Прагляд крыніцы для Тракійская мова

{{Інфармацыя пра мову       
|Назва мовы                = Тракійская мова
|Назва мовы ў арыгінале    = 
|Краіны ўжываньня          = [[Тракія|Тракіі]] (суч. [[Баўгарыя]], [[Паўночная Македонія]], эўрапейская частка [[Турэччына|Турэччыны]], паўднёвы ўсход [[Румынія|Румыніі]], пэўныя рэгіёны [[Грэцыя|Грэцыі]] й [[Сэрбія|Сэрбіі]])
|Рэгіён                    = Усходняя Эўропа
|Клясыфікацыя              = [[індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская сям’я]]
* '''Тракійская мова'''
|Афіцыйная мова ў          = —
|Дапаможная мова ў         = —
|Рэгулюецца                = 
|Код па ISO 639-1          = —
|Код па ISO 639-2(B)       = 
|Код па ISO 639-2(T)       = txh
|Код па SIL                = 
|Выява                     = ThracianLanguageMap.jpg
|Подпіс да выявы           = Арэал тракійскае мовы ў часы яе існаваньня (Duridanov 1985)
|Шырыня выявы              = 250пкс
}}
'''Тракі́йская мова''' — адна з моваў [[індаэўрапейскія мовы|індаэўрапейскае]] сям’і моваў, у старажытныя часы распаўсюджаная на поўдні [[Усходняя Эўропа|Ўсходняй Эўропы]] ў гістарычным рэгіёне [[Тракія]], які ахопліваў сучасныя [[Баўгарыя|Баўгарыю]], [[Паўночную Македонію]], эўрапейскую частку [[Турэччына|Турэччыны]], а таксама паўднёвы ўсход сучаснае [[Румынія|Румыніі]] (Дабруджа) і некаторыя часткі [[Грэцыя|Грэцыі]] й [[Сэрбія|Сэрбіі]]; была распаўсюджаная сярод гістарычнага этнасу [[тракійцы|тракійцаў]]. Раньнім [[Сярэднявечча]]м датуецца сьмерць мовы.

Даведзены індаэўрапейскі характар мовы, аднак не ўсталяваная яе дакладная клясыфікацыя сярод індаэўрапейскіх моваў. Як і іншыя падобныя старажытныя мовы [[Балканскі паўвостраў|Балканскага паўвостраву]], тракійская мова часта аб’ядноўваецца пад паняткам ''[[палеабалканскія мовы]]'', які не зьяўляецца генэтычным аб’яднаньнем і ўключае толькі шэраг неклясыфікаваных індаэўрапейскіх моваў рэгіёну.

Мова вядомая толькі дзякуючы досыць абмежаванаму корпусу пісьмовых помнікаў, які ўключае ў сябе сэрыю [[глёса]]ў у старажытнагрэцкіх крыніцах і некалькі надзвычай кароткіх надпісаў. [[Граматыка]] мовы дагэтуль не рэканструяваная, часам да тракійскае мовы адносяць словы няяснай этымалёгіі [[баўгарская мова|баўгарскае]] й [[румынская мова|румынскае]] моваў.

== Гісторыя ==
Тракійцы згадваюцца ўжо ў часы [[Гамэр]]а як хаўрусьнікі траянцаў, пазьней сьведчаньні [[Герадот]]а згадвалі тракійцаў як другі паводле колькасьці народ пасьля індыйцаў. У V ст. да н.э. тракійцам удалося стварыць уласную дзяржаву, якая, аднак ужо ў наступным стагодзьдзі была заваяваная македонцамі. Пачынаючы з ІІ ст. да н.э. Тракію пачынаюць паступова заваёўваць [[Старажытны Рым|рымляне]].

