Прагляд крыніцы для Сылескі этналект

{{Інфармацыя пра мову       
|Назва мовы                = Сылескі этналект 
|Назва мовы ў арыгінале    = ślōnskŏ gŏdka
|Краіны ўжываньня          = [[Польшча]]<br />[[Чэхія]]<br />[[Нямеччына]]<br />[[ЗША]]
|Рэгіён                    = [[Сылезія]]            
|Колькасьць карыстальнікаў = каля 1 250 000
|Клясыфікацыя              = [[Індаэўрапейскія мовы|Індаэўрапейская]]<br />
&nbsp;[[Славянскія мовы|Славянская]]<br />
&nbsp;&nbsp;[[Заходнеславянскія мовы|Заходнеславянская]]<br />
&nbsp;&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Сылескі этналект'''
|Афіцыйная мова ў          = -
|Рэгулюецца                = -    
|Код па ISO 639-1          = -        
|Код па ISO 639-2(B)       = sli     
|Код па ISO 639-2(T)       = sli   
|Код па SIL                = szl
}}
'''Сылескі этналект''' ({{мова-szl|ślōnskŏ gŏdka}}, {{мова-pl|etnolekt śląski}}) разглядаецца як [[дыялект]] [[Польская мова|польскай мовы]] альбо як асобная [[Заходне-славянскія мовы|заходне-славянская мова]], блізкая да польскай і, у меншай ступені, [[Чэская мова|чэскай]] моваў. Паводле інфармацыі каталёгу [[Ethnologue]], сылеская ёсьць верхне-сылескім дыялектам польскай мовы, на якім размаўляюць [[Сылезцы|польскія сылезцы]] зь [[Верхняя Сылезія|Верхняй Сылезіі]].

== Распаўсюджаньне ==
Большасьць карыстальнікаў гэтага этналекту насяляюць Верхнюю Сылезію, падзеленую на дзьве часткі - паўднёва-заходнюю частку [[Польшча|Польшчы]] і паўночна-ўсходнюю частку [[Чэхія|Чэхіі]]. У цяперашні час па-сылеску размаўляюць на тэрыторыі паміж гістарычнай мяжою Сылезіі на ўсходзе і лініяй, праведзенай праз Сыцаў і Пруднік на захадзе, а таксама і ў іншых месцах.

Па выніках апошняга перапісу насельніцтва, праведзенага ў Польшчы (2011), прыблізна 509 000<ref>[http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/LUD_raport_z_wynikow_NSP2011.pdf Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011. Raport z wyników] - Central Statistical Office of Poland</ref> чалавек назвалі сылескую мову роднай, а таксама прыблізна 173000 чалавек назваліся [[Сылезцы|сылезцамі]] паводле нацыянальнасьці<ref>[https://web.archive.org/web/20081120084805/http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_PUBL_Rocznik_Demograficzny_2007.pdf Rocznik Demograficzny 2007, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, ISSN:1505-6716, с. 182]</ref>. Наогул, агульная колькасьць носьбітаў гэтага этналекту (большасьць зь якіх не вызнае яго за асобную мову) перавышае мільён чалавек. Таксама налічваецца каля 100000 сылескамоўных ([[цешынскі сылескі дыялект|цешынска-сылескамоўных]]), якія жывуць у Чэхіі; цешынска-сылескі дыялект шырока распаўсюджаны і на тэрыторыі Польшчы, у [[Цешынская Сылезія|Цешынскай Сылезіі]]. 10878 грамадзянаў Чэхіі лічаць сябе сылезцамі па нацыянальнасьці. Акрамя Польшчы і Чэхіі, на сылескім этналекце размаўляюць і ў іншых частках сьвету.

== Лінгвістычны статус ==
Пункты гледжаньня на пытаньне самастойнасьці гэтага ідыёму ў розных дасьледчыкаў кардынальна розьняцца. Гэтае пытаньне стаіць і перад шэраговымі карыстальнікамі этналекту, бо частка яго носьбітаў не прызнае яго за мову, а лічыць дыялектам польскай мовы, але частка носьбітаў вызнаюць сябе сылезцамі і прызнаюць існаваньне «сылескай мовы», адрознай ад польскай.

Калі лічыць сылескі энталект асобнай мовай, то трэба прызнаць яго блізкую сувязь з польскай мовай і, у меншай ступені, чэскай, з уплывам [[нямецкая мова|нямецкай мовы]].

== Прыклад тэксту ==
Прыклад вершаванкі на сылескім этналекце:

'''Pierōn'''

Jasny pierōn strzylōł z nieba -

Zarŏz sie przeżegnać trzeba.

Пераклад на беларускую мову:

'''Пярун'''

Яркі пярун стрэльнуў зь неба -

Зараз жа перажагнуцца трэба.

