Прагляд крыніцы для Маскаль

{{Іншыя значэньні|Маскалі (неадназначнасьць)}}
[[Файл:Майки1.jpg|міні|300пкс|«Дзякуй табе, Божа, што я не маскаль»]]
'''Маскалі́''' — адна з назваў [[расейцы|расейцаў]] у [[Беларуская мова|беларускай мове]]<ref>{{Літаратура/ЭСБМ|6к}} С. 244.</ref><ref>{{Літаратура/Беларуска-расейскі слоўнік (1925, 1993)|к}}</ref><ref>[[Ян Станкевіч|Станкевіч Я.]] Беларуска-расійскі (Вялікалітоўска-расійскі) слоўнік. — Нью-Ёрк, 1989. С. 677.</ref>. Гістарычна ўжывалася датычна жыхароў [[Маскоўская дзяржава|Маскоўскай дзяржавы]] побач з назвамі ''масквіцін'', ''масква'', ''масквіч'', ''масквічанін''<ref>{{Літаратура/ГСБМ|18к}} С. 166—167.</ref>. Часам [[Русіфікацыя Беларусі#Савецкая моўная палітыка з часоў кіраваньня Сталіна|пад расейскім уплывам]] разглядаецца як пагардлівая назва<ref>[https://newgrodno.by/society/v-belarusi-vyyasnyali-oskorbitelny-li-slova-bulbash-moskal-labus-i-zhid/ У Беларусі высьвятлялі, ці зьяўляюцца абразамі словы «бульбаш», «маскаль», «лабус» і «жыд»]{{Недаступная спасылка|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}{{ref-ru}} Newgrodno.by, 26 верасьня 2018 г.</ref>.

== Гісторыя тэрміна ==
{{Няма крыніц|сэкцыя}}
Гістарычна ўжываўся ў дачыненьні да жыхароў Масквы, [[Масковія|Масковіі]], якая часта ў летапісах і гістарычных тэкстах згадваецца як ''[[Маскоўшчына]]'', а таксама ў дачыненьні да [[васал]]аў Масквы.

Назва «маскаль» першапачаткова выкарыстоўвалася ў [[ВКЛ|Вялікім Княстве Літоўскім]] і [[Польшча|Польшчы]] для азначэньня маскоўскага (суч. [[расейцы|расейскага]]) служылага люду, вайскоўцаў і ўжывалася разам са словамі «маскаві́т», «маскалік», «маскоўскія людзі», «масковец» і г. д.

Слова «маскаль» часта сустракаецца ў летапісах, напрыклад: «егожъ был обжаловал '''москал''' о бой і зраненье сваё» (1582), ці вось гэткі: «Онъ давно зъ жонкою моею знявшісь, такій учынокъ не пооднокротъ чынілъ і цужоложылгъ, бо '''москалікъ''' хлопецъ его не зараз іхъ сходілъ» (1617)<ref>Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 18. Мн. «Беларуская навука» 1999. {{ISBN|985-08-0179-5}}</ref>.

Вобраз маскаля захаваўся і ў вуснай народнай творчасьці. У [[батлейка|батлейцы]] маскаль размаўляў на [[расейская мова|расейскай мове]], паводзіў сабе нахабна, груба, часам бязьлітасна. Зьнешні яго выгляд меў праявы нечага «нячыстыга», чужога для тутэйшага насельніцтва. З часам вобраз маскаля стаў зьяўляцца і ва ўсіх праявах беларускага фальклёру: песьнях, загадках, прыказках ды анэкдотах. У песьнях адзначалася, што «'''маскаль''' ваяваў на нашу старонку, паланіў нашую дзяўчонку…» Тут быў накладзены новы вобраз на стары сюжэт, месца якога раней займаў [[татары]]н. З тых часоў слова «маскаль» пачынае прымаць у народа нэгатыўную афарбоўку.