Прыкладна не пазьней за V ст. н.э. большасьць тракійцаў зьведала раманізацыю або элінізацыю (моўную [[культурная асыміляцыя|асыміляцыю]] зь пераходам на лаціну або грэцкую мовы). Іншыя зьвесткі падаюць поўнае выцясьненьне тракійскае мовы на пэрыяд VI ст. н.э., што адбывалася дыялектамі [[славяне|славянаў]], якія на той час перасяліліся ў Тракію. У якасьці доказу на карысьць асыміляцыі тракійцаў славянамі, а не ранейшымі грэкамі, разглядаецца тое, што назва баўгарскага [[Плоўдзіў|Плоўдзіву]] ўзыходзіць да тракійскага ''Pulpuldeva'', а не да старажытнагрэцкага Φιλιππούπολις<ref>{{Кніга|аўтар = J. P. Mallory, Douglas Q. Adams.|частка = |загаловак = Encyclopedia of Indo-European culture|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = London|выдавецтва = Fitzroy Dearborn Publishers|год = 1997|том = |старонкі = 575-576|старонак = |сэрыя = |isbn = 9781884964985|наклад = }}</ref>. Некаторыя лінгвісты таксама дапускаюць мажлівасьць існаваньня тракійскага субстрату ў румынскай мове.

== Клясыфікацыя ==
На цяперашні час агульнапрызнаным зьяўляецца індаэўрапейскі характар тракійскае мовы, аднак не ўсталяванае яе дакладнае месца сярод іншых моваў гэтае сям’і.

Адной з найбольш распаўсюджаных гіпотэзаў клясыфікацыі тракійскае мовы адносна іншых індаэўрапейскіх зьяўляецца гіпотэза аб утварэньні асобнае галіны з тракійскай і [[дакійская мова|дакійскай]] моваў (апошняя была ў асноўным распаўсюджаная да раманізацыі сучаснае [[Румынія|Румыніі]] й [[Малдова|Малдовы]] на тэрыторыі гэтых сучасных краінаў). Раней таксама ставіліся спробы па выяўленьні асаблівых сувязяў між тракійскай мовай і іншай індаэўрапейскай мовай няяснай клясыфікацыі — [[фрыгійская мова|фрыгійскай]], аднак на цяперашні час гіпотэза аб трака-фрыгійскіх сувязях у асноўным адхіленая<ref>{{Кніга|аўтар = C. Brixhe.|частка = |загаловак = Ancient languages of Asia Minor|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = Cambridge University Press|год = 2008|том = |старонкі = 3ff|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Існуюць таксама гіпотэзы аб паходжаньні тракійскае мовы як даччыннае мовы адносна дакійскай.

Прадстаўленыя таксама гіпотэзы аб трака-[[ілірыйскія мовы|ілірыйскіх]] сувязях і гіпотэзы, паводле якіх тракійская мова зьяўлялася асобнай галіной у складзе індаэўрапейскае сям’і моваў (для параўнаньня, падобная клясыфікацыя прынятая для [[альбанская мова|альбанскае]] й [[армянская мова|армянскае]] моваў). Высоўваюцца гіпотэзы, паводле якіх мяркуецца пра паходжаньне альбанскае мовы з ілірыйскае мовы з тракійскім уплывам або непасрэдна з тракійскай. На думку баўгарскага лінгвіста У. Георгіева, дакійская, тракійская й альбанская мова ўтвараюць уласную галіну ў складзе індаэўрапейскіх моваў<ref>{{Кніга|аўтар = Vladimir Gheorghiev.|частка = |загаловак = Raporturile dintre limbile dacă, tracă şi frigiană|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = Studii Clasice|месца = |выдавецтва = |год = 1960|том = ІІ|старонкі = 39-58|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.

Тым ня менш, у сувязі зь вельмі маленькай ступеньню пісьмовае фіксацыі дакійскай, ілірыйскай і фрыгійскай моваў дадзеныя гіпотэзы зьяўляюцца малаабгрунтаванымі<ref>{{Кніга|аўтар = Bičovský J.|частка = |загаловак = Vademecum starými indoeuvropskými jazyky|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Praha|выдавецтва = Nakladatelství Univerzity Karlovy|год = 2009|том = |старонкі = 248|старонак = |сэрыя = |isbn = 978-80-7308-287-1|наклад = }}</ref><ref name=fortson>{{Кніга|аўтар = Fortson B.|частка = |загаловак = Indo-European language and culture. An Introduction|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Padstow|выдавецтва = Blackwell Publishing|год = 2004|том = |старонкі = 404|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Іншыя пункты гледжаньня адмаўляюць гэтыя гіпотэзы паводле іншых крытэраў: так, гіпотэза трака-ілірыйскіх сувязяў крытыкуецца ў сувязі з мажлівым узаемным уплывам дзьвюх моваў<ref>Hemp, Georgiev, et al.</ref>.

Пастулююцца сувязі меркаванае трака-дакійскае галіны з альбанскай, старажытнагрэцкай або [[балтыйскія мовы|балтыйскімі]]<ref>Holst (2009):66.</ref> мовамі. Прапаноўваліся гіпатэтычныя сувязі тракійскае мовы зь іншай палеабалканскай мовай, [[пэанійская мова|пэанійскай]], што, аднак, таксама зьяўляецца сумніўным праз слабую зафіксаванасьць апошняй.

Румынскім лінгвістам С. Алцяну была высунутая гіпотэза, паводле якой дакійская й тракійская мова першапачаткова зьяўляліся «[[кентум]]нымі» мовамі, пасьля чаго абедзьве мовы зазналі сатэмізацыю<ref>{{артыкул|аўтар=Olteanu S.|загаловак=The TDM Palatal|арыгінал=|спасылка=http://soltdm.com/langtdm/phon/palatala_e.htm|аўтар выданьня=|выданьне=|тып=|месца=|выдавецтва=|год=|выпуск=|том=|нумар=|старонкі=|isbn=}}</ref>.

На падставе пэўных паралеляў у тапаніміцы высоўвалася гіпотэза аб збліжэньні з тракійскай мовай балтыйскіх моваў, на карысьць чаго выступаў, у прыватнасьці, Э. Палямэ<ref>{{Кніга|аўтар = Polomé, Edgar Charles.|частка = 1|загаловак = Balkan Languages (Illyrian, Thracian and Daco-Moesian)|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = Cambridge Ancient History|месца = |выдавецтва = |год = 1982|том = ІІІ|старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Гіпотэзы цесных генэтычных сувязяў між балтыйскімі мовамі й тракійскай, ілірыйскай і шэрагам іншых моваў Балканаў прытрымліваўся савецкі дасьледчык балтыйскіх моваў У. Тапароў<ref>{{Кніга|аўтар = Топоров В. Н.|частка = Балтийские языки|загаловак = Лингвистический энциклопедический словарь|арыгінал = |спасылка = http://philology.ru/linguistics3/toporov-90c.htm|адказны = |выданьне = |месца = {{М.}}|выдавецтва = |год = 1990|том = |старонкі = 64|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.

== Дасьледаваньне ==
На цяперашні час у распараджэньні дасьледчыкаў знаходзіцца мала сьведчаньняў тракійскае мовы, асноўныя захаваныя пісьмовыя помнікі мовы ўяўляюць сабою кароткія фразы зь некалькіх словаў, дэшыфроўка якіх ня можа быць цалкам дакладнай. Некаторыя з гэтых сьведчаньняў могуць адлюстроўваць уласныя імёны або магічныя формулы<ref>Olteanu et al.</ref>. Тракійская мова запісвалася [[грэцкі альфабэт|грэцкім альфабэтам]], вядомыя [[лацінскі альфабэт|лацінскія]] надпісы пазьнейшых пэрыядаў<ref>{{Кніга|аўтар = Bičovský J.|частка = |загаловак = Vademecum starými indoeuvropskými jazyky|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Praha|выдавецтва = Nakladatelství Univerzity Karlovy|год = 2009|том = |старонкі = 249|старонак = |сэрыя = |isbn = 978-80-7308-287-1|наклад = }}</ref>. Першыя помнікі тракійскае мовы ўзыходзяць да V ст. да н.э., існуе 80-90 глёсаў у Гесыхіюса й Фотыюса, зь якіх блізу 30 лічацца дакладна тракійскімі<ref name=fortson/><ref>{{Кніга|аўтар = J. P. Mallory, Douglas Q. Adams.|частка = |загаловак = Encyclopedia of Indo-European culture|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = London|выдавецтва = Fitzroy Dearborn Publishers|год = 1997|том = |старонкі = 576|старонак = |сэрыя = |isbn = 9781884964985|наклад = }}</ref>.

Захаваныя [[лексэма|лексэмы]] тракійскае мовы сьведчаць на карысьць прыналежнасьці тракійскае мовы да індаэўрапейскае сям’і моваў, пры гэтым у іх складзе тракійская належала да г.зв. «[[сатэм]]ных» моваў — моваў, у якіх [[праіндаэўрапейская мова|праіндаэўрапейскія]] палятальныя зычныя далі рэфлексы ў выглядзе сьвісьцячых (да сатэмных індаэўрапейскіх моваў адносяцца, напрыклад, [[славянскія мовы|славянскія]] мовы). Акрамя вышэйзгаданых сьведчаньняў, зьвесткі пра тракійскую мову адшукваюцца дзякуючы асабістым імёнам, [[тапаніміка|тапонімам]] (у тым ліку аронімам і гідронімам), назвам расьлінаў, імёнам божышчаў і невялікім корпусам лексэмаў, якія прыводзіліся ў [[старажытнагрэцкая мова|старажытнагрэцкіх]] тэкстах як спэцыфічна тракійскія<ref>{{Кніга|аўтар = Duridanov, Ivan.|частка = |загаловак = The Language of the Thracians|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = |год = |том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>. Шэраг іншых лексэмаў прасочваецца ў старажытнагрэцкіх тэкстах, дзе гэтыя лексэмы не памянёныя ў якасьці тракійскіх, або празь мясцовыя тапонімы й уласныя імёны. Ніжэй прыведзеныя некаторыя ўзоры тракійскіх лексэмаў, атрыманыя праз уласныя імёны, або знойдзеныя непасрэдна з улікам кагнатаў (роднасных словаў аднаго паходжаньня) іншых індаэўрапейскіх моваў і пералікам [[субстрат (лінгвістыка)|субстрат]]ных словаў сучасных моваў рэгіёну. Некаторыя з гэтых лексэмаў могуць мець неіндаэўрапейскае паходжаньне.

