Прагляд крыніцы для Статут СНД

{{Дамова|тып=Дагавор аб стварэньні органаў і функцый Садружнасьці Незалежных Дзяржаваў і вызначэньні яе складу|назва=Статут Садружнасьці Незалежных Дзяржаваў|дата падпісаньня=22 студзеня 1993|набыла моц=22 студзеня 1994|бакі={{RUS}}<br/>{{BLR}}<br/>{{ARM}}<br/>{{KAZ}}<br/>{{KGZ}}<br/>{{TJK}}<br/>{{UZB}}<br/>{{AZE}}|мовы=дзяржаўныя мовы дзяржаў-удзельніц Садружнасьці}}

'''Статут Садружнасьці Незалежных Дзяржаваў''' ('''Статут СНД'''; {{Lang-ru|Устав Содружества Независимых Государств}}, '''Устав СНГ''') — міжнародны дагавор паміж дзяржавамі, якія ўваходзяць у [[Садружнасьць незалежных дзяржаваў|Садружнасьць Незалежных Дзяржаваў]] ([[Садружнасьць незалежных дзяржаваў|СНД]]).

== Гісторыя ==
Статут быў падпісаны 22 студзеня 1993 году ў Менску кіраўнікамі дзяржаваў Садружнасьці Незалежных Дзяржаваў (СНД) і пасьля здадзены на захоўваньне ў [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|ААН]].<ref>{{Cite web|url=https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%201819/volume-1819-I-31139-English.pdf|title=Charr|date=1993|website=treaties.un.org|format=PDF}}</ref> У ім вызначаны мэты, органы й функцыі СНД, а таксама крытэрыі членства. Дамову падпісалі й ратыфікавалі [[Расея]], [[Беларусь]], [[Армэнія]], [[Казахстан]], [[Кыргыстан]], [[Малдова]], [[Таджыкістан]] і [[Узбэкістан|Ўзбэкістан]], пазьней да яе далучыўся [[Азэрбайджан]]. Грузыя таксама далучылася да дагавора ў 1993 годзе, прычым далучэньне ўступіла ў сілу ў 1994 годзе, але выйшла зь яго ў 2008 годзе, а выхад уступіў у юрыдычную сілу ў 2009 годзе. [[Украіна]] й Туркмэністан не падпісалі й не далучыліся да дамовы, хоць на момант падпісаньня дамовы яны лічыліся часткай СНД.

== Сяброўства ==
Пагадненьне аб Статуце СНД вызначае, якія краіны лічацца членамі СНД. Згодна з артыкулам 7, членамі лічацца толькі краіны, якія ратыфікавалі гэты дагавор. Аднак той жа артыкул вызначае краіны, якія ратыфікавалі [[Белавескія пагадненьні|Дагавор аб стварэньні СНД]] і зьвязаны зь ім пратакол, як «дзяржавы-заснавальніцы СНД». Гэта стварыла прававую нявызначанасьць, бо Ўкраіна й Туркмэністан ратыфікавалі дамову й пратакол і таму лічацца «дзяржавамі-заснавальніцамі СНД». Украіна й Туркмэністан ніколі не ратыфікавалі Статут СНД, а таму не маглі лічыцца членамі СНД пасьля ўступленьня Статута ў сілу. Тым ня менш, і Ўкраіна, і Туркмэністан працягвалі ўдзельнічаць у СНД, а Туркмэністан стаў асацыяваным членам СНД у жніўні 2005 году ў парадку, вызначаным артыкулам 8 Статута.

=== Украіна ===
{{Асноўны артыкул|Адносіны Украіна – Садружнасьць незалежных дзяржаваў}}
Украіна спыніла ўдзел у СНД у 2018 годзе,<ref>{{Cite web|url=https://www.president.gov.ua/en/news/mi-uvazhno-pereglyanemo-vsi-mizhnarodni-dogovori-ukladeni-v-47570|title=President: We will carefully review all the international treaties concluded in the framework of the CIS, and we will withdraw from those in which we find even the slightest mismatch with national interests — Official website of the President of Ukraine|publisher=}}</ref> ствараючы нявызначанасьць адносна працэдуры, якой трэба было прытрымлівацца, каб спыніць удзел у СНД.<ref>{{Cite web|url=https://www.rferl.org/a/ukraine-announces-plans-to-quit-cis-terminate-parts-of-friendship-treaty-with-russia/29161689.html|title=Ukraine Announces Plans To Quit CIS, Terminate Parts Of Russia Friendship Treaty}}</ref> Са сьнежня 2018 году Ўкраіна не зьяўляецца членам СНД і спыніла ў ім удзел. Тым ня менш, яна застаецца ўдзельніцай дагавора й адпаведнага пратаколу й, згодна са статутам, зьяўляецца «дзяржавай-заснавальніцай СНД», калі ў статут ня будуць унесены зьмены альбо ануляваны.

