Грэцкі альфабэт

Грэ́цкі альфабэ́т — альфабэт грэцкай мовы і іншых моваў грэцкай групы. Ён бесьперапынна выкарыстоўваецца з канца 9 альбо пачатку 8 стагодзьдзя да н. э. Грэцкі альфабэт, бадай, першы альфабэт, які ўключаў у сябе і зычныя і галосныя. Стандартна складаецца з 24 літараў, а таксама, у даклясычную эпоху ў некаторых дыялектах грэцкай мовы ўжываліся яшчэ 3 літары — (стыгма) Ϛ, ϛ, (копа) Ϟ, ϟ, (сампі) Ϡ, ϡ. У клясычнай грэцкай мове стыгма, копа, і сампі выкарыстоўваліся для запісу лікаў. Узыходзіць да фінікійскага пісьма. Клясычны агульнагрэцкі альфабэт склаўся ў 5-4 ст. да н. э. Кожная літара мела і лічбавае значэньне. Знакі "стыгма" , "копа" і "сампі" выкарыстоўваліся для абазначэньня лічбаў. Усходне-грэцкае пісьмо разьвілася ў клясычнае старажытна-грэцкае і візантыйскае пісьмо, стала асновай для копцкага, гоцкага, славянскага кірылічнага, а магчыма, армянскага і часткова грузінскага пісьма. Заходне-грэцкае пісьмо было зыходным для этрускага, старажытна-германскага рунічнага і лацінскага пісьма. Найбольш старажытныя помнікі грэцкага пісьма датуюцца 8-7 ст. да н. э. У 13 ст. разьвіваецца малодшы мінускул, які паслужыў узорам для першага грэцкага друкарскага шрыфту (15 ст.). Сучасныя друкаваныя грэцкія літары створаны ў 17 ст.

Літара	Назва	Вымаўленьне
Α α	альфа	[а]
Β β	бэта	[б,в]
Γ γ	гама	[ґ,г]
Δ δ	дэльта	шчыліннае [д]
Ε ε	эпсылён	[э]
Ζ ζ	дзэта	[з]
Η η	эта	[э, гі]
Θ θ	тэта	шчыліннае [т]
Ι ι	ёта	[і], [й]
Κ κ	капа	[к], [ц]
Λ λ	лямбда	[л']
Μ μ	мю (мі)	[м]
Ν ν	ню (ні)	[н]
Ξ ξ	ксі	[кс]
Ο ο	о-мікрон	[о]
Π π	пі	[п]
Ρ ρ	ро	[р]
Σ σ ς	сыгма	[с]
Τ τ	таў	[т]
Υ υ	ы-псылён	[і], [ў]
Φ φ	фі	[ф]
Χ χ	хі	[х]
Ψ ψ	псі	[пс]
Ω ω	о-мэга	[о]

Транскрыпцыя грэцкага альфабэту дагэтуль зьмяшчае вялікі шэраг спрэчных пытаньняў у беларускім мовазнаўстве.

Літаратура

• Павленко В. А. История письма. — 2 изд. — Мн.: 1987.
• Guarducci M. Epigrafia greca. — Roma: [1967-69] Т. 1-2.

Вонкавыя спасылкі

Грэцкі альфабэт — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў