Прагляд крыніцы для Камбоджа

{{Краіна
|Назва                = Камбоджа
|НазваЎРоднымСклоне    = Камбоджы
|НазваНаДзяржаўнайМове = ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា<br/>Preăh Réachéa Nachâk Kâmpŭchea
|Сьцяг              = Flag of Cambodia.svg
|Герб               = Royal Arms of Cambodia.svg
|НацыянальныДэвіз   = Нацыя, Рэлігія, Кароль
|Месцазнаходжаньне  = LocationCambodia.svg
|АфіцыйнаяМова      = [[кгмэрская мова|кгмэрская]]
|Сталіца            = [[Пнампэнь]]
|НайбуйнейшыГорад   = Пнампэнь
|ТыпУраду           = [[канстытуцыйная манархія]]
|ПасадыКіраўнікоў   = [[кароль]]<br />[[прэм’ер-міністар]]
|ІмёныКіраўнікоў    = [[Нарадом Сіхамоні]]<br />[[Хун Манэт]]
|Плошча             = 181 035
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 88-е
|АдсотакВады        = 2,5%
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2014
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 65-е
|Насельніцтва       = {{лік|15548000}} (ацэнка)<ref>[http://www.britannica.com/place/Cambodia Cambodia]{{ref-en}} britannica.com</ref>
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 85,9
|ГодАцэнкіСУП       = 2012
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 89
|СУП                = $36.010 млрд<ref>{{Спасылка|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=109&pr.y=13&sy=2009&ey=2012&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=522&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=|загаловак=Зьвесткі пра Камбоджу на старонцы Міжнароднага валютнага фонду|мова=en}}</ref>
|СУПНаДушуНасельніцтва = $2361
|Валюта             = [[Рыель]]
|КодВалюты          = KHR
|ЧасавыПас          = 
|ЧасРозьніцаUTC     = +7
|ЧасавыПасУлетку    = 
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = +7
|НезалежнасьцьПадзеі= — ад Францыі
|НезалежнасьцьДаты  = <br />9 лістапада 1953
|ДзяржаўныГімн      = Nokoreach
|АўтамабільныЗнак   = К
|ДамэнВерхнягаЎзроўню = kh
|ТэлефонныКод       = 855
|Дадаткі            = [[Файл:Cb-map.png|цэнтар|300пкс]]
}}
'''Камбо́джа, Карале́ўства Камбоджа''' ({{Мова-km|កម្ពុជា}}, вымаўл. {{IPA|[kɑmˈpuˈciə]}}) — краіна, разьмешчаная ў паўднёва-ўсходняй [[Азія|Азіі]], на паўвостраве [[Індакітай]] на ўзьбярэжжы [[Тайляндзкая затока|Тайляндзкай затокі]]. Мяжуе з [[Тайлянд]]ам, [[Лаос]]ам і [[Віетнам]]ам.

== Гісторыя ==
З 1867 да 1953 году Камбоджа была калёніяй [[Францыя|Францыі]].

Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]] (ад 1941 да 1945 году) Камбоджа была акупаваная [[Японія]]й і знаходзілася ў складзе Японскай імпэрыі.

9 лістапада 1953 году Камбоджа атрымала незалежнасьць ад Францыі і стала канстытуцыйнай манархіяй на чале з каралём Нарадомам Сіянукам.

Падчас вайны ў [[Віетнам]]е камбаджыйскія ўлады прытрымліваліся палітыкі нэўтралітэту. Падчас замежнай паездкі караля ў 1970 годзе ў краіне адбыўся ваенны пераварот, да ўлады прыйшоў праамэрыканскі генэрал Лон Нол.

З 1967 да 1975 году Камбоджа ахопленая грамадзянскай вайною.