{|border="1" cellspacing="0" cellpadding="4" class="wikitable"
! !! Зафіксаваная форма !! Пераклад !! Этымалёгія !! Кагнаты
|-
| alopekis || || крышка, вечка ||  ||
|-
| asa || || [[бэсы|бэсійская]] назва падбелу ||  ||
|-
| aspios, esvas, asbe-, || || конь || [[праіндаэўрапейская мова|PIE]] ''*h₁éḱwos''|| {{мова-sa|áśva-|скарочана}} (тое ж), [[авэстыйская мова|авэст.]] ''aspa'', (тое ж), {{мова-os|jäfs|скарочана}}, [[пруская мова|пруск.]] ''aswinan'' «кабылінае малако», {{мова-lt|ašvíenis|скарочана}} «жарабец», дыял. ''ešvà'' «кабыла».
|-
| bolinthos || || бык || PIE ''*bʰel-'', «набухаць» || {{мова-en|bull|скарочана}} «бык», {{мова-sq|buall|скарочана}}, тое ж (дыскусійна)
|-
|bria || || мястэчка || PIE ''*wriyeh₂'' або ''*gʷer-'' «моцны» ||  [[мікенская мова|мікенск.]] ''rijo'' «мыс», {{мова-bg|рид|скарочана}}, тое ж, [[тахарскія мовы|тах. А.]] ''ri'', [[тахарскія мовы|тах. B]] ''rīye'' «мястэчка»; {{мова-el|barus|скарочана}} «моцны».
|-
|bríloun || || цырульнік || PIE ''*bʰrī-l-'' || [[стараславянская мова|ст.-слав.]] ''briti'' «галіць», {{мова-sga|brissim|скарочана}} «разбураю», {{мова-la|friare|скарочана}} «церці, крышыць», альб. ''brej'', ''brêj'' «грызьці», санскр. ''bhrīn.anti'' «шкодзяць», лет. ''briauna'' «вастрыё [нажа]».
|-
|bríza || || пшаніца, жыта || 1) PIE ''*wrīǵʰ-'' або ''*breǵʰ-'' || баўг. ''brica'' (назва гатунку зерневай расьліны), санскр. ''vrīhis'' «рыс», {{мова-no|brok|скарочана}} (назва віду травы).
|-
|brynchos || || назва музычнага інструмэнту || PIE ''*bʰrm-kos'' || {{мова-grc|phórmynx|скарочана}} (у эалійскім дыялекце); [[старажытнанямецкая мова|ст.-ням.]] ''brumme'' «дуда»<ref>{{Кніга|аўтар = Hermann Fischer, Adelbert von Keller, Wilhelm Pfleiderer.|частка = |загаловак = Schwäbisches Wörterbuch|арыгінал = |спасылка = http://books.google.si/books?id=h0Y_AAAAMAAJ&hl=ru|адказны = |выданьне = |месца = |выдавецтва = H. Laupp|год = 1994|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>, баўг. ''brămči'' «звон», {{мова-ro|broancă|скарочана}} «струнны інструмэнт», лет. ''braukyti'' «шчыпаць [струны інструмэнту]»|-
|-
|brytos, bryton, brutos, bryttion || || ячменевае піва || PIE ''*bʰrūto-'' || анг. ''broth'' «пахлёбка»; [[сярэдневерхненямецкая мова|сяр.-верх.-ням.]] ''briu'', альб. ''bruz'' «сіні, блакітны», ''brumë'' «цеста», {{мова-cy|brwd|скарочана}} «бровар», лац. ''defrutum'' «звараны», стар.-грэцк. ''apéphrysen'' «бурліць», санскр. ''bhurati'' «дрыжыць».
|-
|deiza, disza, diza, dizos || || умацаванае паселішча || PIE ''*dʰeigʰ-'' «мясіць гліну» || стар.-грэцк. ''teichos'' «сьцяна», авэст. ''daeza'' (тое ж), анг. ''dough'' «цеста».
|-
| dinupula, ''*sinupyla'' (рэканструяваная форма) || || дзікі гарбуз || || лет. ''šúnobuolas'' (тое ж), альб. ''thënukël'' «кізіл», баўг. ''dinja'' «дыня», {{мова-pl|dynia|скарочана}} «гарбуз».
|-
| embades || || боты ||  || альб. ''mbath'' (тое ж), ст.-верх.-ням. ''ambahte'' «староста».
|-
| génton || || мяса || PIE ''*gʷʰento-'' «біць, рэзаць» || лац. ''fendere'' «біць, штурхаць», {{мова-ang|gūth|скарочана}} «баявы», альб. ''gjuaj'' «перасьледваць, паляваць», вал. ''gwannu'' «закалоць», стар.-грэцк. ''theínein'' «біць, забіваць», {{мова-hy|ganem|скарочана}} «б’ю», санскр. ''hánti'' «б’е, забівае», ''hatyá'' (тое ж), [[гецкая мова|гецк.]] ''kuenzi'' «б’е», ст.-слав. ''žętva'' «ураджай, жніво, ужынак», ''žęteljĭ'' «жнец».
|-
| germe || || «цёплы» || PIE ''*gʷʰer-'', тое ж || стар.-грэцк. ''thermos'' (тое ж), лац. ''formus'' (тое ж), {{мова-hi|gharam|скарочана}} «цёплы, гарачы», {{мова-fa|gærm|скарочана}} «цёплы», пруск. ''gorme'' «цеплыня», альб. ''zjarm'', ''zjerm'' (мн. л., дыял.), ''zjermë'', ''zjarme'' «агонь», лет. ''garmėti'' «акунуцца, апусьціцца».
|-
| kalamindar || || [[плятан]] || ||
|-
| kemos || || назва віду фруктовага дрэва || ||
|-
| ktistai (мн. л.) || || людзі ва ўстрыманьні, манахі || ||
|-
| manteia || || шаўкавіца (дыскусійна) || || [[ілірыйскія мовы|ілірыйск.]] ''mantía'', альб. ''mandë'' (гескі дыялект), альб. ''mën'', ''man'' «ягада, шаўкавіца».
|-
| mendruta || || [[мэзы|мэскі]] назоў бурака або чамярыцы чорнай || ||
|-
| mezēnai (а таксама атрыманае ''mezēna'')|| || «вершнік, конь» адпаведна ||  || альб. ''mëz'' «жарабя», рум. ''mânz'' (тое ж), [[мэсапская мова|мэсапск.]] ''Menzana''.
|-
| para, pera, peron || || мястэчка || || санскр. ''pura'' «места, горад», альб. ''pjerr'' «згінаць, схіляць», пруск. ''pera'' «сукупнасьць», ''peroni'' «грамада», лет. ''pilis'' «замак».
|-
| rhomphaia || || дзіда, меч (пазьнейшае) || || альб. ''rrufë'', ''rrufeja'' «пярун, маланка, бліскавіца», баўг. ''roféja'', ''rufija'' (дыял., тое ж), лац. ''rumpere'' «разьбіваць, ірваць», ст.-анг. ''reofan'' (тое ж).
|-
| sica || || назва кароткай колючай зброі, таксама згадваецца як ілірыйская лексэма || PIE ''*sek-'' «рэзаць» || альб. ''thikë'' (тое ж, ранейшая рэканструяваная форма — ''*sica''), лац. ''secula'' «серп», ст.-анг. ''sagu'' «піла», арм. ''şiş'' «кінжал, шампур», польск. ''siekać'' «сячы», лет. ''seikėti'' «мерыць».
|-
| skálmē || || нож, меч || PIE ''*skolmeh₂'' || [[старажытнаскандынаўская мова|ст.-сканд.]] ''skalm'' «нож, кароткі меч», альб. ''shkallmë'' «меч, нож».
|-
| skárke || || манэта || PIE ''*skerg-'' «зьвінець, бражджаць» || ст.-сканд. ''skark'' «шум», санскр. Sanskrit ''kharjati'' «рыпець», лет. ''skarda'' «волава».
|-
| spinos || || від камянёў || || альб. ''finjë'' (< пр.-альб. ''*spinā'') «мыльная пена»
|-
| titha || з выразу ''Diana Germe'''titha''''' «Дыяна цеплагрудая» || грудзі (некаторыя этымалёгіі) || || стар.-грэцк. ''titthos'' (тое ж), лац. ''*titia'' (тое ж), альб. ''thitha'' «саскі», баўг. ''tsitsa'' (тое ж), рум. ''ţâţă'' (тое ж)
|-
| torelle || || плач || || альб. ''torrë'' «глупы» (гескі дыялект)
|-
| zalmós, zelmis || || скура || PIE ''*ḱelm-, *ḱolm-'' || {{мова-de|helm|скарочана}} «шлем», альб. ''thelmë'' «ануча, павязка», лет. ''šálmas'', пруск ''salmis'' «шлем», ст.-слав. ''šlĕmъ'' (тое ж), санскр. ''śárman'' «вечка, крышка»
|-
| zeira, zira || || назва віду вопраткі || ||
|-
| zelas || || віно || PIE ''*ǵʰēlo-'' || [[старажытнамакедонская мова|ст.-макед.]] ''kalithos'' (тое ж), санскр. ''hālā'' (назва віду алькагольнага напою), альб. ''dhallë'' «кіслае малако», стар.-грэцк. ''khális'' «віно», {{мова-be|зельле|скарочана}}, {{мова-ru|зелье|скарочана}} (тое ж)
|-
| zetraía || || гаршчок || PIE ''*ǵʰeutr-'' || стар.-грэцк. ''khútra'' «міска»
|-
| zibythides || || арыстакратыя || || лет. ''žibut'' «сьветлы», баўг. ''šibam'' «біць, хвастаць», альб. ''thupër'', геск.''thupën'' «палка».
|-
|}

Іншай важнай крыніцай тракійскіх лексэмаў лічацца археалягічныя сьведчаньні апісаньняў г.зв. тракійскага вершніка — пэрсанажа тракійскага эпасу, якія адшукваюцца па ўсёй Тракіі. На падставе існых дадзеных, а таксама кагнатаў іншых індаэўрапейскіх моваў, мяркуецца, што ў тракійскай мове значэньне «конь», хутчэй за ўсё, перадавалася словам ''mezēna'' (< PIE *mend-); акрамя таго, большасьць дасьледчыкаў тракійскае мовы прыходзяць да высновы аб існаваньні ў мове сынанімічных формаў ''aspios'', ''esvas'', ''asb-'', якія ўзыходзяць да PIE *ekwo і, зыходзячы з адпаведнасьці сьвісьцячага тракійскага праіндаэўрапейскай палятальнай, сьведчаць на карысьць існаваньня ў гэтай мове сатэмізацыі — гэтыя формы атрыманыя праз старажытныя пісьмовыя сьведчаньні ''Outaspios'' ды ''Utaspios'', якія, імаверна, зьяўляліся часткай тэкстаў адпаведнае тэматыкі. На падставе праіндаэўрапейскага *ud- і некаторых іншых тракійскіх элемэнтаў фармант ''Ut-'' трактуецца са значэньнем «наверх, дагары»<ref>Georgiev, Olteanu et al.</ref>. У сваю чаргу, значэньне іншых лексэмаў можа хістацца (напрыклад, дыскусійнае значэньне выразу ''Germetitha'') або не зьяўляцца кагнатамі іншым індаэўрапейскім мовам нягледзячы на зьненшяе падабенства лексэмы.