== Глядзіце таксама ==
* [[Сылескі альфабэт]]

== Бібліяграфія ==

* [[Tomasz Kamusella]]. 2014.''Ślōnsko godka / The Silesian Language''. Zabrze: NOS, 196 pp. {{ISBN|9788360540220}}.<ref>* Tomasz Kamusella and Motoki Nomachi. 2014. The Long Shadow of Borders: The Cases of Kashubian and Silesian in Poland (pp 35-60). ''The Eurasia Border Review''. Vol 5, No 2, Fall. http://src-h.slav.hokudai.ac.jp/publictn/eurasia_border_review/ebr_v5n2/EBR_v5n2_35.pdf 
**Review: Mark Brüggemann. 2013.Ślōnsko godka. The Silesian language, https://web.archive.org/web/20160101161106/https://www.pol-int.org/pl/publikationen/l-nsko-godka-silesian-language#r405. 
**Review: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міхаэль Мозэр|Michael Moser|uk|Міхаель Мозер}}. 2013. ''Zeitschrift für Slawistik'' (pp 118–119). Vol 58, No 1. Potsdam: Universität Potsdam.</ref>
* Tomasz Kamusella. 2014. ''Warszawa wie lepiej Ślązaków nie ma. O dyskryminacji i języku śląskim'' [Warsaw Knows Better – The Silesians Don’t Exist: On Discrimination and the Silesian Language]. Zabrze, Poland: NOS, 174 pp. {{ISBN|9788360540213}}.<ref>
**Review: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Міхаэль Мозэр|Michael Moser|uk|Міхаель Мозер}}. 2013. ''Zeitschrift für Slawistik'' (pp 118–119). Vol 58, No 1. Potsdam: Universität Potsdam.</ref>
* Tomasz Kamusella. 2013. The Silesian Language in the Early 21st Century: A Speech Community on the Rollercoaster of Politics (pp 1-35). ''[[Die Welt der Slaven]]''. Vol 58, No 1.
* Tomasz Kamusella. 2011. Silesian in the Nineteenth and Twentieth Centuries: A Language Caught in the Net of Conflicting Nationalisms, Politics, and Identities (pp 769-789).  2011. ''[[Nationalities Papers]]''. No 5.
* Tomasz Kamusella. 2011. Language: Talking or Trading Blows in the Upper Silesian Industrial Basin? (pp 3-24). Multilingua. No 2. DOI 10.1515/mult.2011.002.
* Tomasz Kamusella. 2009. Échanges de paroles ou de coups en Haute-Silésie: la langue comme ‘lieu’ de contacts et de luttes interculturels [Exchange of Words or Blows in Upper Silesia: Language as a "Place" of Contacts and Intercultural Struggles] (pp 133-152). ''Cultures d'Europe centrale. No 8: Lieux communs de la multiculturalité urbaine en Europe centrale'', ed by Delphine Bechtel and Xavier Galmiche. Paris: CIRCE.
* Tomasz Kamusella. 2007. ''Uwag kilka o dyskryminacji Ślązaków i Niemców górnośląskich w postkomunistycznej Polsce'' [A Few Remarks on the Discrimination of the Silesians and Upper Silesia’s Germans in Postcommunist Poland]. Zabrze, Poland: NOS, 28 pp.&nbsp;{{ISBN|978-83-60540-68-8}}.
* Tomasz Kamusella. 2006. ''Schlonzsko: Horní Slezsko, Oberschlesien, Górny Śląsk. Esej o regionie i jego mieszkańcach'' [Schlonzsko: Upper Silesia. An Essay on the Region and Its Inhabitants] (2nd, corrected and enlarged edition). Zabrze, Poland: NOS, 148 pp.&nbsp;{{ISBN|978-83-60540-51-0}}.<ref>
**Review: Anon. 2010. ''The Sarmatian Review''. Sept. (p 1530).
**Review: Svetlana Antova. 2007. ''Bulgarian Ethnology / Bulgarska etnologiia''. No 4 (pp 120–121).</ref>
* Tomasz Kamusella. 2009. Codzienność komunikacyjno-językowa na obszarze historycznego Górnego Śląska [The Everyday Language Use in Historical Upper Silesia] (pp 126-156). In: Robert Traba, ed. ''Akulturacja/asymilacja na pograniczach kulturowych  Europy Środkowo-Wschodniej w XIX i XX wieku'' [Acculturation/Assimilation in the Cultural Borderlands of East-Central Europe in the 19th and 20th Centuries] (vol 1: Stereotypy i pamięć [Stereotypes and memory]). Warsaw: Instytut Studiów Politycznych PAN and Niemiecki Instytut Historyczny.
* Tomasz Kamusella. 2009. Czy śląszczyzna jest językiem? Spojrzenie socjolingwistyczne [Is Silesian a Language? A Sociolinguistic View] (pp 27-35). In: Andrzej Roczniok, ed. ''Śląsko godka - jeszcze gwara czy jednak już język? / Ślōnsko godko – mundart jeszcze eli już jednak szpracha''. Zabrze: NOŚ.
