Прагляд крыніцы для Су-24

{{Зьнішчальнік
|Назва                  = Су-24
|Выява                  = [[Файл:Belarusian Su-24 Fencer at Radom AS 2009.JPG|300пкс]]
|Подпіс                 = Су-24 ВПС Беларусі на авіяшоў у [[Радам]]е
|Тып                    = 
|Павозка                = 2
|Краіна                 = [[СССР]]
<!-- Гісторыя: -->
|Час эксплюатацыі       = 
|Эксплюатанты           = 
|Войны                  = 
<!-- Гісторыя вытворчасьці: -->
|Канструктар            = (КБ Сухога)
|Час стварэньня         = 
|Першы палёт            = 17 студзеня 1970
|Вытворца               = [[НАВА імя Чкалава]]
|Гады вытворчасьці      = 
|Колькасьць             = 
|Мадыфікацыі            = 
|Кошт адзінкі           = 
<!-- Памеры: -->
|Даўжыня                = 24,594
|Размах крылаў          = 
|Вышыня                 = 6,193
|Плошча крылаў          = 
<!-- Маса: -->
|Маса пустога           = 22 300
|Нармалёвая ўзьлётная   = 
|Максымальная ўзьлётная = 39 700
<!-- Рухавікі: -->
|Рухавікі               = 2 × АЛ-21Ф-31
|Цяга                   = 
|Цяга на фарсажы        = 2 × 11500
<!-- Характарыстыкі: -->
|Максымальная хуткасьць = 
|Баявы радыюс           = 560
|Далёкасьць палёту      = 
|Практычная столь       = 17 100
|Хуткапад’ёмнасьць      = 
<!-- Узбраеньне: -->
|Бомбавае               = 
|Абарончае              = [[ГШ-6-23]]
|Ракетнае               = 
}}
'''Су-24''' (Т-6, паводле кадыфікацыі НАТО: {{мова-en|Fencer}} — «фэхтавальнік») — савецкі і расейскі франтавы бамбавік з крылом зьмяняльнай стрэлавіднасьці, прызначаны для нанясеньня ракетна-бомбавых удараў у простых і складаных мэтэаўмовах, днём і ўначы, у тым ліку на малых вышынях з прыцэльнай паразай наземных і надводных мэтаў.

Выпускаўся на Новасыбірскам авіязаводзе і КНААВА. Сэрыйная вытворчасьць усіх мадыфікацыяў спынена ў [[1993]] годзе.

== Канструкцыя ==
Самалёт уяўляе сабою двухрухавіковы высакаплан з крылом зьменнай стрэлабачнасьці. У залежнасьці ад рэжыму палёту пярэднія часткі крыла (кансолі) усталёўваюцца ў адно з чатырох становішчаў — 16° на ўзьлёце і пры пасадцы, 36° у крэйсэрскім дагукавым палёце, 45° пры баявым манэўраваньні і 69° пры палёце на калягукавых і звышгукавых хуткасьцях. На самалёце трохстоечнае прыбіральнае [[шасі]]. [[Фюзэляж]] [[Паўманакокавая канструкцыя фюзэляжу|паўманакокавай]] канструкцыі, кабіна двухмесная. [[Лётчык]] і [[штурман]] разьмяшчаюцца побач, «плячом да пляча», кіраваньне падвойнае. Катапультные крэслы тыпу Да-36ДМ.

На самалёце ўсталяваны два рухавікі ТРДДФ АЛ-21Ф-31 зь цягай на фарсажы 2×11500 [[кгс]]. Паліўная сістэма мае ёмістасьць 11 700 літраў, плюс магчымая падвеска двух дадатковых бакаў па 3000 л кожны, што павялічвае перагоначную далёкасьць да 2850 км.

У насавой частцы машыны маецца прыбіраная штанга [[Палівапрыёмнік (авіяцыя)|палівапрыёмніка]] паветранай запраўкі па сыстэме «шланг-конус».

Бартавая лічбавая прыцэльна-навігацыйная сыстэма ПНС-24 «Пума» (вага 837 кг) з РЛС пярэдняга агляду «Арыён-А» і РЛС папярэджаньня аб сутыкненьні пры нізкавысотным палёце «Рэльеф» забясьпечвае аўтаматычны пералёт самалёта ў зададзены раён, палёт па запраграмаваным маршруце, аўтаматычнае вяртаньне на свой аэрадром і заход на пасадку да вышыні 40—50 мэтраў. Таксама маецца рэжым аўтаматычнага нізкавысотнага палёту з абмінаньнем рэльефу мясцовасьці. Максымальная ўзьлётная маса машыны — 39,7 т, максымальная хуткасьць палёту на вышыні складае 1700 км/г, столь — 17 100 м. Некаторыя тэхнічныя рашэньні пры праектаваньні Су-24 былі запазычаны ў амэрыканскага зьнішчальніка-бамбавіка [[F111]].

