Прагляд крыніцы для Язэп Сажыч

{{Палітык
| імя                = Язэп Сажыч
| лацінка            = Jazep Sažyč
| выява              = 
| памер              = 
| подпіс_пад_выявай  = 
| пасада             = прэзыдэнт [[БНР]]
| пачатак_тэрміну    = 1982
| канец_тэрміну      = 1997
| прэзыдэнт          = 
| прэм’ер-міністар   = 
| папярэднік         = [[Вінцэнт Жук-Грышкевіч]]
| наступнік          = [[Івонка Сурвілла]]
| месца_нараджэньня  = {{Сьцяг Нямеччыны (1871-1918)}} [[Гарадзечна (Гарадзенская вобласьць)|Гарадзечна]], сёньня [[Наваградзкі раён]]
| месца_сьмерці      = {{сьцяг ЗША}} [[Saint Clair Shores]], [[Мічыган (штат)|Мічыган]], [[ЗША]]
| партыя             = 
| сужэнец            = Барбара Мазура
| дзеці              = Язэп Сажыч, Алена Сажыч
| адукацыя           = [[Марбурскі ўнівэрсытэт]]
| рэлігія            = [[праваслаўе]]
| бацька             = Сымон Сажыч 
| маці               = Вера Дарашэвіч
| подпіс             = 
| узнагароды         = [[Файл:Pahonia order ribbon.png|30пкс]][[Ордэн Пагоні]] (вялікі магістр ex officio)
}}

'''Язэп Сажыч''' (5 верасьня 1917, в. [[Гарадзечна (Гарадзенская вобласьць)|Гарадзечна]], сёньня [[Наваградзкі раён]] — 19 лістапада 2007, [[Эн-Арбар]], штат [[Мічыган]], [[ЗША]]) — беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, вайсковец.

== Сям'я ==

Сям’я Сажычаў паходзіла зь [[Нягневічы|Нягневічаў]] пад [[Шчорсы|Шчорсамі]]. Дзед Язэпа Тамаш, адслужыўшы ў войску 25 гадоў, атрымаў дзьве дзесяціны зямлі каля [[Наваградак|Наваградку]]. Бацька Язэпа, Сымон Сажыч, які меў 4 дзяцей, напачатку [[20 стагодзьдзе|20 ст.]] паехаў на заробкі ў ЗША, дзе жыў у [[Нью-Ёрк]]у, развозіў піва. За заробленыя грошы накіраваў старэйшага сына ў вышэйшую народную вучэльню ў Наваградку. Даведаўшыся, што жонка памерла, вярнуўся на Беларусь, дзе, дакупіўшы зямлі, ажаніўся з маці Язэпа — Верай Дарашэвіч. Памёр у 1919 ад [[гішпанка|гішпанкі]].

== Дзяцінства й маладосьць ==

Скончыў польскую гімназію ў Наваградку, дагэтуль пэўны час навучаўся ў [[Наваградзкая беларуская гімназія|беларускай гімназіі]]. У 1938 мабілізаваны ў польскае войска, дзе быў пасланы навучацца ў школе падхаружых у [[Торунь|Торуні]], якую скончыў у званьні сяржанта.

== Падчас другое сусьветнае вайны ==

Удзельнік [[Нямецка-польская вайна 1939 году|нямецка-польскае вайны 1939]] ад самага яе пачатку, камандзір узводу. 14 верасьня быў цяжка паранены ды трапіў у нямецкі палон. Быў пераведзены ў шпіталь у [[Лодзь|Лодзі]], адкуль празь [[Беласток]] і [[Баранавічы]] вярнуўся ў Наваградак. Працаваў скарбнікам у сельпо, пасьля паступіў на ўлікова-эканамічны факультэт [[Львоўскі ўнівэрсытэт|Львоўскага ўнівэрсытэту]]. З нападам Нямеччыны на [[Савецкі Саюз]] быў мабілізаваны ў [[Чырвоная Армія|Чырвоную Армію]], але дэзэртаваў і вярнуўся ў [[Львоў]]. Супрацоўнічаў з [[Арганізацыя ўкраінскіх нацыяналістаў|Арганізацыяй украінскіх нацыяналістаў]], працаваў у харчовай краме.

Пазьней вярнуўся ў [[Наваградак]], дзе ўдзельнічаў у арганізацыі беларускіх вайсковых адзінак. Служыў у [[Беларуская дапаможная паліцыя|Беларускай дапаможнай паліцыі]]. Улетку 1942 прызначаны камэндантам падаафіцэрскае школы [[Беларуская народная самапомач|Беларускае народнае самапомачы]]. У лютым 1943 на загад [[Франц Кушаль|Франца Кушаля]] зарганізаваў у [[Ліда|Лідзе]] [[Беларускі батальён чыгуначнай аховы]], удзельнічаў у яго фармаваньні ў [[Маладэчна|Маладэчне]], [[Стоўпцы|Стоўпцах]], Баранавічах. Ад ліпеня 1943 таксама выкладаў у афіцэрскай школе ў [[Менск]]у. Пасьля таго, як напрыканцы 1943 немцы адсунулі ад кіраваньня беларускіх афіцэраў, стаў афіцэрам прапагандавага батальёну. Напачатку 1944 увайшоў у [[Беларуская краёвая абарона|Беларускую краёвую абарону]], кіраваў ротай. У чэрвені 1944 удзельнічаў у ахове [[Другі Ўсебеларускі кангрэс|Другога Ўсебеларускага кангрэсу]], тады ж уступіў у [[Беларуская незалежніцкая партыя|Беларускую незалежніцкую партыю]].

