Ляніякея

Галяктычная звышскупнасьць
	Ляніякея
	Звышскупнасьць Ляніякеі на поўнай мапе вядомага сусьвету
	; Мапа суседніх звышскупнасьцяў сусьвету, Ляніякея пазначаная жоўтым колерам
Зьвесткі назіраньня (эпоха J2000)
Сузор’е(-і)	Паўднёвы Трыкутнік і Навугольнік (цэнтар)
Простае ўзьняцьцё	10г 32х
Схіленьне	−4600°; (Вялікі Атрактар)
Найярчэйшы аб’ект	Млечны Шлях
Колькасьць скупнасьцяў	300—500
Вялікая вось	520×106 св. г. (159 Мпк)
Чырвонае зрушша	0,0708 (цэнтар)
Адлегласьць; (спадарожная)	250×106 св. г. (77 Мпк)
Зьвязвальная маса	1×1017 М☉
Іншыя абазначэньні
	Мясцовая звышскупнасьць, Звышскупнасьць Ляніякеі
Глядзіце таксама
	галяктычныя групы і скупнасьці, сьпіс звышскупнасьцяў

Звышскупнасьць Ляніякея (таксама Ляніякея, мясцовая звышскупнасьць) — галяктычная звышскупнасьць, якая ўключае нашую галяктыку і яшчэ 100 000 суседніх галяктыкаў^[2]. Апісаная ў верасьні 2014 року групай астраномаў Гавайскага і Ліёнскага ўнівэрсытэтаў і ўключыла ў сябе ранейшую мясцовую звышскупнасьць Панны^[3]^[4]^[5]^[6].

Характарыстыкі

Звышскопішча Ляніякея ўключае ў сябе прыкладна 100 000 галяктыкаў на працягу больш за 160 мэгапарсэкаў (520 мільёнаў сьветлавых гадоў). Прыблізная маса — 10¹⁷ сонечных масаў, ці сто тысячаў галяктыкаў, падобных да нашай, што амаль адпавядае масе звышскупнасьці Гадзіньніку. Ляніякея складае з чатырох частак, якія раней лічыліся асобнымі звышскупнасьцямі:

Звышскупнасьць Панны, у якой разьмешчаны Млечны Шлях.
Звышскупнасьць Гідры-Цэнтаўра
- Вялікі Атрактар, цэнтральны пункт прыцягненьня Ляніякеі каля Навугольніка
- Антлійскі мур, вядомы як Звышскупнасьць Гідры
- Звышскупнасьць Цэнтаўра
Звышскупнасьць Паўліна-Індзейца
Паўднёвая звышскупнасьць, уключаючы скупнасьць Печы (S373) ды аблокі Залатой Рыбы і Эрыдана

Найбольшымі галяктычнымі скупнасьцямі Ляніякеі ёсьць Панна, Гідра, Цэнтаўр, Эйбэл 3565, Эйбэл 3574, Эйбэл 3521, Печ, Эрыдан і Навугольнік. Агулам звышскупнасьць складаецца прыкладна з 300—500 вядомых скупнасьцяў і групаў галяктык, аднак сапраўдная іхняя колькасьць можа быць шмат большай, бо некаторыя зь іх перасякаюць Зоны ўніканьня, што практычна робіць немагчымым іх выяўленьне.

Звышскопішчы — найбольшыя аб’екты сусьвету, межы якіх вельмі складана вызначыць, асабліва знаходзячы ўнутры самога аб’екту. Дык каманда астраномаў з дапамогаю радыётэлескопаў апісвала рухі вялікай колькасьці суседніх галяктыкаў. Унутры дадзенай звышскупнасьці большасьць галяктыкаў рухаюцца ўнутар, да цэнтру масаў, які ў Ляніякеі мае назву Вялікага Атрактара і ўплывае на рух ня толькі мясцовай групы галяктыкаў з Млечным Шляхам, але й усіх іншых у звышскупнасьці. У адрозьненьне ад сваіх чатырох складовых частак, Ляніякея гравітацыйна не зьвязаная і ў пэрспэктыве будзе падзеленая цёмнай энэргіяй^[5].

