Прагляд крыніцы для Рэжым Лукашэнкі

{{Падвойная выява|справа|Flag of Belarus.svg|145|Flag of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1951–1991).svg|145|[[Чырвона-зялёны сьцяг|Сьцяг рэжыму Лукашэнкі]] (налева) — мадыфікацыя [[Сьцяг БССР|сьцяга БССР]] (направа)}}
{{Падвойная выява|справа|Coat of arms of Belarus (2020–present).svg|145|Emblem of the Byelorussian Soviet Socialist Republic (1981–1991).svg|145|[[Герб рэжыму Лукашэнкі]] (налева) — мадыфікацыя [[Герб БССР|гербу БССР]] (направа)}}

'''Рэжы́м Лукашэ́нкі''' — [[Расея|расейскі]] [[марыянэтка]]вы<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Дзьмітры Гурневіч|Гурневіч Д.]]|url=https://www.svaboda.org/a/31724805.html|загаловак=7 адказаў тым, хто абвінавачвае агулам усіх беларусаў, — меркаваньне|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=26 лютага 2022}}</ref> анты[[Беларусы|беларускі]]<ref>[https://www.radabnr.org/en/on-the-illegal-criminal-persecution-by-the-lukashenka-regime/ On the illegal criminal prosecution by the Lukashenka regime], [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі]], 3 кастрычніка 2023 г.</ref> [[Аўтарытарызм|аўтарытарны]] [[палітычны рэжым]] у [[Беларусь|Беларусі]], усталяваны [[Русіфікацыя Беларусі#Рэжым Лукашэнкі|прарасейскім]]<ref>{{Спасылка|url=https://news.tut.by/politics/169669.html|загаловак=Лукашенко: В интересах Беларуси и России найти взаимовыгодные решения по проблемным вопросам|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=11 мая 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200929141558/https://news.tut.by/politics/169669.html|archiveдата публікацыі=2020-09-29|url-status=dead|language=ru}}</ref> кіраўніком краіны [[Аляксандар Лукашэнка|Аляксандрам Лукашэнкам]], які ўтрымлівае ўладу шляхам [[Фальсыфікацыя выбараў і рэфэрэндумаў у Беларусі пад кіраўніцтвам Аляксандра Лукашэнкі|фальсыфікацыі выбараў]]<ref>{{Спасылка|url=http://news.tut.by/politics/77777.html|загаловак=Лукашенко: Последние выборы мы сфальсифицировали|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=2020-11-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20201126210344/http://news.tut.by/politics/77777.html|archiveдата публікацыі=2020-11-26|url-status=dead|language=ru}}</ref> і [[тэрор]]у [[беларусы|беларусаў]]<ref>{{Спасылка|загаловак=Лукашэнка пра катаваньні на Акрэсьціна: «Атрымалі тыя, хто там жа кідаўся на мянтоў»|url=https://www.svaboda.org/a/30787845.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2020-08-17|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref> пры фінансавай<ref>{{Спасылка|загаловак=Ціханоўская пракамэнтавала расейскі крэдыт Лукашэнку: «Гэта падоўжыць яго агонію»|url=https://www.svaboda.org/a/30838232.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2020-09-14|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref>, вайсковай<ref>{{Спасылка|загаловак=Прэс-сакратар Пуціна пракамэнтаваў падрыхтоўку расейскага «рэзэрву праваахоўнікаў» для Лукашэнкі|url=https://www.svaboda.org/a/30807339.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2020-08-28|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref> і інфармацыйнай<ref>{{Спасылка|загаловак=Супрацоўнікаў БТ, якія страйкуюць, замянілі супрацоўнікамі Russia Today|url=https://www.svaboda.org/a/30791540.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2020-08-19|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref><ref>{{Спасылка|загаловак=Ва Ўкраіне дасьледавалі, як Расея дапамагала Лукашэнку легітымізаваць ягоную ўладу пасьля выбараў у 2020 годзе|url=https://www.svaboda.org/a/31603031.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2021-12-10|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref> падтрымцы [[Расея|Расеі]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.racyja.com/palityka/zyanon-paznyak-matsujma-nashu-natsyyanal/|загаловак=Зянон Пазьняк: Мацуйма нашу нацыянальную сілу!|назва праекту=[[Беларускае Радыё Рацыя]]|дата публікацыі=2020-09-27|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200927001550/https://www.racyja.com/palityka/zyanon-paznyak-matsujma-nashu-natsyyanal/|archiveдата публікацыі=2020-09-27|url-status=dead}}</ref><ref>{{Спасылка|дата публікацыі=2021-04-03|загаловак=Расія прыйшла на падтрымку хунце М’янмы|url=https://nashaniva.com/270878/|назва праекту=[[Наша Ніва]]}}</ref><ref name="NN-21.04.2021">{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/271834|загаловак=«Можна мець любы пункт гледжання наконт палітыкі Лукашэнкі, але…» Пуцін згадаў Беларусь у пасланні|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=2021-04-21|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref>.

[[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]] 24 лютага 2022 году, а таксама разьмяшчэньне на тэрыторыі Беларусі расейскае ядзернае зброі<ref name="Usau-29-03-2023">{{Спасылка|url=https://www.polskieradio.pl/396/7815/artykul/3142673,%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E-%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F-%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%8F-%D1%9E-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96-%D0%BF%D0%B0%D1%86%D1%8F%D0%B3%D0%BD%D0%B5-%D1%81%D1%83%D1%80%D1%91%D0%B7%D0%BD%D1%8B%D1%8F-%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D0%BF%D1%81%D1%82%D0%B2%D1%8B|загаловак=Павал Усаў: Тактычная ядзерная зброя ў Беларусі пацягне сур'ёзныя наступствы|назва праекту=[[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё]]|дата публікацыі=29 сакавіка 2023}}</ref> — разам з [[Сьпіс загінулых падчас акцыяў пратэсту ў Беларусі (2020—2021)|гвалтоўным здушэньнем]] [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2022)|масавых пратэстаў беларусаў]] і [[Русіфікацыя Беларусі#Рэжым Лукашэнкі|сыстэматычным шматгадовым вынішчэньнем беларускае нацыянальнае ідэнтычнасьці]] (расейскім [[этнацыд]]ам беларусаў) на карысьць [[Расейскі фашызм|расейскага нацызму]] — адкрыта прадэманстравала, што Беларусь знаходзіцца пад [[Гібрыдная вайна|гібрыднай]]<ref>[[Гэнрык Літвін|Litwin H.]] [https://neweasterneurope.eu/2024/02/07/belarus-between-a-difficult-yesterday-and-an-uncertain-tomorrow/ Belarus between a difficult yesterday and an uncertain tomorrow] // New Eastern Europe. Issue 1—2, 2024. P. 7—8.</ref><ref>[[Павал Вусаў|Usov P.]] From аўтарitarianism to Neo-Totalitarianism in Belarus // Politics and Security of Central and Eastern Europe. — Springer, 2023. [https://books.google.by/books?id=Wx6uEAAAQBAJ&pg=PA34&dq=%22hybrid+occupation%22+belarus&hl=ru&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwis-_LaiJ-HAxUW9rsIHSTcCa0Q6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22hybrid%20occupation%22%20belarus&f=false P. 34].</ref><ref>[https://studium.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2022/01/Raport_Grupa_7.pdf Raport VII: Białoruś w fazie rosyjskiej okupacji hybrydowej]. — Warszawa: Studium Europy Wschodniej UW, 2022. {{ISBN|978-83-67208-14-7}}.</ref><ref>[https://belarusnetwork.org/about-us/ The Belarus Research Network on Neighborhood Policy]</ref> [[Расейская акупацыя Беларусі|акупацыяй Расеі]]<ref name="Lichtarovic-2022-02-24">{{Спасылка|аўтар=Ліхтаровіч Ю.|url=https://www.polskieradio.pl/396/7815/Artykul/2908261,%d0%91%d0%b5%d0%bb%d0%b0%d1%80%d1%83%d1%81%d1%8b-%d1%81%d1%83%d0%bf%d1%80%d0%b0%d1%86%d1%8c-%d0%b2%d0%b0%d0%b9%d0%bd%d1%8b-%d0%b0%d0%bb%d0%b5-%d0%ba%d1%80%d0%b0%d1%96%d0%bd%d0%b0-%d0%bf%d0%b0%d0%b4-%d1%80%d0%b0%d1%81%d1%96%d0%b9%d1%81%d0%ba%d0%b0%d0%b9-%d0%b0%d0%ba%d1%83%d0%bf%d0%b0%d1%86%d1%8b%d1%8f%d0%b9|загаловак=Беларусы супраць вайны, але краіна пад расійскай акупацыяй|назва праекту=[[Беларуская рэдакцыя Польскага Радыё]]|дата публікацыі=24 лютага 2022}}</ref><ref>{{Спасылка|аўтар=[[Дзьмітры Гурневіч|Гурневіч Д.]]|url=https://www.svaboda.org/a/31724805.html|загаловак=7 адказаў тым, хто абвінавачвае агулам усіх беларусаў, — меркаваньне]|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=26 лютага 2022}}</ref><ref>{{Спасылка|аўтар=[[Зьміцер Дашкевіч|Дашкевіч З.]]|url=https://novychas.online/hramadstva/belarus-paustala-i-cjaper-belarusy-sami-pad-akup|загаловак=«Беларусь паўстала, і цяпер беларусы самі пад акупацыяй»|назва праекту=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|дата публікацыі=25 лютага 2022}}</ref><ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31734530.html|загаловак=«Выглядае, што Беларусь акупаваная». Дасьледчыца Atlantic Council пра магчымы ядзерны ўдар Пуціна|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=3 сакавіка 2022}}</ref><ref>{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=285495|загаловак=Генадзь Коршунаў: Каб у свой час сусветная супольнасць так стала побач з беларусамі, як сёння з украінцамі, то нішто не ляцела б з акупаванай тэрыторыі|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=27 лютага 2022}}</ref><ref>{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Дубавец|Дубавец С.]]|url=https://www.svaboda.org/a/31742497.html|загаловак=«Беларусь паўстала, і цяпер беларусы самі пад акупацыяй»|назва праекту=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|дата публікацыі=25 лютага 2022}}</ref>.

== Сымболіка ==
{{Асноўны артыкул|Сымболіка Беларусі}}
[[Файл:Paddy wagon with flag and covered license plate (Minsk, Belarus).jpg|значак|300пкс|[[Аўтазак]] зь [[Чырвона-зялёны сьцяг|сьцягам рэжыму Лукашэнкі]] ў час здушэньня [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў беларусаў]], 29 жніўня 2020 г.]]