Акрамя таго, згодна з Дамовай аб стварэньні СНД і адпаведным пратаколум, а таксама іншымі Алма-Ацінскімі дэклярацыямі 1991 году, Украіна ўваходзіць у СНД. Такім чынам, у той час як Украіна фактычна выйшла зь неафіцыйнага ўдзелу ў СНД у яго цяперашняй форме, сакратарыят СНД адзначыў, што не атрымаў афіцыйнага паведамленьня ад Украіны аб сваім выхадзе. Такім чынам, сакратарыят СНД (як і паўнамоцны прадстаўнік Расеі ў СНД) лічыць, што Ўкраіна па-ранейшаму застаецца дзяржавай, якая не выйшла з СНД і можа ў ім удзельнічаць. З гэтай мэтай Сакратарыят СНД заявіў, што будзе працягваць запрашаць Украіну да ўдзелу, хоць Украіна не зьяўляецца членам і афіцыйна й фармальна вырашыла спыніць удзел.

Акрамя таго, Статут СНД таксама зьяўляецца дагаворам, які па сутнасьці фармалізаваў Садружнасьць Незалежных Дзяржаваў, паколькі ён азначаў прававую сувязь паміж краінамі, якія падпісалі Алма-Ацінскі пратакол, і пашырыў Садружнасьць Незалежных Дзяржаваў за кошт прававога ўключэньня гэтых дзяржаваў. Тым ня менш, у той жа час ён фармальна вызначыў Украіну й Туркмэністан краінамі-неўдзельніцамі, паколькі гэтыя краіны ніколі не ратыфікавалі гэты дагавор. Тым ня менш, гэтыя краіны больш за дзесяць гадоў разглядаліся дзяржавамі-членамі СНД як роўныя ў кантэксьце СНД, запрашаліся да ўдзелу, што прывяло да іх неафіцыйнага тэрміна «дзяржавы-ўдзельніцы». Варта адзначыць, што ні Ўкраіна, ні Туркмэністан ніколі не прымянялі Статутную дамову СНД, нават часова, маючы права ўдзельнічаць у СНД пасьля 1993 году. Ім таксама дазволілі ўдзельнічаць у працы органаў СНД, такіх як Міжпарлямэнцкая асамблея.

=== Грузія ===
{{Асноўны артыкул|Адносіны Грузія – Садружнасьць незалежных дзяржаваў}}
[[Грузія]] выйшла са Статута СНД<ref>{{Cite news|title=Georgia Finalizes Withdrawal From CIS|url=https://www.rferl.org/a/Georgia_Finalizes_Withdrawal_From_CIS/1802284.html|accessdate=23 December 2018|date=August 18, 2009}}</ref> і ўсіх іншых дагавораў, зьвязаных з СНД, такіх як Дамова аб стварэньні СНД і адпаведны пратакол 18 жніўня 2008 году. Гэта рашэньне ўступіла ў сілу, згодна са Статутам, 12 жніўня 2009 году.

3 лютага 2006 году Грузыя выйшла са складу міністраў абароны СНД, бо сяброўства ў гэтай групе было несумяшчальна з удзелам у НАТА.

== Глядзіце таксама ==
* [[Уступленьне Грузіі ў Эўрапейскі Зьвяз]]
* [[Уступленьне Малдовы ў Эўрапейскі Зьвяз]]
* [[Уступленьне Ўкраіны ў Эўрапейскі Зьвяз]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{СНД}}

[[Катэгорыя:Садружнасьць незалежных дзяржаваў]]