Прагляд крыніцы для Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя

{{Краіна
|Назва              = Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя
|НазваЎРоднымСклоне = Чачэнскай Рэспублікі Ічкерыя
|НазваНаДзяржаўнайМове = Noxçiyn Respublika Içkeri<br />Нохчийн Республика Ичкери
|ПэрыядІснаваньня = 1991—2000
|Сьцяг              = Flag of Chechen Republic of Ichkeria.svg
|Герб               = Coat of arms of the Chechen Republic of Ichkeria.svg
|НацыянальныДэвіз   = «Joƶala ya marşo» («Свабода або сьмерць!»)
|Месцазнаходжаньне  = RussiaChechnya2005.png
|АфіцыйнаяМова      = [[чачэнская мова|чачэнская]]
|Сталіца            = [[Грозны|Джахар]] (Грозны)
|НайбуйнейшыГорад   = Грозны, [[Гудэрмэс]], [[Аргун (горад)|Аргун]], [[Урус-Мартан]], [[Шалі]]
|ТыпУраду           = [[Рэспубліка]]
|ПасадыКіраўнікоў   = [[Прэзыдэнт]]<br />[[Прэм’ер-міністар]]
|ІмёныКіраўнікоў    = Пасада часова скасаваная<br />[[Ахмед Закаеў]]
|Плошча             = 19 300
|МесцаЎСьвецеПаводлеПлошчы = 
|АдсотакВады        = 0,5%
|ГодАцэнкіНасельніцтва = 2002
|МесцаЎСьвецеПаводлеНасельніцтва = 
|Насельніцтва = 1 141 300
|ШчыльнасьцьНасельніцтва = 59,1
|ГодАцэнкіСУП = 
|МесцаЎСьвецеПаводлеСУП = 
|СУП = 
|СУПНаДушуНасельніцтва = 
|Валюта             = [[Чачэнскі нахар|Нахар]] <small>(дэ-юрэ)</small><br>[[Расейскі рубель]] <small>(дэ-факта)</small>
|КодВалюты          = 
|ЧасавыПас          = [[UTC+3]]
|ЧасРозьніцаUTC     = 
|ЧасавыПасУлетку    = 
|ЧасРозьніцаUTCУлетку = 
|НезалежнасьцьПадзеі = — абвешчаная<br />— прызнаная
|НезалежнасьцьДаты = ад [[Расея|Расеі]]<br />1 лістапада 1991<br />[[Грузія]] (непрызнаны ўрад Зьвіяда Гамсахурдыя)
|ДзяржаўныГімн       = Joƶala ya marşo
|АўтамабільныЗнак    = 
|ТэлефонныКод        = 
|Дадаткі             = [[Файл:Chechnya and Caucasus.png|260пкс|цэнтар]]
}}
'''Чачэнская Рэспубліка Ічкерыя''' ({{мова-ce|Noxçiyn Respublika Içkeri, Нохчийн Республика Ичкери}}) — самаабвешчаная дзяржава на тэрыторыі колішняе [[Чачэна-Інгуская Аўтаномная Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|ЧІАССР]] (дакладней раёнаў, у якіх пражываюць чачэнцы), што ўваходзіла тады ў [[РСФСР]]. Была прызнаная толькі [[Грузія|грузінскім]] урадам у выгнаньні на чале зь [[Зьвіяд Гамсахурдыя|Зьвіядам Гамсахурдыем]] і рухам [[Талібан]], што кантраляваў [[Аўганістан]]. Абвяшчэньне незалежнасьці ЧРІ спрычынілася да працяглага ваеннага канфлікту на Паўночным [[Каўказ]]е.

== Гісторыя ==
{{Асноўны артыкул|Гісторыя Чачэніі}}

== Палітычны лад ==

=== Канстытуцыя ===
Галоўны закон ЧРІ быў прыняты 2 сакавіка 1992 году. Ён адмяніў раней існуючы Асноўны закон [[ЧІАССР]], які дзейнічаў з 1978 году. У 1996 і 1997 гадох прымаліся пппраўкі ў асноўны закон ЧРІ, якія ня мелі вялікага значэньня для зьместу канстытуцыі ЧРІ.