Сымбалі рэжыму Лукашэнкі<ref>{{Спасылка|url=http://www.bielarus.org/open.php?n=508&a=5|загаловак=BIELARUS.org — №508 — Антыбеларуская дзейнасьць прыхільнікаў Лукашэнкі|назва праекту=www.bielarus.org|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref><ref>{{Спасылка|url=https://pazniak.info/page_dziynyiya_spravyi_y_belaruskim_zamejjyi|загаловак=ДЗІЎНЫЯ СПРАВЫ Ў БЕЛАРУСКІМ ЗАМЕЖЖЫ - Зянон Пазьняк — Старшыня Кансэрватыўна-Хрысьціянскай Партыі — БНФ|назва праекту=pazniak.info|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref> — мадыфікацыя сымбаляў [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|БССР]] часоў кіраваньня [[Сталін]]а. Яны не супадаюць з [[Нацыянальная сымболіка|нацыянальнымі сымбалямі]] [[беларусы|беларусаў]] — [[Бел-чырвона-белы сьцяг|бел-чырвона-белым сьцягам]] і гербам [[Пагоня]]й — і асацыююцца найперш з асобай Лукашэнкі<ref name="salanda-2019-10">[[Аляксей Шаланда|Шаланда А.]] Кароткі нарыс гісторыі беларускай нацыянальнай і дзяржаўнай сімволікі // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 10.</ref>. Аўтар мадыфікацыі — кіраўнік адміністрацыі Лукашэнкі [[Леанід Сініцын]]<ref>{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 65.</ref><ref name="Marcinovic">{{Спасылка|аўтар=Мартинович Д.|url=https://news.tut.by/culture/684354.html|загаловак=Референдум 1995 года|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=2020-06-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200622200046/https://news.tut.by/culture/684354.html|archiveдата публікацыі=2020-06-22|url-status=dead|language=ru}}</ref><ref>{{Спасылка|аўтар=Толкачева Е.|url=https://news.tut.by/economics/637111.html|загаловак=«Сел и нарисовал». Как в 1995 году БЧБ-флаг сменили на красно-зеленый, а «Пагоню» — на герб БССР|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=2020-04-12|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200412135326/https://news.tut.by/economics/637111.html|archiveдата публікацыі=2024-06-05|url-status=dead|language=ru}}</ref>, [[Расейцы|расеец]] паводле нацыянальнасьці і прыхільнік далучэньня Беларусі да Расеі<ref>{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 24.</ref>, які меў імаверныя зьвязкі з [[ФСБ|расейскімі спэцслужбамі]]<ref name="Navumcyk_18.04.2014">{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|url=https://www.svaboda.org/a/25354832.html|загаловак=«Маўр» Лукашэнкі, або той, хто зьмяніў герб і сьцяг|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=18 красавіка 2014}}</ref> і быў фігурантам дакладу дэпутата [[Сяргей Антончык|Сяргея Антончыка]] пра карупцыю ў атачэньні Лукашэнкі<ref>{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 127.</ref><ref>{{Спасылка|аўтар=Соўсь Г.|url=https://www.svaboda.org/a/30211729.html|загаловак=Антончык пра антыкарупцыйны даклад Лукашэнкі, фатальную памылку Ганчара і «звышцынізм» апазыцыі|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=12 кастрычніка 2019}}</ref>. Як пазьней апавядаў Сініцын беларускаму дэпутату [[Валянцін Голубеў|Валянціну Голубеву]]<ref name="Navumcyk_18.04.2014"/>:
{{Цытата|Справа ж не ў [[Геральдыка|геральдыцы]]. Таму што калі прыгадаць, навошта ўвогуле трэба было мяняць сымболіку, дык зразумела, што чым яна горш атрымалася, тым лепей. Бо яе замена была толькі правакуючым выпадам, прычым толькі адным — у камбінацыі зь некалькіх удараў.}}

Паводле сьведчаньня Сініцына, праца над новай сымболікай вялася з 21 сакавіка 1995 году, прытым дэпутаты атрымалі эскізы сьцяга і гербу ўжо 23 сакавіка. Як мяркуе [[Сяргей Навумчык]], хуткае (за два дні) стварэньне прапанаванай Лукашэнкам сымболікі сьведчыла пра тое, што галоўнай мэтай рэфэрэндуму было ня столькі ўвядзеньне нейкай канкрэтнай сымболікі (якая разглядалася як часовая — да ліквідацыі незалежнасьці Беларусі), колькі зьнішчэньне дзяржаўнага статусу бел-чырвона-белага сьцяга і гербу Пагоні<ref>{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 66.</ref>.

{{Падвойная выява|справа|М. І. Гусеў. Плакат, выпушчаны да выбараў у Вярхоўныя Саветы БССР і СССР ад заходніх абласцей Беларусі.jpg|145|Николай Гусев (автор КЗ-флага БССР). Портрет Адольфа Гитлера, 1943 год.jpg|145|Работы [[Мікалай Гусеў|Гусева]], аўтара [[Сьцяг БССР|ЧЗ-сьцяга]]: плякат «Няхай жыве [[Сталін]]ская Канстытуцыя перамогшага сацыялізму і сапраўднага дэмакратызму» (1940 г., налева) і партрэт [[Гітлер]]а (1943 г., направа)}}

Сваім указам ад 12 чэрвеня 1995 году Лукашэнка [[de facto]] усталяваў сымбалі свайго рэжыму ў якасьці афіцыйных дзяржаўных сымбаляў Беларусі. Фармальнай падставай да гэтага сталі афіцыйна абвешчаныя вынікі [[Рэфэрэндум у Беларусі 1995 году|рэфэрэндуму 14 траўня 1995 году]], які адзначаўся неадпаведнасьцю [[Канстытуцыя Беларусі|Канстытуцыі]] і заканадаўству краіны, парушэньнем законаў і фальсыфікацыяй вынікаў галасаваньня<ref name="Navumcyk">{{Спасылка|загаловак=Рэфэрэндум-95 пра сымболіку і мову ня быў легітымным|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|url=https://www.svaboda.org/a/27734568.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2019-05-14|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref>:
* [[Чырвона-зялёны сьцяг]]<ref name="NN-2020">{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=262559|загаловак=Сапраўдныя беларускія сімвалы: вось што трэба ведаць пра Пагоню і БЧБ|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=22 лістапада 2020}}</ref> (''ЧЗ-сьцяг''; {{мова-ru|Красно-зеленый флаг, КЗ-флаг, флаг Белоруссии|скарочана}}) — [[Каляніялізм|каляніяльны]]<ref name="NN-2020"/> сьцяг рэжыму Лукашэнкі. Гэта палотнішча памерамі 1:2, падзеленае гарызантальна на чырвоную і зялёную палосы ў прапорцыі адпаведна 2:1. Уздоўж тронка разьмяшчаецца арнамэнт, чырвоны на белым фоне. Мадыфікацыя [[Сьцяг Беларускай ССР|сьцяга БССР]], распрацаванага мастаком [[Мікалай Гусеў|Мікалаем Гусевым]], ураджэнцам [[Уладзімерская губэрня|Уладзімерскай губэрні]] [[Расея|Расеі]], які ў 1940 годзе стварыў плякат «Няхай жыве Сталінская Канстытуцыя перамогшага сацыялізму і сапраўднага дэмакратызму», а ў 1941—1944 гадох маляваў партрэты афіцэраў [[Трэці Райх|Нацысцкай Нямеччыны]] і яе кіраўніка [[Гітлер]]а<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Дзяніс Марціновіч|Мартинович Д.]]|url=https://news.tut.by/culture/710425.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210124120522/https://news.tut.by/culture/710425.html|archiveдата публікацыі=2021-01-24|загаловак=Изобразил Гитлера и спасал военнопленного. Кто нарисовал красно-зеленый флаг|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=8.12.2020|url-status=dead|language=ru}}</ref>.
* [[Герб Беларусі (афіцыйны)|Афіцыйны герб]] ({{мова-ru|герб Белоруссии|скарочана}}) — каляніяльны<ref>{{Спасылка|аўтар=Мікулевіч С., Гезгала С.|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=80310|загаловак=Сёння — Дзень Пагоні і нацыянальнага сцяга|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=19 верасьня 2012}}</ref> герб рэжыму Лукашэнкі. Гэта зялёны контур тэрыторыі Беларусі ў залатых промнях сонца над зямною куляй. Над контурам знаходзіцца чырвоная зорка, зьлева і справа контур абкружае вянок з залатых каласоў, пераплеценых кветкамі [[канюшына|канюшыны]] і [[лён|льну]]. Каласы абвіваюць стужкі колераў [[Чырвона-зялёны сьцяг|чырвона-зялёнага сьцяга]], унізе на стужцы разьмяшчаецца залаты надпіс «Рэспубліка Беларусь». Мадыфікацыя [[герб Беларускай ССР|гербу БССР]], распрацаванага на ўзор [[Герб СССР|савецкага гербу]] [[Расея|Расеі]] і зацьверджанага ў час кульмінацыі [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|сталінскіх рэпрэсіяў]] у 1938 годзе<ref>{{Літаратура/Сфрагістыка і геральдыка Беларусі (1999)|к}}</ref>.

У 2020 годзе пры здушэньні [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэстаў беларусаў супраць фальсыфікацыі выбараў, гвалту і беззаконьня]] прыхільнікі сымбаляў рэжыму Лукашэнкі як афіцыйнай сымболікі Беларусі адзначыліся дзеяньнямі, якімі дыскрэдытавалі гэтую сымболіку<ref name="Paskievic">{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=265062|загаловак=«Будучыня гэтага сцяга ім глыбока да аднаго месца»|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=10 сьнежня 2020}}</ref>. Сярод іншага, адзначаліся факты катаваньняў (зьбіцьцё непаўналетніх<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/30781512.html|загаловак=«Прымушалі сьпяваць гімн, хто ня ведаў — зьбівалі». У Берасьці вызвалены зь міліцыі падлетак заявіў пра катаваньні|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=13 жніўня 2020}}</ref>, засоўваньне [[АМАП]]аўскіх дручкоў у горла<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/30785310.html|загаловак=«Пхалі дубінку ў горла, білі ў вочы». Школьнік трапіў у кому пасьля нападу АМАПу. ВІДЭА|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=15 жніўня 2020}}</ref> і задні праход<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/30850657.html|загаловак=«Разрэзалі шорты ззаду нажом». Мянчук расказаў аб згвалтаваньні АМАПам падчас затрыманьня. ВІДЭА|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=21 верасьня 2020}}</ref>) пад [[Мы, беларусы|афіцыйны гімн]], які таксама ёсьць мадыфікацыяй [[Гімн Беларускай ССР|сталінскага гімну БССР]] і складае адно цэлае з чырвона-зялёным сьцягам і афіцыйным гербам<ref name="Fralou">[http://afn.by/news/i/18676 Старая мелодия Государственного гимна с новыми словами вполне соответствуют переживаемому страной трагическому периоду отечественной истории, считает изветный музыкант А. Фролов], [[БелаПАН]], 11.06.2002 г.</ref>.