Сярод захаваных урыўкаў тэкстаў або фразаў у распараджэньні сучасных лінгвістаў знаходзіцца толькі чатыры надпісы, якія могуць быць ідэнтыфікаваныя як тракійскія. Адным з узораў гэтага выразу зьяўляецца выраз, выбіты на залатым кольцы грэцкім альфабэтам, кальцо было знойдзенае ў Баўгарыі ў 1912 годзе й было вырабленае меркавана ў V ст. да н.э. У лацінскай трансьлітарацыі надпіс мае выгляд ''rolisteneas''/''nerenea''/''tiltean''/''ēsko''/''ara''/''zea''/''domean''/''tilezupta''/''miē''/''era''/''zēlta'', баўгарскім дасьледчыкам Дзімітрам Дэчавым ён быў дэшыфраваны як «Я Ролістэнэас, сын Нэрэнэаса; Тылезыпта, жанчына з Аразіі, пахавала мяне». Пазьней Х. Сьпірыдэсам падзел словаў у сказе быў аспрэчаны: на ягоную думку, парадак словаў складаўся паводле бустрафэдону (старажытнагрэцкі спосаб запісу, калі парадак запісу слова чаргуецца ў залежнасьці ад цотнасьці: напрыклад, першы радок зьлева направа, другі — наадварот) і, такім чынам, прадстаўляў сабою выраз ΡΟΛΙΣ / ΤΕΝΕΑΣΝ / ΛΙΤΑ / ΕΝΕΠΕ / ΤΕΑΝΗΣ / ΚΟΑΜ / ΟΔΑΕΖ / ΑΡΕΑΝ / ΤΙΑ / ΕΖΥΕΗΙ / ΜΑΤΕΡΑ / ΖΗΛΤΑ, які трактуецца як «Места людзей з Тэа, накіраваных да Арэі, вышэйшай жрыцы Кабэйры, якая прывяла нас да Тэа, дзе мы сталі насельнікамі места віна».

