Алеся (аповесьць)
| «Алеся» | |
| па-расейску: Олеся | |
| Жанр: | проза |
|---|---|
| Аўтар: | Аляксандар Купрын |
| Мова арыгіналу: | расейская |
| Год напісаньня: | 1898 |
| Публікацыя: | 1898 |
| Электронная вэрсія | |
«Алеся» (па-расейску: «Олеся») — аповесьць расейскага пісьменьніка Аляксандра Купрына, напісаная ў 1898 годзе. Упершыню надрукавана ў 1898 годзе, часопіс «Киевлянин»[1].
Сюжэт
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]Малады пісьменьнік Іван Тымафеявіч шэсць месяцаў у глухую вёсачку Пярыброд Валынской губэрні, што знаходзіцца на ўскраіне Палесься. Пад час паляваньня ён даведваецца ад свайго слугі Ярмолы, што ў дзесяці вёрстах ад яго хаты жыве самая сапраўдная вядзьмарка Мануйліха, невядома як зьявіўшаяся ў вёске, і высланая зь яе за свае вядзьмарскія дзеі. Пад час аднаго з паляваньняў ён заблукаў ў лесе пан Тымафеявіч выпадкова выйшаў на хату старой знахаркі. Мануйліха варожыць яму, але, пад час варажбы рэзка зьмяняецца ў настроі, і выправаджвае незванага госця. І ў гэты момант у хату заходзіць унучка знахаркі, Алеся, якая і паказвае маладому пану дарогу дадому.
Тымафеявіч не можа выкінуць вобраз Алесі з галавы, і, як толькі высыхаюць лясные сьцежкі, ізной наведвае хату знахаркі. Алеся яму распавядае, што варажыла яму на карты, і што яго пакахае «трэфавая дама», якой ён прынясе шмат няшчасьця. Пасьля гэтай сустрэчы пан Тымафеявіч становіцца частым госцем у хатцы. Пана вабіць не толькі прыгажосьць дзяўчыны, але і яе самабытны розум.
Пад час, калі мясцовы ўраднік загадвае Мануйліхе і Алесе пакінуць хату, малады пан, залагодзіўшы яго дарагімі падарункамі, дапамагае вырашыць гэтыя праблемы.
Іван сур'ёзна захворвае, а, пасьля свайго акрыяньня, яны высьвятляюць адносіны, прызнаўшыся адзін аднаму ў каханьні. А тым часам службовыя абавязкі Тымафеявіча ў вёске сканчаюцца і ён робіць прапанову каханай. Але Алеся адказвае на гэта адмовай, бо ніхто з жанчын яе роду не браў шлюб у царкве. Але, каб даказаць сваё каханьне, яна гатова перабароць гэтыя забабоны. Аднак, зьявіўшыся ў царкву загадзя, і, адстаяўшы службу, яна была пабіта вясковымі бабамі, і з цяжкасьцю ўратавалася. На наступную ноч на вёску выпадае моцны град, пабіўшы палову пасеваў. Вясковыя, думаючы што гэта праклён вядзьмарак, зьбіраюцца разабрацца зь імі. Малады пан кідаецца папярэдзіць сваю каханую, і яе бабулю. Але, прымчаўшыся да іх, знаходзіць толькі сьляды сьпешных уцёкаў і яркія чырвоныя каралі, якія засталіся адзінай рэччу на памяць аб Алесе і яе вялідадушнага каханьня[2]
Гісторыя стварэньня
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]У 1897 годзе Аляксандру Купрыну давялося служыць кіравальным маёнткам, які знаходзіўся ў Ровенскім павеце, на Палесьсі. Там ў пісьменьніка была выдатная магчымасьць назіраць за побытам мясцовых сялян. Гэтыя назіраньні, а таксама уражаньні ад сустрэчы зь велічнай мясцовай прыродай, далі яму багаты матэрыял для творчасьці. Менавіта тут і быў задуманы цыкль так званых «Палескіх аповядаў», і аповесьць «Алеся» стала адным з найлепшых апавяданьняў цыклю.
Аляксандар Купрын рэдка прыдумляў сюжэты, бо само жыцьцё нярэдка падказвала іх вельми багата. Верагодней за ўсё, што і сюжэт «Алесі» меў карані ў рэяльнай рэчаіснасьці, бо вядома, што ў канцы свайго жыцьця пісьменьнік прызнаваўся аднаму з суразмоўцаў, кажучы пра палескую аповесьць: «Усё гэта было са мной»[3].
Пераклады на беларускую мову
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- 1923 год — Макар Краўцоў[4]
- 1970 год — Леў Салавей[5][6]
Экранізацыі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- 1956 год — фільм «Вядзьмарка» (па-расейску: «Колдунья»).
- 1971 год — фільм «Алеся» (па-расейску: «Олеся»).
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Жизненный и творческий путь А. И. Куприна (рас.) Особенности изображения любви в повести «Гранатовый браслет» А. И. Куприна. Электронная бібліятэка «Библиофонд». Праверана 8 сакавіка 2013 г.
- ^ Олеся (рас.) Праверана 8 сакавіка 2013 г.
- ^ Олеся (рас.) Праверана 8 сакавіка 2013 г.
- ^ Купрын, Аляксандр Іванавіч (рас.) Сводный электронный каталог системы корпаративной каталогизации Праверана 8 сакавіка 2013 г.
- ^ Салавей Леў. Электронная Энцыкляпэдыя. Праверана 8 сакавіка 2013 г.
- ^ Алеся Аляксандар Купрын. Беларуская Палічка. Праверана 8 сакавіка 2013 г.
 | На гэты артыкул не спасылаюцца іншыя артыкулы Вікіпэдыі. Калі ласка, прастаўце спасылкі на яго ў іншых артыкулах. |