24 траўня 2021 году мэр [[Рыга|Рыгі]] [[Мартыньш Стакіс]] разам зь міністрам замежных справаў [[Латвія|Латвіі]] [[Эдгарс Рынкевічс|Эдгарсам Рынкевічсам]] замяніў на адным з пляцаў места чырвона-зялёны сьцяг на [[Нацыянальныя сымбалі|нацыянальны]] [[беларусы|беларускі]] [[Бел-чырвона-белы сьцяг|бел-чырвона-белы сьцяг]] з [[Пагоня]]й з наступным абгрунтаваньнем: ''«Сьцяг, што сымбалізуе рэжым, які займаецца дзяржаўным [[тэрарызм]]ам, недарэчны ў мескім асяродзьдзі Рыгі»''<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31271172.html|загаловак=Зь Беларусі высылаюць амбасадара Латвіі, дыпляматаў і тэхнічных супрацоўнікаў|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=24 траўня 2021}}</ref>.

== Перадумовы ==
{{Асноўны артыкул|Русіфікацыя Беларусі}}

Рэжым Лукашэнкі ёсьць працягам палітыкі [[таталітарызм]]у, якую праводзілі ў Беларусі ўлады [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]] і [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/30927841.html|загаловак=«Я чалавек вуліцы». Ганна Севярынец пра штурм Курапатаў, паламаны лёс Колі і законы мурашніку|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=3 лістапада 2020}}</ref>.

Па [[Распад СССР|распадзе СССР]], у 1991—1994 гадох Беларусь была адзінай краінай з былых савецкіх рэспублік, дзе нацыянальныя палітычныя сілы ня мелі прадстаўніцтва ў міністэрствах і структурах мясцовай выканаўчай улады — фактычна ня мелі доступу да рэальнага кіраваньня дзяржавы<ref name="navumcyk_15.04.2020">{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|url=https://www.svaboda.org/a/30555697.html|загаловак=Беларусь як унікум. Адказ Прэйгерману|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=15 красавіка 2020}}</ref>. Ужо з восені 1993 году адзначалася актывізацыя прарасейскіх настрояў ва ўладных колах Беларусі, што выявілася ў працы Канстытуцыйнай Камісіі: большасьць яе сябраў выказаліся за тое, каб упамінаньне крыніцаў Беларускай дзяржаўнасьці — ня толькі [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], але і [[Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|Беларускай ССР]] — прыбраць з тэксту [[Канстытуцыя Беларусі|Канстытуцыі Беларусі]]. Такую пастанову падтрымала большасьць [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь 12-га скліканьня|дэпутацкага корпусу]]<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|url=https://www.svaboda.org/a/30488810.html|загаловак=У праекце Канстытуцыі 1994 прыгадваліся ВКЛ і БНР|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=15 сакавіка 2020}}</ref>.

Улетку 1994 году адбыліся [[Прэзыдэнцкія выбары ў Беларусі 1994 году|прэзыдэнцкія выбары]], на якіх у другім туры перамог [[Аляксандар Лукашэнка]]. Яшчэ ў 1993 годзе ён выступіў за аднаўленьне СССР і стаў ініцыятарам далучэньня Беларусі да вайсковага зьвязу [[АДКБ]] на чале з Расеяй<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31463311.html|загаловак=Краіны АДКБ адмовіліся прымаць афганскіх уцекачоў|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=16 верасьня 2021}}</ref>, а ў часе выбарчай прэзыдэнцкай кампаніі насіў не дзяржаўны [[Бел-чырвона-белы сьцяг|бел-чырвона-белы]], а [[Сьцяг БССР|чырвона-зялёны дэпутацкі значак БССР]] і ў сваёй перадвыбарчай праграме дэкляраваў наданьне расейскай мове статусу дзяржаўнай<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|url=https://www.svaboda.org/a/27734568.html|загаловак=Рэфэрэндум-95 пра сымболіку і мову ня быў легітымным|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=12 траўня 2019}}</ref>. Разам з тым, у праграме не было згадак пра магчымую зьмену дзяржаўнай сымболікі<ref>{{Літаратура/Дзевяноста пяты (2015)|к}} С. 105.</ref>. А напярэдадні вызначальнага другога туру выбараў у час тэледэбатаў зь [[Вячаслаў Кебіч|Вячаславам Кебічам]] Лукашэнка начапіў на пінжак значок з выявай бел-чырвона-белага сьцяга (апанэнт выступаў без значка)<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=oYeFbbWNxco Тэледэбаты кандыдатаў у прэзыдэнты Рэспублікі Беларусь 1994 году]</ref>.

== Гісторыя ==

Як адзначаюць дасьледнікі<ref>[[Пэр Андэрс Рудлінг|Рудлінг П. А.]] [https://web.archive.org/web/20180127200429/http://journal.palityka.org/wp-content/uploads/2015/04/14-2010_05_Rudling.pdf Лукашэнка і «чырвонакарычневыя»: дзяржаўная ідэалогія, ушанаванне мінулага і палітычная прыналежнасць] // Палітычная сфера. № 14, 2010. С. 90—113.</ref>, паварот Беларусі ў бок [[аўтарытарызм]]у адбыўся яшчэ ў 1994 годзе па абраньні Лукашэнкі прэзыдэнтам краіны. Аднак разбурэньне парлямэнцкай сыстэмы Беларусі і сілавая дэманстрацыя ўсталяваньня [[Апошняя дыктатура Эўропы|дыктатуры]] ў краіне адбылася ў ноч з 11 на 12 красавіка 1995 году<ref name="Голубеў">{{Навіна|аўтар=|загаловак=Валянцін Голубеў: Да рэфэрэндуму 1995 года Лукашэнка яшчэ саромеўся|спасылка=http://belsat.eu/news/13493/|выдавец=[[Белсат]]|дата публікацыі=12 красавіка 2013|дата доступу=18 верасьня 2018}}</ref>, калі [[Зьбіцьцё дэпутатаў у будынку Вярхоўнага Савету (1995)|супрацоўнікі сілавых структураў зьбілі і вывелі]] з [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь|парлямэнту]] 19 дэпутатаў ад [[Апазыцыя Беларускага Народнага Фронту Адраджэньне|апазыцыі]], што галадавалі на знак нязгоды з ініцыяваным Лукашэнкам [[Рэфэрэндум у Беларусі 1995 году|рэфэрэндумам]], прызначэньне якога парушала [[Канстытуцыя Беларусі|канстытуцыю]] і законы<ref name="latysonak">{{Спасылка|аўтар=[[Алег Латышонак|Латышонак А.]]|url=http://arche.by/by/10/30/360/|загаловак=Дзяржаўная сымболіка Беларускай Народнай Рэспублікі|назва праекту=[[ARCHE Пачатак]]|дата публікацыі=2009-05-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090513003419/http://arche.by/by/10/30/360/|archiveдата публікацыі=2009-05-13|url-status=dead}}</ref><ref>[[Міхаіл Пастухоў|Пастухоў М.]] Ці законны рэфэрэндум 1995 году адносна наданьня дзяржаўнага статусу расейскай мове? // Аняменне. З кронікі знішчэння беларускай мовы. — Вільня: Gudas, 2000. ISBN 998-6951-82-7.</ref><ref name="zapr">[[Сяргей Запрудзкі|Запрудзкі С.]] [https://web.archive.org/web/20170814200257/http://jivebelarus.net/language/language-defeat-06.html Грамадзкае сьцьвярджэньне беларускай мовы і парушэньні правоў беларускамоўных людзей] // Аняменне. З кронікі знішчэння беларускай мовы. — Вільня: Gudas, 2000. ISBN 998-6951-82-7.</ref><ref name="zapr1">{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Запрудзкі|Запрудзкі С.]]|url=http://arche.bymedia.net/2002-1/zapr102.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722003014/http://arche.bymedia.net/2002-1/zapr102.html|archiveдата публікацыі=2011-07-22|загаловак=Моўная палітыка ў Беларусі ў 1990-я гады|назва праекту=[[ARCHE Пачатак]]}}</ref><ref name="lalkou">{{Спасылка|аўтар=[[Ігар Лялькоў|Лялькоў І.]]|url=http://arche.bymedia.net/2002-1/lalk102.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070707205420/http://arche.bymedia.net/2002-1/lalk102.html|archiveдата публікацыі=2007-07-07|загаловак=Пытаньне дзяржаўнай сымболікі ў Беларусі: гісторыя і сучасны стан|назва праекту=[[ARCHE]]}}</ref><ref>[http://www.levonevski.net/pravo/razdel6/num7/6d72.html Заключение Конституционного Суда Республики Беларусь от 11 октября 1995 г. №З-17/95 «О соответствии Конституции Республики Беларусь статьи 7 Закона „О Верховном Совете Республики Беларусь“, статьи 10, части четвертой статьи 63 Временного регламента Верховного Совета Республики Беларусь»]</ref>. [[Народны пісьменьнік Беларусі]] [[Васіль Быкаў]] вызначыў гэтыя падзеі наступным чынам: «''Тое, што адбылося ў апошнія дні, ёсьць ня што іншае, як прэлюдыя фашыстоўскага перавароту, калі група асобаў учыняе крывавую лазьню ў сьценах парлямэнту і захоплівае ўсю паўнату ўлады ў краіне''».

Галоўным апірышчам прарасейскага дыктатарскага рэжыму сталі шматлікія іншаземцы (найперш этнічныя [[расейцы]]), завезеныя ў Беларусь з усяго СССР у рэчышчы палітыкі русіфікацыі, якія ў адрозьненьні ад [[Латвія|Латвіі]] і [[Эстонія|Эстоніі]] атрымалі неабмежаваны доступ у палітычную сыстэму краіны і на дзяржаўную службу (незалежна ад валоданьня [[Беларуская мова|беларускай мовай]], веданьня [[Гісторыя Беларусі|гісторыі Беларусі]] і ўласнага стаўленьня да Беларускай дзяржаўнасьці)<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Алесь Чайчыц]]|url=https://www.svaboda.org/a/31821386.html|загаловак=Прыкінуцца нежывой — і выжыць. Як Беларусь можа ацалець сярод вайны|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=26 красавіка 2022}}</ref>. Тым часам ва [[Узброеныя сілы Рэспублікі Беларусь|Ўзброеных сілах]] пры прызначэньні на камандныя пасады, увогуле, аддавалася перавага народжаным па-за межамі Беларусі<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Навумчык]]|url=https://www.svaboda.org/a/31767116.html|загаловак=Каму цяпер служыць беларускае войска|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=24 сакавіка 2022}}</ref>, многія з гэтых вайсковых начальнікаў адзначыліся адкрытымі заявамі, што Беларусь — гэта часовае непаразуменьне і што тут напраўду Расея<ref>{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/289006|загаловак=«Заказчыкі ў пагонах прасілі: зрабі нам як у Расіі!» Геральдыст і былы супрацоўнік Мінабароны расказаў пра ідэолагаў сілавых структур і сваю гісторыю|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=27 красавіка 2022}}</ref>.

Улетку 1996 году 70 дэпутатаў [[Вярхоўны Савет Рэспублікі Беларусь 13-га скліканьня|Вярхоўнага Савету Рэспублікі Беларусь 13-га скліканьня]] паставілі подпісы пад [[імпічмэнт]]ам прэзыдэнту з прычыны парушэньня ім [[Канстытуцыя Беларусі|Канстытуцыі Беларусі]]. У адказ Лукашэнка з парушэньнем Канстытуцыі і закону «Аб народным галасаваньні (рэфэрэндуме) у Рэспубліцы Беларусь» правёў 24 лістапада 1996 году [[Рэфэрэндум у Беларусі 1996 году|чарговы рэфэрэндум]], на падставе афіцыйна абвешчаных вынікаў якога разагнаў парлямэнт Беларусі і ўтварыў цалкам падкантрольны [[Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь|Нацыянальны сход]], які стаў найвышэйшым заканадаўчым органам рэжыму ў Беларусі. Адначасна апазыцыю цалкам выціснулі з тэлевізіі і радыё, а апазыцыйным газэтам не давалі друкавацца. У знак пратэсту ў адстаўку падалі прэм’ер-міністар Беларусі, два іншыя міністры і сем судзьдзяў [[Канстытуцыйны суд Рэспублікі Беларусь|Канстытуцыйнага суду]]. У гэтых умовах [[Злучаныя Штаты Амэрыкі|Злучаныя Штаты]] і [[Эўразьвяз]] адмовіліся прызнаваць легітымнасьць рэфэрэндуму. Тым часам Лукашэнка канцэнтраваў у сваіх руках уладу з дапамогаю ўзмацненьня спэцыяльных службаў, у прыватнасьці [[Камітэт дзяржаўнай бясьпекі Рэспублікі Беларусь|КДБ]].

У красавіку 1998 году Лукашэнка стварыў г. зв. «[[Саюз Расеі і Беларусі]]», пазьней абвясьціў пра стварэньне г. зв. «[[Саюзная дзяржава Беларусі і Расеі|Саюзнай дзяржавы Беларусі і Расеі]]». Улады Расеі актыўна падтрымлівалі аўтарытарны рэжым у Беларусі ад часоў палітычнай крызы 1996 году, калі Лукашэнку зь іх дапамогай удалося пазьбегнуць імпічмэнту і здабыць абсалютную ўладу ў краіне<ref>{{Спасылка|загаловак=За што Селязьнёў атрымаў ад Лукашэнкі ордэн Скарыны?|url=https://www.svaboda.org/a/27138163.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2015-07-20|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref>.

У 1999—2000 гадох адбыліся выкраданьні (меркаваныя забойствы) вядомых супраціўнікаў рэжыму Лукашэнкі: былога міністра ўнутраных справаў Беларусі [[Юры Захаранка|Юрыя Захаранкі]] (7 траўня 1999), былога старшыні [[Цэнтральная выбарчая камісія Беларусі|Цэнтральнай выбарчай камісіі]] [[Віктар Ганчар|Віктара Ганчара]] і яго сябра бізнэсоўца [[Анатоль Красоўскі|Анатоля Красоўскага]] (16 верасьня 1999), былога асабістага апэратара Лукашэнкі [[Зьміцер Завадзкі|Зьмітра Завадзкага]] (7 ліпеня 2000).

[[Файл:Protest against the falsified presidential election in 2010 Minsk.jpg|значак|296пкс|«Зачыстка» супрацоўнікамі сілавых структураў [[Плошча Незалежнасьці (Менск)|плошчы Незалежнасьці]] ў Менску, 2010 г.]]

У 2006 годзе адзначаліся наступныя прыкметы рэжыму Лукашэнкі<ref>Грамадзкі Г., Вэсэлы Л. [http://kamunikat.org/usie_knihi.html?pubid=1785 Актыўна і супольна. Эўразьвяз ў дачыненьні да Беларусі на будучыню]. — Варшава: Фундацыя імя Стэфана Батуры, 2006. ISBN 83-89406-63-2. — С. 11—12.</ref>:
* Выцісканьне апазыцыйных сілаў за рамкі афіцыйнай [[Палітычная сыстэма|палітычнай сыстэмы]];
* Здушэньне [[Грамадзянская супольнасьць|грамадзянскай супольнасьці]] шляхам прыняцьця рэпрэсіўных законаў;
* Зьнішчэньне нацыянальнай тоеснасьці [[Беларусы|беларусаў]] праз [[Русіфікацыя Беларусі|гвалтоўную русіфікацыю]];
* Аслабленьне прыватнага сэктару эканомікі пры поўным кантролі над судовай сыстэмай;
* Кантроль незалежных [[мас-мэдыя]];
* [[Прапаганда]];
* Стварэньне міту вонкавых ворагаў.

[[Файл:Belarusian protests 2.jpg|значак|296пкс|Спэцыяльная тэхніка рэжыму Лукашэнкі ў Менску дзеля здушэньня [[Дзень Волі|Дня Волі]], 2017 г.]]

Ужо ў 1995 годзе рэжым Лукашэнкі пачаў выкарыстоўваць адкрыты гвалт у дачыненьні да ўдзельнікаў мірных пратэстаў, які найбольш выявіўся ў час [[Падзеі ў Беларусі пасьля прэзыдэнцкіх выбараў 2010 году|здушэньня пратэстаў супраць фальсыфікацыі прэзыдэнцкіх выбараў]] ў 2010 годзе, калі затрымалі больш за 600 чалавек (частку зь якіх зьбілі, а 30 чалавек у выніку асудзілі), і пры разгоне ўдзельнікаў сьвяткаваньня [[Дзень Волі|Дня Волі]] ў 2017 годзе, калі затрымалі больш за 700 чалавек (некаторых моцна зьбілі)<ref name="Bielsat-2019">{{Спасылка|url=https://naviny.belsat.eu/news/krou-fashysty-i-vasil-bykau-yak-adznachali-dzen-voli-aposhniya-30-gadou/|загаловак=Кроў, «фашысты» і Васіль Быкаў. Як адзначалі Дзень Волі апошнія 30 гадоў|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=25 сакавіка 2019}}</ref>.

[[Файл:Protest actions in Minsk (Belarus) near Stella, August 16.jpg|значак|296пкс|[[Марш за свабоду (Менск, 2020)|300-тысячны мітынг супраць фальсыфікацыі выбараў, гвалту і беззаконьня]]. Менск, 16 жніўня 2020 г.]]

У 2020 годзе пры здушэньньні [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|масавых пратэстаў супраць фальсыфікацыі прэзыдэнцкіх выбараў]] гвалт рэжыму Лукашэнкі над грамадзянамі Беларусі перайшоў на прынцыпова новы ўзровень, калі ён выявіўся [[Сьпіс загінулых падчас акцыяў пратэсту ў Беларусі (2020)|забойствамі]] і масавымі катаваньнямі, а маштаб рэпрэсіяў у краіне наблізіўся да часоў [[Савецкія рэпрэсіі ў Беларусі|сталінскага тэрору]]<ref>{{Спасылка|загаловак=Партыя БНФ: «Беларусь ня ведала такога маштабу зьверстваў з часоў бальшавіцкага тэрору і нацысцкай акупацыі»|url=https://www.svaboda.org/a/30935222.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2020-11-07|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref>. Ужо з жніўня 2020 году адзначалася набліжэньне рэжыму Лукашэнкі да вайсковай [[Хунта|хунты]], што ўтрымлівае ўладу з дапамогай гвалту і тэрору сілавога блёку ў дачыненьні да сваіх жа грамадзянаў<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Дзяніс Івашын|Івашын Д.]]|url=https://novychas.online/hramadstva/ministerstva-abarony-abaranjae-ne-narod|загаловак=Каго абараняе Міністэрства абароны? Можа народ?|назва праекту=[[Новы час (газэта)|Новы час]]|дата публікацыі=16 верасьня 2020}}</ref>. У верасьні 2020 году беларускі палітык [[Зянон Пазьняк]] ахарактаразаваў рэжым Лукашэнкі як расейскі антыбеларускі [[фашызм]] ([[рашызм]]), які выкарыстоўвае тыпова фашысцкія акупацыйныя мэтады рэпрэсіяў супраць мірнага беларускага насельніцтва<ref>{{Спасылка|url=http://www.bielarus.net/archives/2020/09/30/5746|загаловак=Зянон Пазьняк: яшчэ раз пра расейскі фашызм у Беларусі|назва праекту=[[Беларуская Салідарнасьць]]|дата публікацыі=28 верасьня 2020}}</ref>. Ён адзначае, што сыстэма прарасейскага фашызму ў Беларусі пераклікаецца з сыстэмай фашызму [[Бэніта Мусаліні]] ў Італіі. У рэпрэсіях супраць беларусаў рэжым Лукашэнкі не абапіраецца на законы, дзее паводле правілаў акупацыйнага ваеннага часу. Прытым палітычны прыклад Лукашэнка ўзяў з [[Адольф Гітлер|Гітлера]], пра якога выказаўся яшчэ ў 1995 годзе<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Навумчык|Навумчык С.]]|url=https://www.svaboda.org/a/30972107.html|загаловак=Як Лукашэнка хваліў Гітлера|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=27 лістапада 2020}}</ref>:
{{Цытата|Нямецкі парадак фармаваўся стагодзьдзямі, пры Гітлеры гэтае фармаваньне дасягнула найвышэйшай кропкі. Гэта тое, што адпавядае нашаму разуменьню прэзыдэнцкай рэспублікі і ролі ў ёй прэзыдэнта.
{{арыгінал|ru|Ведь немецкий порядок формировался веками. При Гитлере это формирование достигло наивысшей точки. Это то, что соответствует нашему пониманию президентской республики и роли в ней президента.}}|Інтэрвію Аляксандра Лукашэнкі карэспандэнту газэты {{Артыкул у іншым разьдзеле|Handelsblatt|Handelsblatt|de|Handelsblatt}} Маркусу Цынэру, лістапад 1995 г.}}