У 1975 годзе да ўлады ў краіне прыйшлі камуністычна арыентаваныя чырвоныя кгмэры на чале з [[Пол Пот|Полам Потам]]. Ацэнкі трагедыі панаваньня гэтага рэжыму для краіны розныя. Лічыцца, што падчас тэрору гэтых уладаў у краіне загінула як найменш 1 700 000 людзей<ref>{{Кніга|аўтар =David Chandler |частка = |загаловак =Галасы з S21: Тэрор і гісторыя ў сакрэтнай турме Пола Пота |арыгінал =Voices From S21: Terror and History in Pol Pot’s Secret Prison |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца =Berkeley and Los Angeles |выдавецтва =University of California Press |год =1999 |том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>, існуюць меркаваньні і пра 3 000 000 ахвяраў<ref>{{Спасылка|аўтар=Крэйг Этчэсан|url=http://www.mekong.net/cambodia/toll.htm|загаловак=«The Number» — Quantifying Crimes Against Humanity in Cambodia|мова=en|выдавец=Дакумэнтацыйны цэнтр Камбоджы}}</ref>.

== Палітыка ==
Палітычнае жыцьцё Камбоджы рэгулюецца ў адпаведнасьці з канстытуцыяй, прынятай у 1993 годзе, існуе [[парлямэнт]], улада [[кароль|караля]] абмежаваная. [[Прэм’ер-міністар]] Камбоджы — кіраўнік [[урад]]у, а кароль зьяўляецца кіраўніком краіны, увасабляе сымбаль краіны і ня мае значнай улады. Прэм’ер-міністар прызначаецца каралём пры ўхваленьні [[Нацыянальная асамблея Камбоджы|Нацыянальнай асамблеі]], прэм’ер-міністар і яго міністры прадстаўляюць [[выканаўчая ўлада|выканаўчую ўладу]]. [[Заканадаўчая ўлада]] прадстаўлена дзьвюхпалатным парлямэнтам: Нацыянальнай асамблеяй Камбоджы і [[Сэнат Камбоджы|Сэнатам]].

У кастрычніку 2004 году [[Нарадом Сыгамоні]] быў абраны каралём спэцыяльным тронным кансыліюмам. Абраньне было зацьверджана прэм’ер-міністрам [[Гун Сэн]]ам, [[сьпікер]]ам Нацыянальнай асамблеі прынцам [[Нарадом Рынарыд|Нарадомам Ранарыдхам]] і двума ўдзельнікамі троннага кансыліюму. Ён каранаваўся ў [[Пнампэнь|Пнампэні]] 29 кастрычніка.

== Адміністрацыйны падзел ==
Камбоджа падзеленая на 24 правінцыі (khett) і сталіцу Пнампэнь.
[[Файл:Cambodia provinces numbered.png|значак|Мапа правінцый Камбоджы]]
'''Правінцыі''':
# Бантэаймэант’ей
# Батамбанг
# Кампангчам (у тым ліку раён Тбангкгум)
# Кампангчгнанг
# Кампангспы
# Кампангтгом
# Кампот
# Кандаль
# Кагконг
# Кэп
# Крацьэг
# Мандалькіры
# Одармэант’ей
# Пайлін
# Пнампэнь
# Сіянуквіль
# Прэагвігеа
# Пурсат
# Прэйвэнг
# Ратанакіры
# Сіемрэап
# Стынгтраенг
# Свайрыенг
# Такеа

[[Пнампэнь]] — самы вялікі горад краіны, яго насельніцтва складае 1 млн чалавек з 15 млн агульнага насельніцтва Камбоджы. Мандалькіры, правінцыя на мяжы зь [[Віетнам]]ам, самая вялікая па плошчы ({{Лік|14288}} км²)<ref name="bigenc">Мосяков Д. В., Алексеева Н. Н. и др. КАМБОДЖА // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2016); https://web.archive.org/web/20201122145706/https://bigenc.ru/geography/text/2037904 Дата обращения: 04.08.2020</ref>, але мае самую малую колькасьць насельніцтва 44,7 тыс. чал. у 2008 годзе<ref name="bigenc"/>.

