Судзе галоўных формаў цывілізацыі і асноўных прававых сыстэмаў сьвету. Гэтак, месцы ў Судзе нефармальна разьмеркаваны па галоўных рэгіёнах сьвету: тры чальцы ад Афрыкі, два чальцы ад Лацінскае Амэрыкі, тры чальцы ад Азіі, пяць чальцоў ад «Заходняй Эўропы і іншых дзяржаваў» (гэтая група ўключае Канаду, ЗША, Аўстралію і Новую Зэляндыю) і два чальца ад Усходняй Эўропы. Пры гэтым 5 месцаў судзьдзяў нефармальна замацаваны за дзяржавамі-сталымі чальцамі Савета Бясьпекі ААН. Неафіцыйнасьць гэтага разьмеркаваньня выявілася падчас выбараў у суд 6 лістапада 2008 году, калі пры галасаваньні ў Генэральнай Асамблеі ў першым туры большасьць галасоў атрымала двое кандыдатаў ад Азіі і ніводнага кандыдата ад Афрыкі, пры тым, што сярод сканчаючых свае паўнамоцтвы судзьдзяў было па адным прадстаўніку ад кожнага з гэтых рэгіёнаў.
Судзьдзя ad hoc
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Рэглямэнтам Суда прадугледжана, што дзяржава, якая зьяўляецца бокам па разглядаемай справе і ня мае ў складзе судзьдзяў свайго грамадзяніна, можа абраць судзьдзю ad hoc для гэтай канкрэтнай справы. Гэта зьяўляецца правам боку, але не ягоным абавязкам. Пры гэтым такі судзьдзя не абавязкова павінен зьяўляцца грамадзянінам гэтай дзяржавы. Больш за тое, практыка паказвае, што ў большасьці выпадкаў судзьдзі ad hoc не зьяўляюцца грамадзянамі дзяржавы, якая яго прызначыла.
Судзьдзя ad hoc, таксама як і астатнія чальцы суда, прыступаючы да выкананьня абавязкаў судзьдзі, робіць урачыстую заяву. Ён можа прымаць удзел у прыняцьці рашэньняў, грунтуючыся на прынцыпе роўнасьці з астатнімі судзьдзямі. Таксама ён мае права на ўзнагароду за сваю працу. Неабходнасьць ва ўвядзеньні ў судовы працэс судзьдзяў ad hoc забясьпечвае захаваньне аднаго з галоўных прынцыпаў функцыянаваньня Суда — прынцып роўнасьці бакоў. Часьцяком некаторыя судзьдзі ad hoc пасьля завяршэньня разгляду справы абіраліся чальцамі Суда.
Штогадовы аклад чальцоў Міжнароднага суда складае 160 тысячаў даляраў ЗША (па стане на 2006 год). Пасьля выхаду на пэнсію судзьдзі атрымліваюць штогадовую пэнсію, якая пасьля дзевяцігадовага тэрміну службы складае палову акладу. Судзьдзі, якія прапрацавалі 18 гадоў і больш, маюць права на пэнсію ў памеры двух трацінаў ад іхнага былога акладу.
Сучасны склад
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]На 27 красавіка 2012 году склад судзьдзяў Міжнароднага суду выглядае наступным чынам[2]:
| Імя і прозьвішча | Нацыянальнасьць | Пасада | Пачатак працы | Сканчэньне тэрміну |
|---|---|---|---|---|
| Пэтэр Томка |  Славаччына |
Старшыня (2012–2015) | 2003 | 2021 |
| Бэрнарда Амор |  Мэксыка |
Віцэ-старшыня (2012–2015) | 2006 | 2015 |
| Хісашы Авада |  Японія |
судзьдзя | 2003 | 2021 |
| Роні Абраам |  Францыя |
судзьдзя | 2005 | 2018 |
| Сэр Кенэт Кейт |  Новая Зэляндыя |
судзьдзя | 2006 | 2015 |
| Магамэд Бэнуна |  Марока |
судзьдзя | 2006 | 2015 |
| Леанід Скотнікаў |  Расея |
судзьдзя | 2006 | 2015 |
| Антоніё Аўгушта Сансада Трынідадэ |  Бразылія |
судзьдзя | 2009 | 2018 |
| Абдулкаві Агмэд Юсуф |  Самалі |
судзьдзя | 2009 | 2018 |
| Сэр Крыстафэр Грынўуд | .svg){kind=small} Вялікабрытанія |
судзьдзя | 2009 | 2018 |
| Сюэ Ханцынь |  Кітай |
судзьдзя | 2010 | 2021 |
| Джоан Данаг’ю |  ЗША |
судзьдзя | 2010 | 2015 |
| Джорджа Гая |  Італія |
судзьдзя | 2012 | 2021 |
| Джулія Сэбутындэ |  Уганда |
судзьдзя | 2012 | 2021 |
| Далвээр Бгандары |  Індыя |
судзьдзя | 2012 | 2018 |
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Статут Міжнароднага Суда ААН (рас.) ААН Праверана 22 сакавіка 2013 г.
- ^ International court of justice. Press Release (анг.) (pdf) Міжнародны суд ААН Праверана 22 сакавіка 2013 г.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- Афіцыйны сайт
- Міжнародны суд на сайце ААН