Захавалася спадчына ўжываньня слова «маскаль» і ад рыцарскага саслоў’я [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. Напрыклад, беларускі паэт [[Андрэй Рымша]] ў «Дзесяцігадовай аповесьці ваенных справаў князя [[Кшыштаф Радзівіл|Кшыштафа Радзівіла]]», выдадзенай ім у 1585 годзе ў [[Вільня|Вільні]] па-польску, апавядае пра ваенныя падзеі 1580 году супраць [[Масковія|Масковіі]]:

<blockquote>
: ''Рыцарства ўсё сышлося слаўнае залатое''
: ''Да князя Радзівіла ў Селішча Ямское''
: ''Дым ужо за агнішчам ўгору слупом нясецца''
: ''Кроў ужо маскавітаў струмянём ліецца''
: ''Тры пасткі па ўзьлесьсі ворагі прыхавалі''
: ''Скеміўшы тое ліцьвіны з коней пасьсядалі''
: ''Ворагаў у засадах, гэтых ды парубілі''
: ''Як сьвіней калолі, у балоце тапілі.''

: ''Але ж наперад паімчаў, гуф літоўскі лепшы''
: ''Трапіў у пастку да стральцоў, да стральцоў пярвейшых''
: ''Дружныя залпы стральцы, па ліцьвінах пусьцілі''
: ''Потым нашых вершнікаў на канях парубілі.''

: ''Палеглі слаўны рыцары, Зянкевіч ды Ціхінскі''
: ''Быў жа яшчэ забіты там, рыцар Ян Тымінскі''
: ''Ўсе яны служылі ў Ёрдановай роце''
: ''Доўг свой Айчыне аддалі рыцарскі ў годнай цноце''
: ''Многія князя рыцары праз ворага падманы''
: ''Зьведалі ран крывавых, цяжкія мелі раны.''

: ''Ды Радзівіла слугі, раны ператрывалі''
: ''За кроў забітых ліцьвінаў ворага пакаралі''
: ''Шмат хто у бітве з ворагаў там галавы пазбыўся''
: ''Ці пад ударам дзіды навек угаманіўся''
: ''Секлі баярскія ілбы, секлі і білі многа''
: ''Там жа вязалі у палон '''маскаля''' ліхога.''

: ''Гетман аплакаў палеглых, годна іх пахаваўшы''
: ''Славу героям навякі, гонар ім абяцаўшы''
: ''Рыцараў ды герояў, войска суправаджала,''
: ''Славаю іх апошні шлях годна аздабляла.''

: ''Гетман зноў загадаў трубіць, коней зноў асядлаці''
: ''Прагне ў сечы лютай зноў маскоўца спаткаці.''
</blockquote>

[[Файл:Bitwa pod Raclawicami.jpg|міні|300пкс|Тадэвуш Касьцюшка і [[касінер]]ы (карціна «[[Бітва пад Рацлавіцамі]]» [[Ян Матэйка|Яна Матэйкі]])]]
Увесну 1794 году [[ліцьвіны]] ([[беларусы]]) і [[жамойты]] разам з [[Палякі|палякамі]] падняліся на паўстаньне, якім кіраваў [[Тадэвуш Касьцюшка|Андрэй Тадэвуш Банавентура Касьцюшка]]. Ніжэй прыведзеныя радкі з ананімнага звароту<ref>http://www.gants-region.info/publ/pesnja_belaruskikh_zhawneraw_1794_goda_jak_gistarychnaja_i_kulturnaja_kashtownasc/3-1-0-239 «Песня беларускіх жаўнераў 1794 года» як гістарычная і культурная каштоўнасць</ref>, напісанага на беларускай мове:

<poem>«''Помнім добра, што рабілі,''
''Як нас дзёрлі, як нас білі.''
''Докуль будзем так маўчаці?''
''Годзе нам сядзець у хаце!''
''Нашто землю нам забралі?''
''Пашто ў путы закавалі?''
''Дочкі, жонкі нам гвалцілі.''
''Трэ, каб мы ім заплацілі!''
''Коней нам пазаязджалі,''
''Што хацелі, то і бралі.''
''Пойдзем жыва да Касьцюшкі,''
''Рубаць будзем '''маскалюшкі'''''!»</poem>
: ''Песьня беларускіх жаўнераў''

У 1863 годзе на тэрыторыі Польшчы, Літвы і Жамойці разгарнулася чарговае агульнанароднае вызваленчае [[Паўстаньне 1863-1864 гадоў|паўстаньне]] супраць Расейскай імпэрыі. У Літве (Беларусі) кіраваў гэтым паўстаньнем [[Кастусь Каліноўскі]]. Пасьля краху паўстаньня Каліноўскі быў прысуджаны да сьмерці праз павешаньне. У сваёй перадсьмяротнай прамове Каліноўскі зьвяртаўся да народу:

''«Бо я табе з-пад шыбеніцы кажу, Народзе, што тады толькі зажывеш шчасьліва, калі над табой '''маскаля''' ўжо ня будзе!»''

Пасьля захопу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] Маскоўскай дзяржавай і пачатку палітыкі [[расеізацыя|расеізацыі]] слова «маскаль» пачало ўсё больш пашырацца і мела адносіны ўжо да ўсіх расейцаў — пасаднікаў, настаўнікаў, сьвятароў. Адданы [[Расея|Расеі]] [[Язэп Сямашка]] пісаў расейскаму ўраду ў 1827 г.: «Моладзь у публічных школах (у Беларусі) адзываецца пра [[Расея|Расею]] з пагардаю — ня ведаючы расейцаў, яна ўважае іх за народ барбарскі, і слова '''маскаль''' засталося звычайным выяўленьнем пагарды».

Складанасьць беларуска-расейскіх адносінаў адлюстравалася ў беларускім фальклёры ХІХ-ХХ стагодзьдзяў. [[Расейцы]] ў фальклёры прысутнічалі пад назвамі «[[расейцы]]» ды «маскалі». «Расейцамі» называлі беглых старавераў, а «маскалямі» — пасаднікаў, памешчыкаў, вайскоўцаў, настаўнікаў і г. д. Аналіз фальклёрнага матэрыялу сьведчыць пра талерантныя адносіны ліцьвінаў да «расейцаў»-старавераў. А вось у адносінах да «маскалёў» прысутнічала выразная варожасьць: «Не за тое '''маскаля''' б’юць, што ўкраў, а за тое, што дрэнна схаваў»; «— Тату, тату! Лезе чорце ў хату! — Дарма! Абы не '''маскаль'''» і г. д.

Выкарыстоўваў слова «маскаль» і польска-беларускі паэт [[Адам Міцкевіч]].

У 1914 годзе [[Янка Купала]] напісаў свой верш «Сваякі», у якім ён кажа:<ref>[https://knihi.com/Janka_Kupala/Svajaki.html Сваякі]</ref>
<poem>«''Раз абселі Беларуса''
:''Маскалі ды Ляхі,''
:''І давай яму сваяцтва''
:''Тыкаці з-пад пахі:''
:''— Ты мой ісціны браточак! —''
:''Маскалёк бармоча;''
:''— Ты мой хрэснік, мой сыночак!''
:''Юда-Лях сакоча''.»</poem>

За часамі [[Першая Сусьветная вайна|Першай Сусьветнай вайны]] маскалямі называлі ўсіх [[расейцы|расейцаў]], незалежна ад іх нацыянальнасьці. З таго часу ў люду засталося шмат жартаў, у якіх высьмейвалася няўменьне маскаля весьці гаспадарку (капаць бульбу, жаць жыта, касіць сена і г. д.) і тое, як яны прыкрывалі сваё махлярства («Махнаты цуд у Хойніках»), злаўчайства («Прададзенае сала», «Рыбалка на жыўцы») і нахвальбу («Маскальскія пчолы»){{Шаблён:Няма крыніцы}}.