У лістападзе 2020 году больш за 200 беларускіх пэдагогаў засьведчылі ў калектыўным звароце, што палітыка Лукашэнкі наблізілася да фашысцкай<ref>{{Спасылка|url=https://euroradio.fm/bolsh-za-200-pedagogau-vystupili-suprac-cisku-i-zvalnennya-nyazgodnyh|загаловак=Больш за 200 педагогаў выступілі супраць ціску і звальнення нязгодных|назва праекту=[[Эўрапейскае радыё для Беларусі]]|дата публікацыі=19 лістапада 2020}}</ref>. Прытым у час здушэньня пратэстаў у 2020—2021 гадох адзначаюцца дзеяньні рэжыму Лукашэнкі, параўнальныя зь дзеяньнямі ўладаў [[Трэці Райх|Нацысцкай Нямеччыны]]<ref name="Belsat">{{Спасылка|аўтар=Сцешык Я.|url=https://belsat.eu/in-focus/23-02-2021-prapaganda-nyanavistsi-na-dzyarzhaunym-telebachanni/|загаловак=Прапаганда нянавісці на дзяржаўным тэлебачанні|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=23 лютага 2021}}</ref>:
* Спробы стварэньня ў жніўні 2020 году [[Канцэнтрацыйны лягер|канцэнтрацыйных лягераў]] дзеля гвалтоўнага адсяленьня ўдзельнікаў пратэстаў<ref name="Belsat"/>.
* Публічныя заклікі прапагандыстаў рэжыму да «канчатковага разьвязаньня пытаньня» з пратэстамі беларусаў за адну ноч<ref name="Belsat"/> («[[Ноч доўгіх нажоў]]»).
* Кваліфікацыя з боку сілавых структураў разьбіцьця мэталічнымі гайкамі вокнаў з рэчамі (сьняжынкі, фіранкі) у колерах [[Нацыянальная сымболіка|нацыянальнай сымболікі]] [[беларусы|беларусаў]] як «выказваньня меркаваньня», а не злачынства<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31048615.html|загаловак=Разьбітае гайкамі за бел-чырвона-белыя колеры акно аказалася не адзіным|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=16 студзеня 2021}}</ref> («[[Крышталёвая ноч]]»).
* Заклікі з афіцыйных дзяржаўных мас-мэдыя да «навядзеньня ў краіне парадку» паводле стандартаў Нацысцкай Нямеччыны (як станоўчы прыводзіўся прыклад, калі [[нацысты]] вывелі зь цягніка і на вачах ва ўсіх пасажыраў расстралялі жанчыну і яе ўнучку, якія ня мелі квіткоў)<ref name="Belsat"/>.
* Называньне ў афіцыйных дзяржаўных мас-мэдыя пратэстоўцаў «жывёламі» дзеля іх дэгуманізацыі з мэтай апраўданьня катаваньняў і забойстваў<ref name="Belsat"/>:
{{Цытата|Для людзей такія ўмовы недапушчальныя, а для жывёлы — цалкам. Скаціна ў адным куце паядае корм, а ў іншым апаражняецца.
{{арыгінал|ru|Для людей эти условия содержания недопустимы, а вот для животных — вполне. Скот в одном углу кучи поедает корм, а в другом опорожняется.}}
|[[Аляксей Голікаў]], тэлеканал [[Сталічнае тэлебачаньне|СТВ]], 22 лютага 2021 г.}}
* 1 кастрычніка 2021 году старшыня Пастаяннай камісіі па нацыянальнай бясьпецы [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу]] ўраджэнец [[Прыморскі край|Прыморскага краю]] і выпускнік [[Омская вышэйшая агульнавайсковая камандная вучэльня імя Фрунзэ|Омскай вышэйшай агульнавайсковай каманднай вучэльні імя Фрунзе]] [[Алег Белаконеў]], які ў 2014—2019 гадох займаў пасаду [[Начальнік Генэральнага штаба Ўзброеных Сілаў Рэспублікі Беларусь|начальніка Генэральнага штаба Ўзброеных Сілаў]], з спасылкай на кіраўніка Расеі [[Уладзімер Пуцін|Ўладзімера Пуціна]] заявіў, што за аднаго загінулага супрацоўніка [[КДБ]] трэба забіць 20 або 100 беларусаў<ref>{{Спасылка|url=https://belsat.eu/news/01-10-2021-general-belakoneu-prapanavau-zabits-sto-belarusau-u-adkaz-na-gibel-pratsaunika-kdb/|загаловак=Генерал Белаконеў прапанаваў забіць сто беларусаў у адказ на гібель працаўніка КДБ|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=1 кастрычніка 2021}}</ref><ref>{{Спасылка|url=https://belsat.eu/news/04-10-2021-gistoryk-generalu-belakonevu-padabayutstsa-metady-yakiya-vykarystouvali-natsysty/|загаловак=Гісторык: генералу Белаконеву падабаюцца метады, якія выкарыстоўвалі нацысты|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=4 кастрычніка 2021}}</ref>:
{{Цытата|У якіх сем’ях выхоўваліся гэтыя людзі? Я лічу, мы занадта мякка абыходзімся зь імі і да іх падобнымі. Чамусьці яны дзеюць па-за межамі закону, а мы стараемся ўсё рабіць паводле закону. Паводле закону зь імі размаўляць, паводле закону іх пераконваць, паводле закону іх угаворваць. А трэба, як Пуцін сказаў, мачыць у сарціры ўсіх: за аднаго – 20, 100… Каб не было панадна нікому. Можа быць, груба, але шчыра.
{{арыгінал|ru|В каких семьях воспитывались эти люди? Я считаю, мы слишком мягко поступаем с ними и им подобными. Почему-то они действуют вне рамок закона, а мы стараемся все делать по закону. По закону с ними беседовать, по закону убеждать, по закону их уговаривать. А надо, как Путин сказал, мочить в сортире всех: за одного 20, 100… Чтобы не было неповадно никому. Может грубо, но искренне.}}|}}

У сакавіку 2021 году супрацоўнікі сілавых структураў рэжыму Лукашэнкі (пракуратура [[Горадня|Горадні]]) забаранілі спэктакль, дзе асуджаецца фашызм і нацызм на прыкладзе [[Галакост]]у, бо ўгледзелі ў ім аналёгіі з сытуацыяй у Беларусі<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31159454.html|загаловак=У Горадні забаранілі спэктакль, дзе асуджаецца фашызм. Пракуратура ўгледзела ў ім аналёгіі з сытуацыяй у краіне|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=18 сакавіка 2021}}</ref>.

17 красавіка 2021 году [[Фэдэральная служба бясьпекі Расейскай Фэдэрацыі|ФСБ Расеі]] заявіла, што дапамагло прадухіліць зрынаньне рэжыму Лукашэнкі «''паводле адпрацаванага сцэнару „каляровых рэвалюцыяў“ з прыцягненьнем мясцовых і ўкраінскіх нацыяналістаў''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31209051.html|загаловак=ФСБ Расеі заявіла, што дапамагло прадухіліць дзяржаўны пераварот у Беларусі|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=17 красавіка 2021}}</ref>. 21 красавіка кіраўнік Расеі Ўладзімер Пуцін згадаў пра Беларусь у кантэксьце спробы зрынаньня рэжыму Лукашэнкі як пра кантраляваную Расеяй тэрыторыю, на якой Расея будзе вызначаць, што ёсьць дзяржаўным пераваротам, а што — не<ref name="NN-21.04.2021"/>. Прытым рэжым Лукашэнкі адзначаецца рэпрэсіямі паводле беларускай моўнай і нацыянальнай прыкметы: 26 лютага 2021 году супрацоўнікі сілавых структураў затрымалі больш за два дзясяткі жанчынаў сталага (пэнсійнага) веку за прыватнае чытаньне ў [[цягнік|электравіку]] беларускіх кніг (творы [[Янка Купала|Янкі Купалы]], [[Уладзімер Караткевіч|Уладзімера Караткевіча]], [[Васіль Быкаў|Васіля Быкава]] і іншых вядомых беларускіх пісьменьнікаў). У час, праведзены ў ізалятары да афіцыйнага суду, адзначаліся катаваньні (утрыманьне ў неналежных умовах пры нізкай тэмпэратуры, без матрацаў, коўдраў, ежы). Частцы затрыманых прысудзілі штрафы ў памеры некалькіх пэнсіяў, частцы — содні арышту<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31130104.html|загаловак=«15 сутак за томік Купалы». Як у Менску судзяць пэнсіянэрак, якія ў электрычцы чыталі беларускіх клясыкаў|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2 сакавіка 2021}}</ref><ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31165999.html|загаловак=«Трэба пакараць людзей, якія тварылі бясчынствы». Выйшла з 20 сутак пэнсіянэрка, якую асудзілі за кнігу Быкава|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=23 сакавіка 2021}}</ref>. 21 красавіка 2021 году супрацоўнікі сілавых структураў затрымалі і неўзабаве прысудзілі 15 содняў арышту 65-гадоваму пэнсіянэру Адаму Шпакоўскаму; афіцыйнай прычынай уварваньня ў кватэру і ператрусу назвалі скаргу суседзяў, у якой пра пэнсіянэра нібыта напісалі, што «ён дастаў усіх сваёй беларускай мовай»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31219284.html|загаловак=«Дастаў усіх сваёй беларускай мовай»,— пэнсіянэра арыштавалі на 15 дзён і правяраюць на датычнасьць да фінансаваньня пратэстаў|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=23 красавіка 2021}}</ref>. 2 траўня 2021 году за фіранкі зь беларускім нацыянальным арнамэнтам на вокнах кватэры затрымалі і засудзілі жыхарку Менску<ref>{{Спасылка|аўтар=Кохно М.|url=https://news.tut.by/society/729210.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210504162137/https://news.tut.by/society/729210.html|archiveдата публікацыі=2021-05-04|загаловак=В Минске судили хозяйку квартиры за занавески с белорусским орнаментом на балконе 14-го этажа|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=04-05-2021|url-status=dead|language=ru}}</ref>.

