Прагляд крыніцы для Босьнія

[[Файл:Hercegovina5.jpg|міні|права|Прыблізная мяжа паміж Босьніяй (сьветлая) і Герцагавінаю (цёмная)]]
'''Бо́сьнія''' ({{мова-bs|Bosna}}; {{мова-sr|Босна}}; {{мова-hr|Bosna}}) — гістарычны рэґіён, які складае большую частку сучаснае [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі й Герцагавіны]]. Разьмешчаны на [[Дынарскія Альпы|Дынарскіх Альпах]] і аддзелены ад [[Сярэднедунайская нізіна|Сярэднедунайскае нізіны]] рэкамі [[Сава (рака)|Сава]] (на поўначы) і [[Драва]] (на ўсходзе).

Плошча Босьніі складае каля 41 тысячы км², то бок каля 80 % тэрыторыі [[Босьнія і Герцагавіна|Босьніі й Герцагавіны]]. Астатнія 20 % займае [[Герцагавіна]], якая ляжыць на поўдні і выходзіць на [[Адрыятычнае мора]]. Мяжа паміж Босьніяй й [[Герцагавіна]]ю афіцыйна не ўсталяваная, але звычайна праводзіцца па [[Іван планіна|Іван планіне]].

Абедзьве вобласьці былі цесна зьвязаныя зь Сярэднявечча, і часта назва Босьнія ўжываецца для пазначэньня Босьніі й Герцагавіны разам. Назва Босьнія й Герцагавіна зьявілася толькі ў канцы [[Асманская імпэрыя|асманскага]] кіраваньня.

== Гісторыя ==
{{main|Гісторыя Босьніі і Герцагавіны}}
Тэрыторыя была населеная [[славяне|славянскімі плямёнамі]] з VII стагодзьдзя, і часткі яе ўваходзілі ў розныя сэрбскія, харвацкія і незалежныя басьнійскія дзяржавы. Першую такую басьнійскую дзяржаву, якая знаходзілася ў васальнай залежнасьці ад [[Бізантыя|Бізантыі]], заснаваў у 1180 годзе [[Бан (тытул)|бан]] [[Кулін]]. Яна дасягнула свайго росквіту пры бане [[Твртко I]] у другой палове XIV стагодзьдзя. Да 1370 року ён пашырыў тэрыторыю Босьніі да сучасных Босьніі й Герцагавіны, заключыў зьвяз з [[Дуброўніцкая рэспубліка|Дуброўніцкаю рэспублікаю]] й [[Вугоршчына]]ю, якая была ў той момант галоўнаю пагрозаю незалежнасьці Босьніі. З 1377 року ён быў таксама каралём [[Сэрбія|Сэрбіі]], а з 1390, пасьля таго, як ён захапіў Ілірыю і астравы Адрыятычнага мора — каралём Харватыі і Далмацыі. Тым часам Босьнія мела ролю рэґіянальнае звышдзяржавы на Балканах, саступаючы па ўплыву толькі Вугоршчыне й [[Асманская імпэрыя|Асманскай імпэрыі]]. Твртко атрымоўвалася пасьпяхова стрымліваць напады туркаў, але пасьля яго сьмерці ў дзяржаве пачаліся ўсобіцы, і да 1463 року Босьнія цалкам страціла незалежнасьць і ўвайшла ў склад Асманскае імпэрыі ў якасьці адміністрацыйнае адзінкі ([[Адміністрацыйна-тэрытарыяльны падзел Асманскай імпэрыі|вілаят]]). З 1853 року вілаят меў найменьне Босьнія й Герцагавіна.

[[Файл:Fojnica.PNG|міні|права|Францысканскі манастыр у Фойніцы]]
У 1878 годзе Босьнію й Герцагавіну акупавала Аўстрыя. У 1908 годзе вобласьць была фармальна анэксаваная. Нагодаю да [[Першая сусьветная вайна|Першай сусьветнай вайны]] стала забойства эрцгерцаґа [[Франц-Фэрдынанд|Франца-Фэрдынанда]] ў сталіцы Босьніі [[Сараева]]. Пасьля Першае сусьветнае вайны і распаду Аўстра-Вугорскае імпэрыі Босьнія й Герцагавіна ўвайшлі ў склад [[Каралеўства Югаславія]].

Падчас [[Другая сусьветная вайна|Другое сусветнае вайны]], з 1941 па 1945 рок, Босьнія ўваходзіла ў склад [[Незалежная дзяржава Харватыя|Незалежнай дзяржавы Харватыя]], пры гэтым істотная частка яе тэрыторыяў кантралявалася падрозьдзеламі партызанаў і [[Югаслаўскія войскі на радзіме|чэтнікаў]]. Пасьля вайны Босьнія й Герцагавіна сталі [[Сацыялістычная Рэспубліка Босьнія і Герцагавіна|адзінаю рэспублікаю]] ў складзе [[Сацыялістычная Фэдэратыўная Рэспубліка Югаславія|сацыялістычнае Югаславіі]].

У 1992 годзе, падчас [[Распад Югаславіі|распаду Югаславіі]], была абвешчаная незалежнасьць [[Рэспубліка Босьнія і Герцагавіна|Рэспублікі Босьнія й Герцагавіна]]. Шматлікія [[Сэрбы ў Босьніі і Герцагавіне|сэрбы]] і [[харваты]], якія пражывалі ў рэспубліцы, не падтрымалі гэтае рашэньне, і на кантралюемых імі тэрыторыях былі абвешчаныя [[Рэспубліка Сэрбская]] і [[Харвацкая рэспубліка Герцэг-Босна]]. [[Басьнійская вайна|Грамадзянская вайна]], што рушыла ўсьлед і ўключала [[Этнічная чыстка|этнічныя чысткі]] ўсімі бакамі канфлікту, скончылася ў 1995 годзе [[Дэйтанскае пагадненьне|Дэйтанскім пагадненьнем]], па якім Босьнія й Герцагавіна стала складацца зь дзьвюх раўнапраўных дзяржаўных утварэньняў: [[Фэдэрацыя Босьніі і Герцагавіны|Фэдэрацыі Босьніі і Герцагавіны]] і [[Рэспубліка Сэрбская|Рэспублікі Сэрбскае]].

== Месты ==
Найбуйнейшымі гарадамі ў Босьніі зьяўляюцца

* [[Сараева]] — 400 000
* [[Баня-Лука]] — 250 000
* [[Зэніца]] — 146 000
* [[Тузла]] — 132 000
* [[Траўнік (горад)|Траўнік]] — 70 000
* [[Біхач]] — 64 600
* [[Какань]] — 46 500
* [[Бэрчко]] — 38 000
* [[Біеліна]] — 36 700
* [[Бугойна]] — 35 700

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Гісторыя Босьніі і Герцагавіны]]
[[Катэгорыя:Гістарычныя вобласьці Балкан]]