Ляніякея суседнічае са звышскупнасьцямі Шэплі, Гэркулеса, Валасоў Бэрэнікі і Пэрсэя-Рыбаў, аднак дакладныя граніцы між імі ня вызначаныя^[4].

Назва

Назва laniakea у гавайскай мове азначае «бязьмерныя нябёсы» (lani — «нябёсы», akea — «агромністы», «невымерны»). Назву прапанаваў ад’юнкт-прафэсар гавайскай мовы Капіялянскага мясцовага коледжу Нава’а Напалеон, каб ушанаваць гонар палінэзійскіх навігатараў, якія з дапамогай арыентаваньня па небе хадзілі ў Ціхі акіян^[3]^[7].

Глядзіце таксама

Крыніцы

^ Bliss, Laura (3 верасьня 2014) The Milky Way's 'City' Just Got a New Name (анг.) CityLab. The Atlantic Monthly Group. Праверана 14 лістапада 2017 г.
^ Ollie Gillman. The road map to the Universe: Pathways between our Milky Way and 100,000 other galaxies charted in 10-year quest by scientists (анг.) // DailyMail UK, 14 сакавіка 2015 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.
^ ^а ^б National Radio Astronomy Observatory.. Newly identified galactic supercluster is home to the Milky Way (анг.) // ScienceDaily, 3 верасьня 2014 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.
^ ^а ^б Klotz, Irene (3 верасьня 2014) New map shows Milky Way lives in Laniakea galaxy complex (анг.). Reuters. Праверана 14 лістапада 2017 г.
^ ^а ^б Elizabeth Gibney. Earth's new address: 'Solar System, Milky Way, Laniakea' (анг.) // Nature Праверана 14 лістапада 2017 г.
^ Douglas Quenqua. Giving the Milky Way a New Sense of Place (анг.) // New York Times, 3 верасьня 2014 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.
^ Camille M. Carlisle. Laniakea: Our Home Supercluster (анг.) // Sky and Telescope, 3 верасьня 2014 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.

Вонкавыя спасылкі

Daniel Pomarède. Звышскупнасьць Ляніякея, відэапрэзэнтацыя адкрыцьця // Vimeo
Ляніякея: наша дамашняя звышскупнасьць на YouTube

[1] Bliss, Laura (3 верасьня 2014) The Milky Way's 'City' Just Got a New Name (анг.) CityLab. The Atlantic Monthly Group. Праверана 14 лістапада 2017 г.

[The_road_map_to_the_Universe-2] Ollie Gillman. The road map to the Universe: Pathways between our Milky Way and 100,000 other galaxies charted in 10-year quest by scientists (анг.) // DailyMail UK, 14 сакавіка 2015 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.

[NRAO-2014-09-03-3] а ^б National Radio Astronomy Observatory.. Newly identified galactic supercluster is home to the Milky Way (анг.) // ScienceDaily, 3 верасьня 2014 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.

[Reuters-2014-09-03-4] а ^б Klotz, Irene (3 верасьня 2014) New map shows Milky Way lives in Laniakea galaxy complex (анг.). Reuters. Праверана 14 лістапада 2017 г.

[Nature-2014-09-03-5] а ^б Elizabeth Gibney. Earth's new address: 'Solar System, Milky Way, Laniakea' (анг.) // Nature Праверана 14 лістапада 2017 г.

[NYT-20140903-6] Douglas Quenqua. Giving the Milky Way a New Sense of Place (анг.) // New York Times, 3 верасьня 2014 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.

[S&T-2014-09-03-7] Camille M. Carlisle. Laniakea: Our Home Supercluster (анг.) // Sky and Telescope, 3 верасьня 2014 г. Праверана 14 лістапада 2017 г.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]