21 красавіка 2021 году [[Парлямэнцкая Асамблея Рады Эўропы|Парлямэнцкая Асамблея]] [[Рада Эўропы|Рады Эўропы]] прыняла дзьве рэзалюцыі аб сытуацыі ў Беларусі. У рэзалюцыі «Парушэньні правоў чалавека ў Беларусі патрабуюць міжнароднага расьсьледаваньня» падкрэсьлівалася, што «''мірныя пратэсты пасьля фальсыфікацыі вынікаў прэзыдэнцкіх выбараў 9 жніўня 2020 году былі жорстка здушаныя рэжымам Аляксандра Лукашэнкі, а многія пратэстоўцы былі арыштаваныя і зазналі катаваньні''». Рэзалюцыя адзначала, што асобаў, якія маюць дачыненьне да падобных парушэньняў правоў чалавека, у Беларусі не прыцягнулі да крымінальнай адказнасьці. У рэзалюцыі «Тэрміновая неабходнасьць рэформы выбарчай сыстэмы ў Беларусі» адзначалася, што сыстэма правядзеньня выбараў у Беларусі «''стала асноўным фактарам цяперашняга палітычнага, эканамічнага і праваабарончага крызісу''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31215218.html|загаловак=ПАРЭ прыняла дзьве рэзалюцыі аб сытуацыі ў Беларусі. Коратка пра асноўнае|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=21 красавіка 2021}}</ref>.

У адказ на [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2021)|пратэсты ў Беларусі (2020—2021)]] увесну 2021 году [[Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь|Нацыянальны сход]] рэжыму Лукашэнкі прыняў папраўкі ў законы аб [[СМІ]], масавых мерапрыемствах, супрацьдзеяньні экстрэмізму, органах унутраных справаў, Кодэкс аб адміністрацыйных парушэньнях, [[Крымінальны кодэкс Рэспублікі Беларусь|Крымінальны кодэкс]]<ref name="выжечь" />. На думку экспэртаў, пакет нарматыўных актаў, з асуджэньнем якога выступіў [[Камітэт па абароне журналістаў]], яшчэ мацней уціскае свабоду слова й права на пашырэньне інфармацыі<ref name="выжечь" />. Паводле Андрэя Бастунца, старшыні [[Беларуская асацыяцыя журналістаў|Беларускай асацыяцыі журналістаў]], папраўкі былі зроблены, каб узаконіць рэпрэсіўныя практыкі ў дачыненьні да СМІ, якія сталі масава ўжываецца з 2020 году пры ігнараваньні нормаў [[Канстытуцыя Беларусі|канстытуцыі]] й міжнародных дамоваў<ref name="выжечь" />. Многія фармулёўкі ў законах, на думку экспэртаў, наўмысна размытыя, каб можна было практычна ўсякую неўпадабаную публікацыю кваліфікаваць як парушэньне, напрыклад нанясеньне шкоды нацыянальным інтарэсам<ref name="выжечь" />. Тым часам, што такое «нацыянальны інтарэс», вызначаюць чыноўнікі, атаясамліваючы гэтае паняцьце з інтарэсамі захаваньня рэжыму Лукашэнкі<ref name="выжечь" />. Між іншым, дэ-факта ўводзіцца забарона на стрымы з несанкцыянаваных акцыяў (пры тым што атрымаць санкцыю на іх апанэнтам рэжыму неймаверна)<ref name="выжечь" />. За ўсякую крытыку ўладаў аўтар публікацыі рызыкуе трапіць пад крымінальны перасьлед паводле артыкула «аб дыскрэдытацыі Рэспублікі Беларусь» і атрымаць да чатырох гадоў пазбаўленьня волі<ref name="выжечь" />. З 2020 году масавым стала блякаваньне грамадзка-палітычных сайтаў («[[Naviny.by]]», «[[Салідарнасьць (газэта)|Салідарнасьці]]», «[[Эўрапейскае радыё для Беларусі|Эўрарадыё]]» й дзясяткаў іншых), што значна ўдарыла па іх наведвальнасьці й даходам ад рэклямы<ref name="выжечь">{{Спасылка|last=Класковский|first=Александр|дата публікацыі=2021-05-06|загаловак=Независимые СМИ в Беларуси, похоже, решено выжечь огнеметом|url=https://naviny.online/article/20210506/1620313940-nezavisimye-smi-v-belarusi-pohozhe-resheno-vyzhech-ognemetom|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210511062247/https://naviny.online/article/20210506/1620313940-nezavisimye-smi-v-belarusi-pohozhe-resheno-vyzhech-ognemetom|archiveдата публікацыі=2021-05-11|accessдата публікацыі=2021-05-11|аўтар=Александр Класковский|назва праекту=[[naviny.by]]|language=ru}}</ref>.

23 траўня 2021 году рэжым Лукашэнкі ўжыў вайсковы зьнішчальнік [[МіГ-29]] дзеля таго, каб перахапіць пасажырскі [[Рэйс Ryanair 4978]] і затрымаць беларускага журналіста [[Раман Пратасевіч|Рамана Пратасевіча]], які ляцеў з [[Атэны|Атэнаў]] у [[Вільня|Вільню]]. Паводле прэм’ер-міністра [[Польшча|Польшчы]] [[Матэвуш Маравецкі|Матэвуша Маравецкага]]: «''Захоп цывільнага самалёта — гэта беспрэцэдэнтны акт дзяржаўнага тэрарызму, які ня можа застацца беспакараны''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31269523.html|загаловак=«Гэта беспрэцэдэнтны акт дзяржаўнага тэрарызму». Міжнародныя рэакцыі на прымусовую пасадку ў Менску самалёта Ryanair|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=23 траўня 2021}}</ref>.

Паводле [[Міжнародная амністыя|Міжнароднае амністыі]], міліцыянты рэжыму займаюцца перасьледам лекараў за наданьне першае дапамогі удзельнікам пратэстаў<ref>{{Спасылка|загаловак=Belarus: Crackdown on Medics|url=http://eurasia.amnesty.org/wp-content/uploads/2021/06/belarus-crackdown-on-medics.pdf|назва праекту=[[Міжнародная амністыя]]|language=en}}</ref><ref>{{Спасылка|загаловак=У Білорусі режим Лукашенка переслідує медиків за участь в акціях протесту, - Amnesty International|url=https://www.rbc.ua/ukr/news/belarusi-rezhim-lukashenko-presleduet-medikov-1623932725.html|назва праекту={{артыкул у іншым разьдзеле|РБК-Україна|РБК-Україна|uk|РБК-Україна}}|accessдата публікацыі=2021-06-17|language=uk}}</ref>.

19 чэрвеня 2021 году прадстаўнікі Беларусі, прызначаныя рэжымам Лукашэнкі, адзіныя з усіх краінаў прагаласавалі супраць рэзалюцыі [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|ААН]] з заклікам спыніць пастаўкі зброі ў [[М’янма|Мʼянму]], дзе ў выніку перавароту ўладу захапілі вайскоўцы, а ў пратэстах загінула больш за 800 чалавек<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31315824.html|загаловак=А Беларусь супраць. ААН заклікала спыніць пастаўкі зброі ў Мʼянму і вызваліць палітвязьняў|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=19 чэрвеня 2021}}</ref>.

9 ліпеня 2021 году старшыні камітэтаў у замежных справах парлямэнтаў ЗША, Вялікай Брытаніі, Францыі, Нямеччыны, Ірляндыі, Чэхіі, Польшчы, Эстоніі, Латвіі, Летувы і Ўкраіны назвалі дзеяньні рэжыму Лукашэнкі «кантрабандай людзьмі» ([[Гандаль людзьмі|гандлем людзьмі]]) і выступілі з заклікам забараніць палёты рэйсаў, на якіх мігранты трапляюць у Беларусь дзеля далейшага незаконнага перасячэньня граніцы [[Эўрапейскі Зьвяз|Эўрапейскага Зьвязу]], а таксама ўвесьці санкцыі супраць асобаў і арганізацыяў, замяшаных у кантрабандзе людзей<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31350416.html|загаловак=Парлямэнтары ЭЗ, Вялікай Брытаніі, Украіны і ЗША заклікалі спыніць палёты самалётаў зь мігрантамі ў Беларусь|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=9 ліпеня 2021}}</ref>. 20 ліпеня 2021 году кіраўнік Міністэрства замежных справаў Летувы [[Габрыелюс Ландсбергіс]] наступным чынам пракамэнтаваў прапанову Лукашэнкі «''не задарма''» спыніць плынь нелегальных мігрантаў празь Беларусь у Летуву: «''Гэта не дапамога, гэта шантаж. Ад тэрарыстычнага рэжыму на іншае і не разьлічваем. Адказ просты — калі Менск ня спыніцца і працягне дастаўляць мігрантаў, Летува прапануе новыя санкцыі''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31367905.html|загаловак=Кіраўнік МЗС Літвы: «Заявы Лукашэнкі? Ад тэрарыстычнага рэжыму на іншае не разьлічваем»|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=20 ліпеня 2021}}</ref>.

17 верасьня 2021 году рэжым Лукашэнкі ліквідаваў [[Таварыства беларускай школы]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31462039.html|загаловак=Таварыства беларускай школы зьліквідавалі на ягонае 100-годзьдзе|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=17 верасьня 2021}}</ref>, 24 верасьня — [[Згуртаваньне беларусаў сьвету Бацькаўшчына]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31476130.html|загаловак=Вярхоўны суд ліквідаваў ЗБС «Бацькаўшчына»|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=24 верасьня 2021}}</ref>,
1 кастрычніка — [[Саюз беларускіх пісьменьнікаў]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31487361.html|загаловак=Вярхоўны суд ліквідаваў Саюз беларускіх пісьменьнікаў, які дзейнічае з 1934 году|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=1 кастрычніка 2021}}</ref>, 8 лістапада — [[Таварыства беларускай мовы імя Францішка Скарыны]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31550712.html|загаловак=Вярхоўны суд ліквідаваў Таварыства беларускай мовы|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=8 лістапада 2021}}</ref>. 30 лістапада 2021 году ў інтэрвію расейскаму прапагандысту Дзьмітрыю Кісялёву Лукашэнка засьведчыў, што «''мне [[Уладзімер Пуцін|Пуцін]] кажа „дзякуй табе за [[Расейская мова|расейскую мову]]“''», і дадаў: «''Назаві яшчэ адну такую краіну, дзе расейская мова разьвіваецца на шкоду нацыянальнай''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31590738.html|загаловак=Лукашэнка прызнаў, што расейская мова разьвіваецца ў Беларусі на шкоду беларускай|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2 сьнежня 2021}}</ref>.

