Прагляд крыніцы для Максім Рыльскі

{{Пісьменьнік
|Імя                 = Максім Рыльскі
|Арыгінал імя        = Максим Тадейович Рильський
|Партрэт             = Рильський М.gif
|Памер               = 200пкс
|Апісаньне           = 
|Гады актыўнасьці    = 1907—1964
|Напрамак            = [[нэаклясыцызм]], [[сацрэалізм]]
|Жанр                = 
|Мова                = украінская
|Мова2               = 
|Дэбют               = 
|Значныя творы       = «Ружы й вінаград»
|Прэміі              = 
|Узнагароды          = 
|Подпіс              = Maksym Rylsky Signature.png
|Апісаньне подпісу   = 
|ВікіКрыніца         = 
|ВікіКрыніца пераклады на беларускую = 
|Палічка             = 
|Камунікат           = 
|Сайт                = 
}}
{{Цёзкі}}
'''Максі́м Тадэ́евіч Ры́льскі''' ({{Мова-uk|Максим Тадейович Рильський}}; {{Дата ў старым стылі|19 сакавіка|1895|7 сакавіка}}, [[Кіеў]]&nbsp;— 24 ліпеня 1964, [[Кіеў]])&nbsp;— украінскі [[паэт]], [[перакладнік]], [[публіцыст]], [[грамадзкі дзяяч]], акадэмік [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|АН Украіны]].

== Жыцьцяпіс ==
Бацька Максіма, [[этнограф]], грамадзкі дзяяч і публіцыст [[Тадэй Рыльскі|Тадэвуш-Томаш-Зьбігнеў Рыльскі]], быў сынам памешчыка Разяслава-Кароля-Тэадора-Яна Рыльскага і княгіні Трубяцкой. Адзін з продкаў Рыльскіх у XVII стагодзьдзі быў кіеўскім мескім пісарам. Прапрадзед Рамуальд быў вучнем [[Базыляны|базылянскай]] школы і [[Каліеўшчына|пад час захопу Ўмані гайдамакамі]] ў 1768 року ледзь не загінуў.

Маці Максіма, Мяланія Фёдараўна, была простаю сялянкаю зь вёскі [[Раманаўка (Папяльнянскі раён)|Раманаўка]] (цяпер у [[Папяльнянскі раён|Папяльнянскім раёне]] [[Жытомірская вобласьць|Жытомірскай вобласьці]]).

У 1902 памёр бацька Максіма, і сям’я пераехала з [[Кіеў|Кіева]] ў Раманаўку. Максім сьпярша навучаўся ў хатніх умовах, пасьля (з восені 1908 року) ў прыватнай гімназіі ў Кіеве.

Змалку пазнаёміўся з кампазытарам [[Мікола Лысенка|Міколам Лысенкам]], этнографам, дасьледнікам і зьбіральнікам украінскіх народных дум і песьняў [[Дмітро Равуцкі|Дмітром Равуцкім]], акторам і рэжысэрам [[Панас Саксаганскі|Панасам Саксаганскім]], этнографам і фальклярыстам [[Аляксандар Русаў|Аляксандрам Русавым]], якія аказалі на яго вялікі ўплыў. Пэўны час ён жыў і выховываўся ў сем’ях Лысенкі і Русава.

Пасьля прыватнай гімназіі Навуменкі Рыльскі навучаўся на мэдычным факультэце Кіеўскага ўнівэрсытэту сьв. Ўладзімера, потым на гісторыка-філялягічным факультэце Народнага ўнівэрсытэту ў Кіеве, заснаваным за [[гетман]]ам [[Паўло Скарападзкі|Паўла Скарападзкага]], але з-за бальшавіцкай рэвалюцыі і грамадзянскай вайны ніводнага зь іх ня скончыў. Займаўся самаадукацыяй, вывучэньнем моваў, музыкаю.

У 1919—1929&nbsp;— настаўнічаў у вёсцы, у прыватнасьці ў Раманаўцы, а таксама ў кіеўскай чыгуначнай школе, на рабфаку Кіеўскага ўнівэрсытэту і ва Ўкраінскім інстытуце лінгвістычнай асьветы.

Рыльскі пачаў пісаць рана, першы ягоны верш надрукаваны ў 1907, першы юнацкі зборнік паэзіі «На белых астравах» выйшаў у 1910 року. Першым ужо зрэлым, што вызначыла зьяўленьне выдатнага паэта, быў зборнік «Пад восеньскімі зорамі» (1918).

У 1920-х Рыльскі належаў да мастацкай групоўкі «[[Нэаклясыкі (Украіна)|нэаклясыкаў]]», перасьледаванага афіцыйнаю крытыкай за дэкадэнцтва і адарванасьць ад сучасных патрэбаў сацыялістычнага жыцьця. Цягам дзесяцігодзьдзя выйшла дзесяць кніжак паэзіі, сярод якіх «Сіняя далячынь» (1922), «Паэмы» (1925), «Скрозь буру і сьнег» (1925), «Трынаццатая вясна» (1926), «Гоман і адгоман», «Дзе сыходзяцца дарогі» (1929), і некалькі кніг паэтычных перакладаў, у прыватнасьці ў 1927 року&nbsp;— пераклад паэмы [[Адам Міцкевіч|Адама Міцкевіча]] «[[Пан Тадэвуш]]».