У вершы беларускага паэту XIX стагодзьдзя [[Паўлюк Багрым|Паўлюка Багрыма]] ёсьць радкі — «Каб я каршуном радзіўся, я бы без паноў абыўся: у паншчыну б не пагналі, у рэкруты б не забралі і ў маскалі не аддалі.». У творы паняцьці «рэкрут» і «маскаль» разьмежаваныя і адпавядаюць тэрмінам «навабранец» і «салдат»{{Шаблён:Няма крыніцы}}.

== Назва «маскаль» у Беларусі ==
=== Беларускія прыказкі<ref>[http://alpenforum.forumsmotion.com/t24593-topic Товарищи и граждане!]{{Недаступная спасылка|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ===
* ''Ад жыда адкупіся, ад д’ябла адмаліся, а ад маскаля палы ўрэж і ўцякай.''
* ''Ад чорта адхрысьцішся, а ад маскаля не адмолішся, ад маскаля палы ўразай ды хутчэй уцякай.''
* ''З дурням не вадзіся, з маскалём не мірыся.''
* ''Калі маскаль кажа суха, то паднімайся да вуха, бо ён брэша.''
* ''Маскавіты такія — на грош амуніцыяў ды на дзесяць амбіцыяў.''
* ''Маскаль ад працы памірае, ад гарэлкі акрыяе.''
* ''Маскаль у труне — сьвята на сяле.''
* ''Мы не маскалі, каб сьпяваць «Госпадзі, памілуй».'' 
* ''Не за тое маскаля б'юць, што ўкраў, а за тое, што дрэнна схаваў.''
* ''— Тату, тату! Лезе чорце ў хату! — Дарма! Абы не маскаль.''
* ''Цыган падмане, а маскаль заб’е.''
* ''Як ліцьвін шабляю блісьне, так маскаль у нагавіцы дрысьне.''

=== Беларускія жарты ===
Існуе вялікая колькасьць беларускіх жартаў, дзе прама ці ўскосна згадваецца маскаль.<ref>[http://kyky.org/pain/o-brat-ghdie-zhie-ty-bielorusy-o-rodstvie-s-russkimi О, брат, где же ты? Белорусы о родстве с русскими]</ref>

=== Забарона крычалкі «Хто ня скача, той маскаль!» ===
У кастрычніку 2018 г. крычалка ''«Хто ня скача, той маскаль!»'', якая атрымала пэўную папулярнасьць пад уплывам украінскіх футбольных фанатаў пасьля расейска-ўкраінскай вайны, рашэньнем суда Цэнтральнага раёну Менска была прызнаная экстрэмісцкай, яе нанясеньне на візуальныя інфармацыйныя носьбіты, а таксама прайграваньне гукам і выкрыкваньне былі прызнаныя праявамі экстрэмізму<ref>[https://web.archive.org/web/20200516194837/https://charter97.org/ru/news/2018/10/24/310262/ В Беларуси запретили речовку «Хто не скача, той...»] - [[Хартыя'97]], 28 кастрычніка 2018 г.</ref>.

== Назва «москаль» ва Ўкраіне ==
{{Няма крыніц|сэкцыя}}
[[Файл:Шевченко Т. Г. Катерина. 1842.jpg|міні|220пкс|[[Тарас Шаўчэнка]]. Малюнак да паэмы Тараса Шаўчэнкі «Катарына». На заднім пляне афіцэр-маскаль, які згвалціў дзяўчыну]]
Ва [[Украіна|Ўкраіне]] слова «маскаль» таксама выкарыстоўваецца для азначэньня [[расейцы|расейцаў]], але ўжываецца разам зь іншай, уласнаўкраінскай назвай — [[Кацап|каца́п]] (ад слова «как цап», у  сэнсе «як казёл», маецца на ўвазе барадаты «як казёл»). Маскаль зафіксаваны і ва ўкраінскай народнай творчасьці ў якасьці героя разнастайных прыказак, прымавак, жартаў ды анэкдотаў.

Слова «маскаль» выкарыстоўваецца і ўкраінскімі пісьменьнікамі і паэтамі, такімі як [[Тарас Шаўчэнка]], які ніколі ў сваёй творчасьці не называў расейцаў «рускімі» альбо «расіянамі», а толькі «маскоўцамі» альбо «маскалямі». У творах Тараса Шаўчэнка выраз — {{мова-uk|«забрали в москалі»}} азначае «забралі служыць у войска» (на 25 гадоў).

У творах Нечуя-Лявіцкага ў маскалі таксама набіралі па ўкраінскіх сёлах як у войска на 5 гадоў. Вядома, мясцовае насельніцтва такіх не любіла. Але ў іх былі перавагі: яны і ўся іхняя сям’я былі вольнымі, не прыгоннымі. Праўда ў любы момант іх маглі зноў заклікаць у войска ў сувязі з паўстаньнямі або вайсковымі дзеяньнямі. Украінскіх дзяўчын, якія выйшлі замуж за «маскаля», у творах  Нечуя-Лявіцкага звалі «маскоўкамі».

Разам з тым, вершы [[Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкі]] {{мова-uk|«Кохайтеся, чорнобриві, та не з москалями, бо москалі — чужі люде <small>(варыянт: люди зліє)</small>, роблять лихо з вами.»}} (улюбляйцеся, чарнабровыя, але не ў маскалёў, яны чужыя людзі, робяць вам бяду)<ref>[[Тарас Шаўчэнка|Т. Г. Шаўчэнка]], «Кацярына (паэма)»</ref>, хутчэй за ўсё, ставіцца да ўсіх расейцаў (хоць у дадзенай паэме [[расейцы|расейцам]], які спакусіў гераіню і які прынёс ёй бяду, быў менавіта [[салдат]]).
: Таксама пра маскалёў верш [[Тарас Шаўчэнка|Шаўчэнкі]]:
<blockquote><poem>
: [[Днепр|Дніпро]] — брат мій висихає, мене покидає,
: І могили мої милі москаль розриває.
: Що він розкопує, не своє шукає?
</poem></blockquote>

Выраз «москаля везть» ([[Мікалай Гогаль|Гогаль]]) азначае «хлусіць»{{Шаблён:Няма крыніцы}}.

=== У папулярнай культуры ===
[[Файл:Майки3.jpg||міні|зьлева|200пкс|Футболкі, прапанаваныя турыстам у 2008 ва [[Львоў|Львове]]: «Маскаль, на Ўкраіну зубы ня шчэр!», «Уставай, Украіна, маскаль ужо гадзіну ня сьпіць!».]]
[[Файл:Майки2.jpg|міні|250пкс|Надпісы пра «маскалёў» на футболках, прапанаваных турыстам у [[Галічына|Заходняй Украіне]] (2008)]]

У [[Гетманшчына|цэнтральнай]] і [[Заходняя Ўкраіна|заходняй Украіне]], асабліва пасьля «[[Аранжавая рэвалюцыя|аранжавай рэвалюцыі]]» 2004 г., даволі папулярныя футболкі, суколкі, постэры і сувэніры [[Расейскафобія|расейскафобскага]] характару, утрымоўвальныя слова «маскаль».

Прыклады надпісаў <small>(у перакладзе на беларускую)</small>:
* ''Дзякуй Табе, Божа, што я не маскаль'' — <small>варыянт каляровай гамы ад аранжавага да жоўта-сіняга; малюнкі розныя. Зьявіўся ў канцы 1990-х гадоў.</small>
* ''Не мачыся ў пад'езьдзе, аж ты не маскаль'' (2004).
* ''Маскальшчына не мінуе'' (2004).
* ''Маскалі [[Расейскі мацюк|мацюком]] не лаюцца. Яны на ім размаўляюць'' (2006).
* ''Мацюкі ператвараюць цябе ў маскаля'' (<small>пачатак</small> 2007).
* ''Маскаль, на Ўкраіну зубы ня шчэр'' ([[Уладзімер Маякоўскі|Маякоўскі]]).
* ''Уставай, Украіна, маскаль ужо гадзіну ня сьпіць'' (2000-я).
* ''Маскалюга варэнікаў хоча?..'' — <small>жаночая футболка</small> (2000-я).
* ''Кахаеце, чарнабровых, але не маскалёў'' (2004, <small>іншы варыянт</small> 2007) — <small>з рознымі малюнкамі, на адным зь якіх няшчасная [[Тарас Шаўчэнка|шаўчэнкаўская]] [[Кацярына]].</small>
* ''Гэты «перасічны»'' («радавы», «звычайны», «сярэднестатыстычны») ''жыхар не разумее маскальскі дыялект украінскай мовы'' (<small>пасьля</small> 2005).

== Назва «moskal» у Польшчы ==
{{Няма крыніц|сэкцыя}}
Слова ''маскаль'' шырока ўжывалася польскімі сялянамі і выкарыстоўвалася ў традыцыйным сьвеце — маскалі выглядалі ў якасьці рабаўнікоў ды гвалтаўнікоў.

Шмат слова «маскаль» выкарыстоўваў і польска-беларускі паэт [[Адам Міцкевіч]].

Арыгінальны тэкст «Мазуркі Дамброўскага» ўключаў у сябе дзьве дадатковыя строфы (у афіцыйным тэксьце дзяржаўнага [[гімн Польшчы|гімна Польшчы]] яны адсутнічаюць):
{| cellpadding=2 style="background:transparent;"
|-
| Niemiec, Moskal nie osiędzie,
| Не сяліцца [у краі нашым] ні немцу, ні '''маскалю''',
|-
| Gdy jąwszy pałasza
| Калі, пад шатамі [[палаш]]оў(?),
|-
| Hasłem wszystkich zgoda będzie 
| Нашым заклікам стануць згода
|-
| I Ojczyzna nasza
| І Айчына наша 
|}

== Геаграфічныя назвы ==
* [[Маскаленскі раён]] — адміністрацыйная адзінка на паўднёва-захадзе [[Омская вобласьць|Омскай вобласьці]] [[Расея|Расеі]].
* [[Маскаленкі]]/[[Маскалёнкі]] — некалькі населеных пунктаў у [[Беларусь|Беларусі]], [[Расея|Расеі]] і [[Украіна|Ўкраіне]].
* [[Маскалёўка (вёска)|Маскалёўка]] — [[вёска]] ў [[Нараўлянскі раён|Нараўлянскім раёне]] [[Гомельская вобласьць|Гомельскай вобласьці]].
* [[Маскалёўка (раён)|Маскалёўка]] — гістарычная частка г. [[Харкаў|Харкава]].
* [[Маскалёўцы]] — [[вёска]] ў [[Зьдзецельскі раён|Зьдзецельскім раёне]] [[Гарадзенская вобласьць|Гарадзенскай вобласьці]].
* [[Маскалёўшчына]] — некалькі населеных пунктаў у [[Беларусь|Беларусі]] і [[Украіна|Ўкраіне]].
* [[Маскалі (неадназначнасьць)|Маскалі]] — дзьве вёскі ў [[Беларусь|Беларусі]].
* [[Маскалішкі]] — [[вёска]] ў [[Пастаўскі раён|Пастаўскім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]].
* [[Маскаль (гара)|Маскаль]] — горны хрыбет на [[Паўднёвы Ўрал|Паўднёвым Урале]].
* [[Маскальва]] — порт на [[Сахалін]]е.
* [[Маскалька (рака)|Маскаль]] — рака ў [[Дняпро (горад)|Дняпры]].
* [[Маскальск]] — горад-крэпасьць.
* [[Маскаляняты]] — вёска ў [[Гарадоцкі раён|Гарадоцкім раёне]] [[Віцебская вобласьць|Віцебскай вобласьці]].