6 кастрычніка 2021 году Ўладзімер Асечкін, заснавальнік расейскага праекту [[Gulagu.net]] — дзе раней апублікавалі відэаархіў расейскай Фэдэральнай службы выкананьня пакаранняў зь відэафіксацыяй жорсткіх катаваньняў у расейскіх турмах — паведаміў, што мае зьвесткі пра удзел [[Служба вонкавай выведкі Расеі|Службы вонкавай выведкі Расеі]] і іншых спэцслужбаў у катаваньнях у Беларусі<ref>{{Спасылка|url=https://belsat.eu/news/06-10-2021-gulagu-net-rasejskiya-spetssluzhby-dapamagali-belaruskim-u-katavannyah-zhniunya-2020/|загаловак=Gulagu.net: Расейскія спецслужбы дапамагалі беларускім у катаваннях жніўня-2020|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=6 кастрычніка 2021}}</ref>:
{{Цытата|Нам вядома, што ў тым ліку байцы атрадаў спэцыяльнага прызначэньня ФСІН перамяшчаліся ў Беларусь для таго, каб ужываць жорсткія, бесчалавечныя мэтады адносна мірных дэманстрантаў}}

11 кастрычніка 2021 году ў [[Нюрнбэрг]]у ([[Нямеччына]]) прайшла праўная канфэрэнцыя «Злачынствы супраць чалавецтва і прызнаньне Лукашэнкі тэрарыстам»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31502928.html|загаловак=У Нюрнбэргу пачынаецца канфэрэнцыя аб «злачынствах Лукашэнкі супраць чалавецтва». Ужывую|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=11 кастрычнка 2021}}</ref><ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31503733.html|загаловак=«Стварыць міжнародную працэдуру па разглядзе злачынстваў супраць правоў чалавека ў Беларусі». Чым скончылася канфэрэнцыя ў Нюрнбэргу|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=11 кастрычніка 2021}}</ref>.

18 кастрычніка 2021 году на паседжаньне [[Рада Эўропы|Рады ЭЗ]] на ўзроўні кіраўнікоў МЗС, што праходзіла ў [[Люксэмбург]]у, кіраўнік МЗС Нямеччыны Гайка Маас заявіў, што «Лукашэнка — кіраўнік дзяржаўнай сеткі перавозьнікаў нелегальных мігрантаў»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31516151.html|загаловак=Кіраўнік МЗС Нямеччыны: «Лукашэнка — кіраўнік дзяржаўнай сеткі перавозчыкаў нелегальных мігрантаў»|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=18 кастрычніка 2021}}</ref>, а 27 кастрычніка дзяржаўны сакратар па эўрапейскіх справах пры МЗС Францыі Клеман Бон зьвінаваціў сваякоў Аляксандра Лукашэнкі ў арганізаваным гандлі людзьмі, паводле ягоных словаў, мэта рэжыму — аслабіць і разьяднаць ЭЗ<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31532508.html|загаловак=Францыя абвінаваціла сям’ю Лукашэнкі ў арганізаваным гандлі людзьмі|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=27 кастрычніка 2021}}</ref>.

4 лістапада 2021 году старшыня камісіі па міжнародных справах [[Палата прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь|Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу]] [[Андрэй Савіных]] у этэры «Соловьев live» заявіў, што «''[[Аўтаномная Рэспубліка Крым|Крым]] [[De facto|дэ-факта]] і [[De jure|дэ-юрэ]] даўно быў прызнаны беларускім бокам [[Расея|расейскім]]''»<ref>{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=280105|загаловак=Савіных: Крым быў прызнаны беларускім бокам расійскім|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=4 лістапада 2021}}</ref>. 30 лістапада 2021 году ў інтэрвію расейскаму прапагандысту Дзьмітрыю Кісялёву Лукашэнка заявіў, што «''Крым дэ-факта, я тады яшчэ сказаў, ня памятаю, быў ужо рэфэрэндум ці не. А пасьля рэфэрэндуму Крым і дэ-юрэ стаў расейскім''», і паведаміў пра пляны наведаць [[Севастопаль]]<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31587132.html|загаловак=Лукашэнка заявіў, што Крым дэ-юрэ расейскі, і зьбіраецца ў Севастопаль|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=30 лістапада 2021}}</ref>. Адказваючы на пытаньне пра дзеньні ў выпадку, калі краіны NATO перанясуць сваю ядзерную зброю ў Польшчу, Лукашэнка заявіў: «''Тады я прапаную Пуціну вярнуць ядзерную зброю ў Беларусь… Мы дамовімся якую. Тую зброю, якая будзе найбольш эфэктыўнай. Усе хлявы для гэтага як дбайны гаспадар я захаваў''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31586676.html|загаловак=Лукашэнка расказаў, пры якой умове папросіць Пуціна разьмяціць у Беларусі ядзерную зброю|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=30 лістапада 2021}}</ref>. Пазьней з аналягічнай заявай выступіў [[Уладзімер Макей]], а 20 сьнежня 2021 году прэс-сакратар Пуціна [[Дзьмітры Пяскоў]] у адказ на пытаньне пра магчымае размяшчэньне расейскай ядзернай зброі ў Беларусі заявіў: «''Ні для каго не сакрэт, што, безумоўна, разьмяшчэньне розных відаў узбраеньняў каля нашых межаў, якія могуць уяўляць для нас небясьпеку, запатрабуе прыняцьця адпаведных крокаў з тым, каб збалянсаваць сытуацыю. Тут магчымыя самыя розныя варыянты''»<ref>{{Спасылка|url=https://euroradio.fm/kreml-prakamentavau-magchymasc-razmyashchennya-yadzernay-zbroi-u-belarusi|загаловак=Крэмль пракаментаваў магчымасць размяшчэння ядзернай зброі ў Беларусі|назва праекту=[[Эўрапейскае радыё для Беларусі]]|дата публікацыі=20 сьнежня 2021}}</ref>.

24 сьнежня 2021 году амбасадар Эўразьвязу ў Беларусі Дырк Шубэль паведаміў, што рэжым Лукашэнкі фактычна адмовіўся атрымаць заходнія вакцыны ад [[Каранавірусная інфэкцыя (2019)|каранавірусу]], якія прапаноўваліся бясплатна<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31624447.html|загаловак=Улады Беларусі не адказалі на прапанову Эўразьвязу даць заходнія вакцыны ад каранавірусу|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=24 сьнежня 2021}}</ref>. Раней Лукашэнка заявіў, што заходніх вакцынаў у Беларусі ня будзе, бо такія вакцыны патрабуюцца «''оппам''», каб «''ехаць на Захад інструкцыі атрымліваць''»<ref>{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=280135|загаловак=Хочаце Pfizer ці Johnson & Johnson? Ёсць «вакцынныя туры»: Польшча, Украіна, Турцыя. Расказваем, колькі яны каштуюць|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=5 лістапада 2021}}</ref>. Тым часам 21 сьнежня 2021 год рэжым Лукашэнкі скасаваў абавязковую самаізаляцыю кантактаў першага і другога ўзроўняў, а таксама па прыездах з-за мяжы<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31618799.html|загаловак=COVID-19. Cкасавалі абавязковую самаізаляцыю кантактаў першага і другога ўзроўняў, а таксама пасьля прыездаў з-за мяжы|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=21 сьнежня 2021}}</ref>, прытым у краіне працягвала дзеяць фактычная забарона на выезд беларусаў праз наземныя пункты пропуску, якую афіцыйна тлумачылі менавіта змаганьнем з каранавірусам<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Наста Захарэвіч|Захарэвіч Н.]]|url=https://www.svaboda.org/a/31621195.html|загаловак=Лукашэнка зноў перамог каранавірус|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=22 сьнежня 2021}}</ref>.

18 лютага 2022 году ў час асабістай сустрэчы Лукашэнкі з Пуцінам на пытаньне расейскага журналіста да Лукашэнкі, ці зьбіраецца ён быць «вечным прэзыдэнтам Беларусі», той адказаў, што «''зараз мы з старэйшым братам параімся і вырашым''»<ref>{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=284991|загаловак=«Зараз мы са старэйшым братам параімся і вырашым». Пра што гаварылі Лукашэнка і Пуцін падчас перамоваў|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=18 лютага 2022}}</ref>. У афіцыйнай стэнаграме на сайце Лукашэнкі гэты адказ не апублікавалі, яго таксама няма на сайце [[Беларускае тэлеграфнае агенцтва|БелТА]]<ref>{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=285056|загаловак=Сайт прэс-службы Лукашэнкі не апублікаваў яго скандальныя выказванні наконт «старэйшага брата»|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=20 лютага 2022}}</ref>. 23 лютага 2022 году прызначаны Лукашэнкам [[Міністэрства абароны Рэспублікі Беларусь|міністар абароны]] [[Віктар Хрэнін]] азначыў Лукашэнку і Пуціна «''нашымі прэзыдэнтамі''»<ref>{{Спасылка|url=https://euroradio.fm/pryznac-ldnr-abo-zahavac-mirny-astravok-nyaprosty-vybar-lukashenki|загаловак=Прызнаць "Л/ДНР" або захаваць "мірны астравок": няпросты выбар Лукашэнкі|назва праекту=[[Эўрапейскае радыё для Беларусі]]|дата публікацыі=23 лютага 2022}}</ref>.

[[Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну (2022)|Расейскае ўварваньне ва Ўкраіну]] 24 лютага 2022 году адкрыта прадэманстравала, што Беларусь знаходзіцца пад [[Гібрыдная вайна|гібрыднай]] [[акупацыя]]й [[Расея|Расеі]]: у той жа дзень [[Дзяржаўная пагранічная служба Ўкраіны]] засьведчыла, што расейскія войскі атакавалі дзяржаўную граніцу ў тым ліку з тэрыторыі Беларусі, тым часам Лукашэнка — кіраўнік [[Расейская акупацыя Беларусі|расейскай акупацыйнай адміністрацыі Беларусі]] — ня стаў зьняпраўджваць гэтых фактаў, заявіўшы толькі, што беларускія войскі «''не бяруць ніякага ўдзелу ў расейскай спэцапэрацыі ў Данбасе''». Па чым дадаў, што «''нашых войскаў там няма. Але калі трэба будзе, калі гэта будзе неабходна Беларусі і Расеі — яны будуць''»<ref name="Lichtarovic-2022-02-24"/>. 27 лютага 2022 году Лукашэнка прызнаў, што з тэрыторыі Беларусі запусьцілі ракеты па Ўкраіне<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31726062.html|загаловак=Лукашэнка прызнаў, што з тэрыторыі Беларусі запусьцілі ракеты па Ўкраіне|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=27 лютага 2022}}</ref>.