=== Найвышэйшыя ўстановы ЧРІ ===
У асноўным законе ЧРІ былі створаны ўрады паводле заходніх уяўленьняў: выбарнасьць вышэйшага кіраўніцтва грамадзянамі краіны, іх замяняльнасьць на выбарах, якія праводзіліся пастаянна празь некаторы час.
* [[Парлямэнт (Ічкерыя)|Парлямэнт]], які выбіраўся грамадзянамі ЧРІ.
* Вярхоўны галоўнакамандуючы, прадстаўнік ЧРІ за мяжой — [[Прэзыдэнт (Ічкерыя)|прэзыдэнт]] ЧРІ.
* [[Судовая ўлада (Ічкерыя)|Вярхоўны суд]] ЧРІ, які чыніў суд над усімі людзьмі, што парушылі законы ЧРІ.

== Сьпіс кіраўнікоў ЧРІ ==
* [[Джахар Дудаеў|Джахар Мусаевіч Дудаеў]], 1 прэзыдэнт ЧРІ (27 кастрычніка 1991 — 21 красавіка 1996)
* [[Зэлімхан Яндарбіеў|Зэлімхан Абдулмусьлімавіч Яндарбіеў]], в. а. прэзыдэнта ЧРІ (22 красавіка 1996 — 27 студзеня 1997)
* [[Аслан Масхадаў|Аслан Аліевіч Масхадаў]], 2 прэзыдэнт ЧРІ (27 студзеня 1997 — 8 сакавіка 2005)
* [[Абдул-Халім Садулаеў|Абдул Халім Абдусаламавіч Садулаеў]], 3 прэзыдэнт ЧРІ (8 сакавіка 2005 — 17 чэрвеня 2006)
* [[Доку Ўмараў|Доку Хаматавіч Умараў]], 4 прэзыдэнт ЧРІ (17 чэрвеня 2006 — 30 кастрычніка 2007).

7 сьнежня 2007 году Ўмараў аб’явіў пра пераўтварэньне ЧРІ ў «[[Вілает|вілаят]] Нахчыйчо» ў складзе абвешчанай ім ісьлямскай джыхадысцкай дзяржавы «[[Каўкаскі Эмірат]]», эмірам якое ён сябе прызначыў. У адказ на гэта [[Ахмед Закаеў]] пры падтрымцы часткі чачэнскай эміграцыі, якая не прызнала ліквідацыю ЧРІ, запатрабаваў адстаўкі Ўмарава і абвясьціў сябе кіраўніком ураду ЧРІ ў выгнаньні<ref name="Иван СУХОВ">Иван Сухов [http://www.vremya.ru/print/190885.html Объединенные кавказские эмираты. В стане чеченских сепаратистов произошёл раскол.] // «[[Время новостей]]», 02.11.2007</ref><ref name="statement">[https://web.archive.org/web/20090524194330/http://caucasus.wordpress.com/2007/12/02/the-statement-by-amir-dokka-umarov-about-the-declaration-of-the-caucasus-emirate-07102007/ Official Release of the Statement] by Amir Dokka Umarov about the Declaration of the Caucasus Emirate (full transcript of the video released 20 November 2007)</ref>.

* [[Ахмед Закаеў|Ахмед Халідавіч Закаеў]] — кіраўнік ураду ЧРІ ў выгнаньні з 22 лістапада 2007 году й па сёньняшні час.

== Адукацыя ==
[[Файл:Cadets of the Ichkeria Chechen national guard 1999.jpg|thumb|left|Выхаванцы Вайсковага каледжа Узброеных сілаў ЧРІ]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Сэпаратызм і рэгіяналізм у Расеі ў найноўшай гісторыі}}

{{Накід:Геаграфія}}

[[Катэгорыя:Непрызнаныя дзяржавы на тэрыторыі былога СССР]]