Зь ліпеня 1944 — на [[Беларуская эміграцыя|эміграцыі]]. Быў перавезены на францускую мяжу, у [[Саарбрукен]]. Там атрымаў загад пры першай магчымасьці з падначаленымі перайсьці да францускіх партызанаў і ўсталяваць зь імі кантакты ад імя падпольных беларускіх уладаў. Калі пра гэта даведалася [[СД]], быў пераведзены ў [[Бэрлін]]. Удзельнічаў у стварэньні беларускага [[Дэсантны батальён Дальвіц|дэсантнага батальёну Дальвіц]], увайшоў у склад [[1-ы кадравы батальён БКА|1-га кадравага батальёну БКА]]. У Баварыі выконваў функцыі камэнданта афіцэрскае школы [[30-я грэнадэрская дывізія Вафэн-СС (1-я беларуская)|30-е грэнадэрскае дывізіі Вафэн-СС (1-е беларускае)]]. Напярэдадні заканчэньня вайны пасьпеў яшчэ прайсьці курсы ў нямецкай афіцэрскай школе ў [[Расток]]у.

== На эміграцыі ==

Сканчэньне вайны сустрэў у [[Цюрынгія|Цюрынгіі]], там і ажаніўся з Барбарай Мазурай. Даведаўшыся, што Цюрынгія пераходзіць у савецкую зону акупацыі, перабраўся зь сям’ёй у [[Гесэн]]. Там у яго нарадзілася дачка Алена. Вывучаў мэдыцыну ў [[Марбурскі ўнівэрсытэт|Марбурскім унівэрсытэце]], адначасова працаваў на сухотнай станцыі.

У 1950 з дыплёмам лекара выехаў у [[ЗША]]. Працаваў анэстэзіёлягам, два гады вывучаў анэстэзію. У 1961 у яго нарадзіўся сын Язэп (у будучым пратэстанцкі місіянэр). Стаў адным з заснавальнікаў аддзела [[Беларуска-амэрыканскае задзіночаньне|Беларуска-амэрыканскага задзіночаньня]] ў штаце Мічыган, заарганізаваў там праваслаўную парафію Сьвятога Духа. У 1952 прызначаны палкоўнікам беларускага войска. З 1953 — сябра [[Рада БНР|Рады БНР]]. Заснаваў аддзел [[Згуртаваньне беларускіх вэтэранаў|Згуртаваньня беларускіх вэтэранаў]] у [[Дэтройт|Дэтройце]], выконваў абавязкі сакратара ў справах вэтэранаў пра Радзе БНР. У 1982—1997 — старшыня Рады БНР. У сакавіку 1993 удзельнічаў у сьвяткаваньні 75-е гадавіны незалежнасьці Беларусі ў [[Менск]]у.Памёр  19 лістапада 2007 году ў Saint Clair Shores, Мічыган. Пахаваны на беларускіх могілках у [[Беларускія могілкі ў Іст-Брансўіку|Іст-Брансьвік]]у ([[Нью-Джэрзі]], ЗША).<ref>[http://pawet.net/library/history/city_district/data_people/policies/sazych/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%88%D1%8B%D0%BD%D1%8F_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D1%8B_%D0%91%D0%9D%D0%A0_%D0%AF%D0%B7%D1%8D%D0%BF_%D0%A1%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%87.html Старшыня Рады БНР Язэп Сажыч]</ref>

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [http://www.svaboda.org/content/Transcript/791155.html Язэп Сажыч — адзіны з былых старшыняў Рады БНР, які цяпер жыве.] Інтэрвію на «Радыё Свабода»
* [https://web.archive.org/web/20090602143419/http://nn.by/index.php?c=ar&i=13146 Памёр былы Старшыня Рады БНР Язэп Сажыч]
*{{Артыкул|спасылка=http://kamunikat.org/usie_czasopisy.html?pubid=34727|выдавецтва=[[БІНіМ]]|выданьне=[[Запісы БІНіМ|Запісы]]|мова=be|загаловак=Сажыч Язэп|месца=[[Нью-Ёрк]] - [[Менск]]|год=2014|старонкі=191|нумар=37}}
{{Сьпіс кіраўнікоў Беларусі з 1918 году}}
{{Старшыні Рады БНР}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Сажыч, Язэп}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Наваградзкім раёне]]
[[Катэгорыя:Выпускнікі Наваградзкай беларускай гімназіі]]
[[Катэгорыя:Сябры Беларускай незалежніцкай партыі]]
[[Катэгорыя:Удзельнікі Другога ўсебеларускага кангрэсу]]
[[Катэгорыя:Беларускія вайскоўцы]]
[[Катэгорыя:Амэрыканцы беларускага паходжаньня]]
[[Катэгорыя:Прэзыдэнты БНР]]
[[Катэгорыя:Сябры Рады БНР]]
[[Катэгорыя:Кавалеры і дамы Ордэну Пагоні]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Мічыгане]]
[[Катэгорыя:Пахаваныя на Беларускіх могілках у Іст-Брансўіку]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 5 верасьня]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1917 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі 19 лістапада]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 2007 годзе]]
[[Катэгорыя:Сябры Беларускай краёвай абароны]]
[[Катэгорыя:Беларусы ў ЗША]]
[[Катэгорыя:Беларускія калябаранты з нацысцкай Нямеччынай]]