=== Глядзіце таксама ===
* [[Маскоўская Гара]]
* [[Маскоўшчына]]
* [http://be.wiktionary.org/wiki/Маскаль Маскаль (у слоўніках)]

== Іншыя значэньні ==
[[Файл:Pyrrhocoris apterus (aka).jpg|міні|180пкс|Клоп-маскаль, ''[[Pyrrhocoris apterus]]'']]

Маскалямі або маскалікамі ва Ўкраіне называюць клапоў ''[[Pyrrhocoris apterus]]'', афарбоўка чорная, [[будынак казурак|пярэднесьпінка]] і [[крыло казурак|надкрылы]] з чырвоным малюнкам. Заднія крылы, як правіла, адсутнічаюць, але сустракаюцца і выключэньні. Жыве калёніямі на зямлі, у падстаў ствалоў дрэў, смокча расьлінныя сокі, рэдка ежай служаць дробныя казуркі. У калёніях мае месца [[канібалізм]]. У Расеі яны маюць назву ''клоп-салдацік'' або ''чырвонаклоп звычайны''.<ref>''Верхратський Іван.'' Початки до уложення номенклатури і термінології природописної, народної.&nbsp;— Т. 1.&nbsp;— Львів, 1864.&nbsp;— С. 7.</ref><ref>Словар української мови / Упорядкував з додатком власного матеріалу ''Борис Грінченко''.&nbsp;— Т. 2.&nbsp;— К., 1908.&nbsp;— С. 447.</ref>

Таксама маскалямі ва Ўкраіне часам завуць звычайных хатніх прусаў. Такая традыцыя характэрная для большасьці славянскіх народаў <!--у яких тарган, незважаючи на те, що він живе у будинку господаря сприймається як загарбник--> (у расейцаў&nbsp;— ''прусак'', у чэхаў&nbsp;— ''šváb'', у палякаў&nbsp;— ''francuz'') <ref>[http://www.ruthenia.ru/folklore/folklorelaboratory/krivosjapova.htm Мовний та культурний портрет реалій. Таргани]</ref>.

=== Прозьвішчы ===
==== Асобы ====
* [[Генадзь Маскаль]] — украінскі палітык
* Маскаль ([[Ігар Маскаленка]]) — беларускі бубнач 
* [[Робэрт Маскаль]] — украінскі каталіцкі герарх

==== Глядзіце таксама ====
* [[Маскалёў]]
* [[Маскалёўская]]
* [[Маскалёўскі]]

== Глядзіце таксама ==



* [[Масковія (назва)]]

== Крыніцы ==
<references responsive="" />

== Літаратура ==
* Беларускі фальклор. Выдавецтва «Беларуская энцыклапедыя імя Петруся Броўкі», 2006, {{ISBN|985-11-0366-7}} (Т. 2) 
* Гістарычны слоўнік беларускай мовы. Вып. 18. Мн. «Беларуская навука» 1999. {{ISBN|985-08-0179-5}}
* А. Цьвікевіч. Западно-руссизм. Нарысы з гісторыі грамадзкай мысьлі на Беларусі ў ХІХ ст. і пачатку ХХ стг. Менск, 1929

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://newgrodno.by/society/v-belarusi-vyyasnyali-oskorbitelny-li-slova-bulbash-moskal-labus-i-zhid/ У Беларусі высьвятлялі, ці зьяўляюцца абразамі словы «бульбаш», «маскаль», «лабус» і «жыд»]{{Недаступная спасылка|date=November 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{ref-ru}} - Newgrodno.by, 26 верасьня 2018 г.

[[Катэгорыя:Расея]]
[[Катэгорыя:Нацыянальныя мянушкі]]