Другі надпіс быў знойдзены ў 1965 годзе паблізу вёскі Кёлмэн (паўднёвы ўсход Баўгарыі) і датуецца VI ст. да н.э. Надпіс складаецца з 56 сымбаляў грэцкага альфабэту і верагодна зьяўляецца надпісам з надмагільля. Надпіс трансьлітаруецца як ''ebar''. ''zesasn ēnetesa igek''. ''a'' / ''nblabaēgn'' / ''nuasnletednuedneindakatr''. ''s''.

Іншы надпіс быў знойдзены ў Дуванлі (цэнтральная Баўгарыя), гэты надпіс таксама выбіты на кольцы й узыходзіць да V ст. да н.э. Надпіс выбіты вакол выявы вершніка, пры гэтым з усяго 21 сымбалю дакладнай ідэнтыфікацыі паддаюцца толькі шаснаццаць. Надпіс мае выгляд ''ēuziē.....dele'' / ''mezēnai'' і трактуецца як «Вершнік Эўзі абараняе».

Сьведчаньні захаваных тракійскіх пісьмовых помнікаў адлюстроўваюць поўнае захаваньне ў тракійскай мове праіндаэўрапейскіх ''*i'', ''*e'', ''*a'', ''*u'', ''*ī'', ''*ē'', ''*ā'', ''*ō'', ''*ū'' і пераход праіндаэўрапейскіх ''*o'', ''*ə'' ў ''a''<ref>{{Кніга|аўтар = Дуриданов И.|частка = |загаловак = Езикът на траките|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = София|выдавецтва = Наука и изкуство|год = 1976|том = |старонкі = 24|старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}</ref>.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Літаратура ==
* {{Кніга|аўтар = Crossland, R. A.; Boardman, John.|частка = 3|загаловак = Linguistic problems of the Balkan area in the late prehistoric and early Classical period|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = The Cambridge Ancient History|месца = |выдавецтва = Cambridge University Press|год = 1982|том = 1|старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = 978-0-521-22496-3|наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = I. I. Russu.|частка = |загаловак = Limba Traco-Dacilor|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Bucharest|выдавецтва = |год = 1967-1969|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = J. H. Holst.|частка = |загаловак = Armenische Studien|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Wiesbaden|выдавецтва = |год = 2009|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{артыкул|аўтар=Paul Kretschmer.|загаловак=Glotta|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=Zeitschrift für griechische und lateinische Sprache|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1915|выпуск=|том=|нумар=7|старонкі=|isbn=}}
* {{Кніга|аўтар = Polomé, Edgar Charles.|частка = 1|загаловак = Balkan Languages (Illyrian, Thracian and Daco-Moesian)|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = Cambridge Ancient History|месца = |выдавецтва = |год = 1982|том = ІІІ|старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{Кніга|аўтар = V. I. Georgiev.|частка = |загаловак = Introduction to the History of the Indo-European Languages|арыгінал = |спасылка = |адказны = |выданьне = |месца = Sofia|выдавецтва = |год = 1981|том = |старонкі = |старонак = |сэрыя = |isbn = |наклад = }}
* {{артыкул|аўтар=V. I. Georgiev.|загаловак=The Genesis of the Balkan Peoples|арыгінал=|спасылка=|аўтар выданьня=|выданьне=The Slavonic and East European Review|тып=|месца=|выдавецтва=|год=1966|выпуск=44|том=|нумар=103|старонкі=|isbn=}}

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20071113100711/http://soltdm.com/index.htm Збор публікацыяў пра тракійскую мову]{{ref-en}}, Sorin Olteanu's Thraco-Daco-Moesian Languages Project (TDML)
* [http://www.wordgumbo.com/ie/cmp/thra.htm Збор тракійскіх лексэмаў з кагнатамі іншых індаэўрапейскіх моваў]{{ref-en}}, wordgumbo

[[Катэгорыя:Палеабалканскія мовы]]