== Карыстальнікі ==
* {{сьцяг Расеі}} 335 Су-24М, 30 Су-24М2, 100 Су-24МР (на 2010 год) <ref>The Military Balance 2010. p.-228</ref>
* {{сьцяг Украіны}} 36 Су-24М у войсках (усяго каля 80), 23 Су-24МР на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-197</ref>
* {{сьцяг Альжыру}} 38 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-246</ref>
* {{сьцяг Беларусі}} 35 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-178</ref><ref>http://nn.by/?c=ar&i=56472</ref>
* {{сьцяг Узбэкістану}} 34 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-373</ref>
* {{сьцяг Ірану}} 30 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-253</ref>
* {{сьцяг Сырыі}} 20 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-273</ref>
* {{сьцяг Анголы}} 12 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-294</ref>
* {{сьцяг Казахстану}} 12 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-365</ref>
* {{сьцяг Азэрбайджану}} 5 на 2010 год <ref>The Military Balance 2010. p.-177</ref>

[[Файл:GSh-6-30 Hu Szolnok 1.jpg|міні|300пкс|Гармата ГШ-6-23]]

== Баявое ўжываньне ==
* У [[Аўганская вайна (1979—1989)|Аўганскай вайне]] (1979—1989) савецкія Су-24 ужываліся абмежавана. Да баявога прымяненьня яны прыцягваліся толькі падчас [[Панджшэрская апэрацыя (1984)|Панджшэрскай апэрацыі 1984 году]] і вываду савецкіх войскаў у 1988—1989 гадох. Су-24 ніколі не базаваліся на тэрыторыі Аўганістану, дзейнічаючы з савецкіх авіябаз у Сярэдняй Азіі. Баявых страт не было.
* Ірацкія Су-24 падчас [[Вайна ў Пэрсыдзкім заліве|вайны ў Пэрсыдзкім заліве]] баявых вылетаў не зьдзяйсьнялі і былі перегнаны ў Іран.
* Самалёты, якія дасталіся [[Азэрбайджан]]у, абмежавана ўжываліся падчас [[Карабаская вайна|Карабаскай вайны]].
* Узбэцкія Су-24 удзельнічалі ў [[грамадзянская вайна ў Таджыкістане|грамадзянскай вайне ў Таджыкістане]], адна машына была зьбітая.
* Найбольш інтэнсіўнае баявое ўжываньне было ў расейскіх самалётаў падчас абедзьвюх [[Чачэнскі канфлікт|Чачэнскіх войнаў]]. Усяго на Паўночным Каўказе было па розных прычынах страчана тры машыны.
* Таксама расейскія Су-24 ужываліся падчас [[Вайна ў Паўднёвай Асэтыі (2008)|вайны ў Паўднёвай Асэтыі]] (2008)<ref>[http://www.rian.ru/analytics/20080917/151356312.html Вынікі вайны: сьвет зьмяняецца]</ref>. У афіцыйных расейскіх зводках страты Су-24 ня згадваюцца, аднак частка экспэртаў паказвае на страту двух<ref>http://lenta.ru/news/2010/08/04/casualties/</ref><ref>[http://www.rian.ru/defense_safety/20080911/151180028.html ВПС РФ страцілі падчас канфлікту з Грузіяй сем самалётаў — эксперт]</ref><ref>[http://www.vedomosti.ru/newspaper/article.shtml?2009/07/10/204368 Аляксей Мікольскі. Агонь вялі па сваіх]</ref> самалётаў гэтага тыпу.
* Адзін лібійскі Су-24 быў зьбіты агнём паўстанцаў падчас [[Грамадзянская вайна ў Лібіі (2011)|грамадзянскай вайны ў Лібіі 2011 году]]<ref>[http://edition.cnn.com/2011/WORLD/africa/03/05/libya.conflict/index.html?hpt=T1 Gunfire rings out in Libyan capital] (CNN, 5.03.2011)</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110414183053/http://www.cbsnews.com/stories/2011/03/05/eveningnews/main20039702.shtml Libya rebels battle against Qaddafi air force] (CBS, 5.03.2011)</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20110807092202/http://blogs.aljazeera.net/live/africa/libya-live-blog-march-6-0 Блог тэлекампаніі Аль-Джазіра за 6.3.2011] (дзьве фатаграфіі зьбітага самалёта)</ref>.
* Адзін расейскі самалет знішчаны украінскімі войскамі пад Бахмутам 29-11-2022.

== Крыніцы ==
{{Зноскі}}

{{Самалёты КБ Сухога}}
{{Парады артыкулу|артаграфія}}

[[Катэгорыя:Савецкія самалёты]]
[[Катэгорыя:Самалёты Сухога]]