* Tomasz Kamusella. 2006. ''Schlonzska mowa. Język, Górny Śląsk i nacjonalizm'' (Vol II) [Silesia and Language: Language, Upper Silesia and Nationalism, a collection of articles on various social, political and historical aspects of language use in Upper Silesia]. Zabrze, Poland: NOS, 151 pp.&nbsp;{{ISBN|83-919589-2-2}}.
* Tomasz Kamusella. 2005. ''Schlonzska mowa. Język, Górny Śląsk i nacjonalizm'' (Vol I) [Silesia and Language: Language, Upper Silesia and Nationalism, a collection of articles on various social, political and historical aspects of language use in Upper Silesia]. Zabrze, Poland: NOS, 187 pp.&nbsp;{{ISBN|83-919589-2-2}}.<ref>**Review: Kai Struve. 2006. ''Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung''. No 4. Marburg, Germany: Herder-Institut (pp 611–613). https://web.archive.org/web/20160101161109/http://www.herder-institut.de/rezensionen/2006_55_611_613.pdf
**Review: Kai Struve. 2007. Recenzyjo Instituta Herdera [Herder-Institute’s Review] (pp 26–27). ''Ślůnsko Nacyjo''. No 5, Jul. Zabrze: NOŚ.
**Review: [[Jerzy Tomaszewski (historian)|Jerzy Tomaszewski]]. 2007. Czy istnieje naród śląski? [Does the Silesian Nation Exist] (pp 280–283). ''Przegląd Historyczny''. No 2. Warsaw: DiG and University of Warsaw.
**Review: Jerzy Tomaszewski. 2007. Czy istnieje naród śląski? [Does the Silesian Nation Exist] (pp 8–12). 2007. ''Ślůnsko Nacyjo''. No 12, Dec. Zabrze: NOŚ.</ref>
* Tomasz Kamusella. 2004. The Szlonzokian Ethnolect in the Context of German and Polish Nationalisms (pp. 19-39). ''[[Studies in Ethnicity and Nationalism]]''. No 1. London: Association for the Study of Ethnicity and Nationalism. DOI: 10.1111/j.1754-9469.2004.tb00056.x. 
* Tomasz Kamusella. 2001. ''Schlonzsko: Horní Slezsko, Oberschlesien, Górny Śląsk. Esej o regionie i jego mieszkańcach'' [Schlonzsko: Upper Silesia. An Essay on the Region and Its Inhabitants]. Elbląg, Poland: Elbląska Oficyna Wydawnicza, 108 pp.&nbsp;{{ISBN|83-913452-2-X}}.<ref>
**Review: Andreas R Hofmann. 2002. ''Zeitschrift für Ostmitteleuropa-Forschung''. No 2. Marburg, Germany: Herder-Institut (p 311).
**Review: Anon. 2002. Esej o naszym regionie [An Essay on Our region] (p 4). ''Głos Ludu. Gazeta Polaków w Republice Czeskiej''. No 69, June 11. [[Ostrava]], Czech Republic: Vydavatelství OLZA.
**Review: {{Артыкул у іншым разьдзеле|Вальтэр Жэлязны|Walter Żelazny|eo|Walter Żelazny}}. 2003. Niech żyje śląski lud [Long Live the Silesian People] (pp 219–223). Sprawy Narodowościowe. No 22. Poznań, Poland: Zakład Badań Narodowościowych PAN.</ref>
* Tomasz Kamusella. 1999. Język a Śląsk Opolski w kontekście integracji europejskiej [Language and Opole Silesia in the Context of European Integration] (pp 12-19). ''Śląsk Opolski''. No 3. Opole, Poland: Instytut Śląski.
* Tomasz Kamusella. 1998. Das oberschlesische Kreol: Sprache und Nationalismus in Oberschlesien im 19. und 20. Jahrhundert [The Upper Silesian Creole: Language and Nationalism in the 19th and 20th Centuries] (pp 142-161). In: Markus Krzoska und Peter Tokarski, eds. . ''Die Geschichte Polens und Deutschlands im 19. und 20. Jahrhundert. Ausgewählte Baiträge''. Osnabrück, Germany: fibre.
* Tomasz Kamusella. 1998. Kreol górnośląski [The Upper Silesian Creole] (pp 73-84). ''Kultura i Społeczeństwo''. No 1. Warsaw, Poland: Komitet Socjologii ISP PAN.
* [[Andrzej Roczniok]] and Tomasz Kamusella. 2011. Sztandaryzacyjo ślōnski godki / Standaryzacja języka śląskiego [The Standardization of the Silesian Language] (pp 288-294). In: I V Abisigomian, ed. ''Lingvokul’turnoe prostranstvo sovremennoi Evropy cherez prizmu malykh i bolshikh iazykov. K 70-letiiu professora Aleksandra Dimitrievicha Dulichenko'' (Ser: Slavica Tartuensis, Vol 9). Tartu: Tartu University.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Interwiki|szl|сылескай|}}

{{Славянскія мовы}}

[[Катэгорыя:Заходнеславянскія мовы]]
[[Катэгорыя:Польшча]]
[[Катэгорыя:Сылезія]]