Як і рэшта нэаклясыкаў, Рыльскі непасярэдна сваёй творчасьцю не рэагаваў на палітычныя падзеі і цягам 1920-х рокаў цалкам ізаляваўся ад савецкай рэчаіснасьці, толькі час ад часу ў адкрытай форме (напрыклад, у вершы «На сьвеце ёсьць пявучы Лянгедок») ці ў выглядзе іранічных «водступаў» (як у «Чумаках» ці паэме «Сашко») выяўляў абурэньне ідэйна-палітычнай і літаратурнай атмасфэрай, што панавала тады (напрыклад, у артыкуле «Мая апалёгія, альбо самаабарона», «Бальшавік», Кіеў, ч. 216, 23 верасьня 1923). Такія паводзіны паэта выклікалі вострыя напады афіцыйнае крытыкі, што ўрэшце скончылася арыштам [[НКУС]] у 1931, пасьля чаго ён амаль год прасядзеў у Лук’янаўскай турме. Пасьля вызваленьня [[Астап Вішня]] забраў яго да сябе ў Харкаў на некалькі дзён у госьці. Ягоныя таварышы-нэаклясыкі [[Міхайла Драй-Хмара]], [[Паўло Філіповіч]], [[Мікола Зэраў]] былі рэпрэсаваныя і загінулі ў [[канцлягер]]ох.

Пасьля зьняволеньня творчасьць Рыльскага зьмянілася, і ў зборніку «Знак вагаў» (1932) ён абвясьціў актыўнае ўспрыняцьце савецкай дзейнасьці, дзякуючы чаму адзіным з нэаклясыкаў уратаваўся ад сталінскага тэрору і быў залічаны ў лік афіцыйных савецкіх паэтаў. Ягоная творчасьць падзялілася на два рэчышчы&nbsp;— афіцыйнае ды лірычнае, у апошнім яму ўдавалася ствараць незалежныя ад палітыкі, чыста мастацкія творы, якія перажылі яго. Аднак гэта не замінала савецкім органам «прафіляктычна» яго шарсьціць. Напрыклад, у кастрычніку 1947 «Савецкая Ўкраіна» апублікавала артыкул «Пра нацыяналістычныя памылкі М. Рыльскага», дзе вінаваціла яго ў «буржуазным аб’ектывізьме, адсутнасьці бальшавіцкай партыйнасьці і забыцьці ісьціны, што зьместам савецкай ідэалёгіі і культуры была бальшавіцкая ідэйнасьць… не авалодаў асновамі марксісцка-ленінскага сьветапогляду… не пазбыўся ўплыву буржуазна-нацыяналістычнай ідэалёгіі.»

У савецкую эпоху Рыльскі напісаў трыццаць пяць кніжак паэзіі, найлепшыя сярод якіх&nbsp;— «Знак вагаў» (1932), «Лета» (1936), «Украіна», «Збор вінаграду» (1940), «Слова пра родную маці», «Ружы і вінаград» (1957), «Галасіеўская восень», «Зімовыя запісы» (1964); чатыры кніжкі ліра-эпічных паэм, багата перакладаў са славянскіх ды заходнеэўрапейскіх літаратур, навуковыя працы па мовазнаўстве і літаратуразнаўстве. У 1943 быў абраны акадэмікам. У 1944—1964 роках Максім Рыльскі быў дырэктарам Інстытуту мастацтвазнаства, фальклёру і этнаграфіі АН Украіны. У 1960 яму была прысуджана Ленінская прэмія, у 1943, 1950&nbsp;— Дзяржаўная прэмія СССР.

Памёр Максім Тадэевіч Рыльскі 24 ліпеня 1964 року. Пахаваны ў Кіеве на [[Байковыя могілкі|Байковых могілках]].

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* Віра Агеєва. Мистецтво рівноваги. Максим Рильський на тлі епохи.&nbsp;— Київ: видавництво «Книга», 2012.&nbsp;— 391 с {{ISBN|9789668314667}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Вікіцытатнік-мова|uk|Рильський Максим Тадейович}}
* [http://www.pisni.org.ua/persons/223.html Жыцьцяпіс]{{ref-uk}}
* [https://web.archive.org/web/20170504234554/http://www.ukrcenter.com/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0/19340/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%81%D0%B8%D0%BC-%D0%A0%D0%B8%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D0%B9 Паэзія Максіма Рыльскага ў бібліятэцы «Ўкраінскага цэнтру»]
* [http://poetry.uazone.net/rylsky/ Паэзія і пераклады на «Паэтыцы»]

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Рыльскі, Максім Тадэевіч}}
[[Катэгорыя:Украінскія літаратары]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэты]]
[[Катэгорыя:Украінскія перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Акадэмікі НАН Украіны]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Кіеўскага ўнівэрсытэту]]
[[Катэгорыя:Людзі, у гонар якіх названыя вуліцы]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя літаратары]]