== Геаграфія ==
Камбоджа займае плошчу 181 035 км², мае межы з [[Тайлянд]]ам працягласьцю 800 кілямэтраў на поўначы і захадзе, з [[Лаос]]ам працягласьцю 541 кілямэтар на паўночным усходзе і зь [[Віетнам]]ам на ўсходзе і паўночным усходзе. Марскі бераг Камбоджы (Тайляндзкая затока) складае 443 кілямэтры.

Найбольш значнай геаграфічнай асаблівасьцю Камбоджы зьяўляецца так званая азёрная раўніна, сфармаваная ў выніку затапленьняў Вялікага Возера, якое ў Камбоджы завецца [[Тонл Сап (возера)|Тонл Сап]]. Гэтае возера займае плошчу каля 2590 квадратных кілямэтраў падчас сухога сэзону і плошчу каля 24 605 квадратных кілямэтраў падчас сэзону дажджоў. Гэтая раўніна шчыльна заселеная і шырока выкарыстоўваецца для вырошчваньня рысу. Такім чынам яна зьяўляецца сэрцам краіны.

Большая частка краіны (каля 75%) ляжыць на ўзвышшах большых за 100 мэтраў над узроўнем мора, у астатнім тэрыторыя занятая Кардамомскімі горамі (найвышэйшы пункт якіх знаходзіцца на вышыні 1813 мэтраў) і іхнім працягам — г. зв. Слановымі горамі (вышыня ад 500 да 1000 мэтраў), а таксама Дангрэскім узвышшам (сярэдняя вышыня 500 мэтраў), якое знаходзіцца на мяжы з Тайляндзкім рэгіёнам Ісан. Самы высокі пункт Камбоджы — Фном Аорал — знаходзіцца каля гораду Пурсат (сталіцы аднайменнай правінцыі) у цэнтры краіны.

== Эканоміка ==
У 2011 годзе СУП Камбоджы складаў $2470 на аднаго жыхара краіны пры разьліку на парытэт пакупніцкай здольнасьці, намінальны — $1040. Гадавы даход на аднаго жыхара Камбожды хутка павялічваецца, але застаецца нізкім у параўнаньні з астатнімі краінамі рэгіёну. Большасьць дамашніх гаспадарак грунтуюцца на сельскай гаспадарцы і зьвязаных галінаў. Рыс, рыба, дрэва, вопратка ды гума — асноўныя пункты экспарту Камбоджы.

Паводле зьвестак [[Міжнародны валютны фонд|Міжнароднага валютнага фонду]], сярэдні рост СУП Камбоджы ад 2001 да 2010 быў 7,7%, сярод 10 краінаў з самым высокім паказчыкам у сьвеце. Найбольш хутка ў Камбоджы разьвіваецца турызм (колькасьць турыстаў павялічылася ад 219000 у 1997 годзе да 2 млн у 2007 годзе). У 2004 годзе інфляцыя складала 1,7%, экспарт — $1,6 млрд.

Галоўнай крыніцай прамых замежных інвэстыцый зьяўляецца Кітай, які плянаваў укласьці $8 млрд у 360 праектаў цягам першых 7 месяцаў 2011 году. Ад яго ж паступае самая вялікая грашовая дапамога, якая склала $600 млн у 2007 годзе і $260 млн у 2008.

Нацыянальны Банк Камбоджы — цэнтральны банк каралеўства, які рэгулюе банкаўскую сыстэму краіны і часткова адказны за прыцягненьне інвэстыцыяў.

=== Турызм ===
Камбоджа пасьля заканчэньня грамадзянскай вайны пачала прыцягваць вялікую колькасьць замежных турыстаў. Галоўная славутасьць краіны — храмавы комплекс [[Ангкор-Ват]], прысьвечаны [[індуізм|індуісцкаму]] богу [[Вішну]], непадалёк ад гораду [[Сіемрэап]], у цэнтры краіны.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Краіны Азіі}}