16 сакавіка 2022 году [[Народнае антыкрызіснае кіраўніцтва|Народнае антыкрызіснае кіраўніцтва (НАК)]] на чале з [[Павал Латушка|Паўлам Латушкам]] выступіла з заявай, у якой назвала Беларусь часова акупаванай тэрыторыяй і заклікала міжнародную супольнасьць даць адпаведную праўную ацэнку<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31756582.html|загаловак=Латушка заклікаў прызнаць Беларусь тэрыторыяй, часова акупаванай Расеяй|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=16 сакавіка 2022}}</ref>.

17 сакавіка 2022 году [[Сьвятлана Ціханоўская]] на сустрэчы з 27 амбасадарамі краін ЭЗ у [[Жэнэва|Жэнэве]], якія прадстаўляюць свае краіны ў [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|ААН]], выступіла з заклікам да іх<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31757924.html|загаловак=Ціханоўская ў ААН заклікала прызнаць Беларусь краінай пад часовай ваеннай акупацыяй|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=17 сакавіка 2022}}</ref>:
* вызнаць Беларусь як краіну, [[дэ-факта]] часова акупаваную Расеяй;
* прыцягнуць Лукашэнку да трыбуналу ў зьвязку з падзеямі ва Ўкраіне;
* неадкладна адрэагаваць на катаваньні ў турмах Беларусі і ўмовы ўтрыманьня палітычных вязьняў.
* падтрымаць працу міжнароднай плятформы ў зборы довадаў злачынстваў рэжыму і падтрымаць беларускіх праваабаронцаў.

19 сакавіка 2022 году вярхоўны камісар [[Арганізацыя Аб’яднаных Нацыяў|ААН]] у правах чалавека Мішэль Бачэлетз на 49-й сэсіі Рады ААН у правах чалавека пацьвердзіў факты сэксуальнага гвалтаваньня затрыманых у 2020 годзе пратэстоўцаў у Беларусі з боку супрацоўнікоў сілавых структураў рэжыму Лукашэнкі<ref>{{Спасылка|загаловак=У ААН пацьвердзілі факты сэксуальнага гвалтаваньня затрыманых у 2020 годзе пратэстоўцаў у Беларусі|url=https://www.svaboda.org/a/31760929.html|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=2022-03-19|access-дата публікацыі=2024-06-05}}</ref>.

У траўні 2022 году нямецкі гісторык Фэлікс Акерман, супрацоўнік Нямецкага гістарычнага інстытуту ў Варшаве, напісаў у [[Frankfurter Allgemeine Zeitung]] пра сыстэматычны перасьлед беларускамоўных кніг і іх выдаўцоў: «''Апарат бясьпекі Лукашэнкі, расправіўшыся з арганізацыямі грамадзянскай супольнасьці, якія былі апорай пратэсту супраць рэжыму, цяпер узяўся змагацца зь беларускай мовай, якая лічыцца сымбалем пратэсту, бо чыноўнікі ў адміністрацыі, дзяржбясьпецы і на тэлевізіі размаўляюць па-расейску''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31859632.html|загаловак=Кніга па-беларуску стала «рэальнай пагрозай дзяржаўнаму парадку». Нямецкі гісторык пра перасьлед кнігавыданьня ў Беларусі|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=20 траўня 2022}}</ref>.

25 сакавіка 2023 году Ўладзімер Пуцін заявіў, што Расея разьмяшчае у Беларусі сваю тактычную ядзерную зброю, што неўзабаве ажыцьцявілі<ref>[https://www.svaboda.org/a/32336402.html Сахашчык: Ядзерная зброя моцна актывізуе партызанскі рух у Беларусі], [[Радыё Свабода]], 27 сакавіка 2023 г.</ref><ref name="Usau-29-03-2023"/>.

У ліпені 2023 году былы баец [[Сілы спэцыяльных апэрацыяў УС РБ|Сілаў спэцыяльных апэрацыяў Беларусі]] Максім Зязюльчык пацьвердзіў вызначальны ўдзел [[Расея|расейскага]] АМАПУ ў тэроры супраць беларусаў дзеля здушэньня [[Пратэсты ў Беларусі (2020—2022)|пратэстаў]]. Паводле яго, расейскія байцы АМАП прыехалі ў Беларусь, пераапрануліся ў форму беларускага АМАП, але пакінулі свае ўласныя берцы, што можна разглядзець на відэа з пратэстаў. Зязюльчык сьцьвярджае, што расейскія амапаўцы былі больш жорсткімі за беларускіх, ужывалі сьвятлошумавыя і газавыя гранаты, моцна зьбівалі людзей<ref>{{Спасылка|url=https://belsat.eu/news/24-07-2023-palonny-najmit-belarus-raspavyou-shto-u-razgone-pratestau-u-belarusi-brau-udzel-rasejski-amap|загаловак=Палонны найміт-беларус распавёў, што ў разгоне пратэстаў у Беларусі браў удзел расейскі АМАП|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=24 ліпеня 2023}}</ref>.

== Генацыд беларусаў ==
6 лістапада 2021 году сакратар [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі|Рады Беларускай Народнай Рэспублікі]] дацэнт Катэдры дзяржаўнага кіраваньня {{Артыкул у іншым разьдзеле|Флорыдзкі Атлянтычны ўнівэрсытэт|Флорыдзкага Атлянтычнага ўнівэрсытэту|en|Florida Atlantic University}} доктар Паліна Прысмакова зьвярнула ўвагу на мэтанакіраваны [[генацыд]] [[Беларусы|беларусаў]] з боку прарасейскага рэжыму Лукашэнкі<ref>{{Спасылка|url=https://www.radabnr.org/%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83-%D0%BB%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%88/|загаловак=Паліна Прысмакова пра палітыку Лукашэнкі падчас пандэміі COVID-19: «генацыд беларускага народу»|назва праекту=[[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі]]|дата публікацыі=6 лістапада 2021}}</ref>:
{{Цытата|Сёньня, калі Беларусі прапаноўваецца гуманітарная дапамога вакцынамі, напрыклад, польскім урадам, а Міністэрства аховы здароўя адмаўляецца яе прымаць, мы можам казаць пра масавае выкарыстанне [[Пандэмія каранавіруснай інфэкцыі (2019)|COVID-19]] як біялягічнай зброі для пашкоджаньня беларускай нацыі. Паводле пункту «C» Канвэнцыі пра генацыд ААН, генацыд — гэта «наўмыснае стварэньне жыцьцёвых умоваў для групы, каб мэтанакіравана фізычна зьнічыць яе цалкам ці часткова»}}

23 сьнежня 2021 году адвакат, праваабаронца, спэцыяліст у міжнародным крымінальным праве Томаш Віліньскі падаў у Нацыянальную пракуратуру [[Варшава|Варшавы]] апавяшчэньне аб падазрэньні ў злачынствах, учыненых Аляксандрам Лукашэнкам і некаторымі асобамі зь ягонага атачэньня. Найсур’ёзьнейшыя зь зьвінавачваньняў — генацыд і злачынствы супраць чалавечнасьці. Абгрунтаваньне апавяшчэньня складаецца з больш як 160 старонак, дадатак — з 10 тысячаў старонак<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31623297.html|загаловак=Заява ў польскую пракуратуру з абвінавачаньнем Лукашэнкі ў генацыдзе і злачынствах супраць чалавечнасьці налічвае тысячы старонак|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=23 сьнежня 2021}}</ref>.

== Ацэнкі ==
У сваёй рэзалюцыі ў падтрымку народа Беларусі й яго дэмакратычных памкненьняў 20 красавіка 2021 году [[Кангрэс ЗША]] асудзіў фальсыфікацыі на выбарах і наступныя жорсткія рэпрэсіі супраць мірных дэманстрантаў, а сам рэжым назваў нелегітымным<ref>{{Спасылка|last=Тихомирова|first=Ольга|дата публікацыі=2021-04-21|загаловак=Конгресс США призвал к новым выборам в Беларуси|url=https://www.dw.com/ru/%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%81-%D1%81%D1%88%D0%B0-%D0%BF%D1%80%D0%B8%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BB-%D0%BA-%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D0%BC-%D0%B2%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%BC-%D0%B2-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8/a-57273530|url-status=live|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210422073103/https://www.dw.com/ru/конгресс-сша-призвал-к-новым-выборам-в-беларуси/a-57273530|archiveдата публікацыі=2021-04-22|accessдата публікацыі=2021-04-22|аўтар=Ольга Тихомирова|назва праекту=[[Нямецкая хваля]]|language=ru}}</ref>.

10 чэрвеня 2021 году [[Эўрапарлямэнт]] прыняў рэзалюцыю (за яе прагаласавалі 626 дэпутатаў, 16 былі супраць, 36 устрымаліся), у якой сярод іншага назваў [[Захоп рэйсу Ryanair 4978|захоп рэйсу Ryanair 4978]] «''жахлівым актам''», які парушае міжнародныя законы, і «''актам дзяржаўнага тэрарызму''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31300942.html|загаловак=Эўрапарлямэнт прыняў рэзалюцыю па Беларусі з заклікам да новых санкцый|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=10 чэрвеня 2021}}</ref>.

Прафэсарка Ганна Энгелькінг, этноляг Інстытуту славістыкі [[Польская акадэмія навук|Польскай акадэміі навук]], заўважае, што ўзровень рэпрэсіяў, які зараз вытрымлівае беларускае грамадзтва, можна параўнаць толькі з узроўнем рэпрэсіяў часоў фашысцкай акупацыі краіны, і што ў Польшчы 1980-х гадоў такога беспрэцэдэнтнага ўзроўню рэпрэсіяў не было<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31375153.html|загаловак=Прафэсар Польскай акадэміі навук: «Новае беларускае пакаленьне — фэнамэнальнае ўвасабленьне эўрапейскасьці»|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=24 ліпеня 2021}}</ref>.

7 жніўня 2021 году нямецкі {{Артыкул у іншым разьдзеле|Bild||en|Bild}}, адно з найбольш папулярных выданьняў Эўропы, апублікаваў артыкул пад назвай «Аляксандар Лукашэнка — дзяржаўны тэрарыст»<ref>{{Спасылка|аўтар=Röpcke J., Mößbauer K.|url=https://www.bild.de/politik/ausland/politik-ausland/alexander-lukaschenko-der-staats-terrorist-77316982.bild.html|загаловак=Alexander Lukaschenko — Der Staats-Terrorist|назва праекту=[[Bild]]|дата публікацыі=7 жніўня 2021|language=de}}</ref>. «''З моманту зладжанай ім фальсыфікацыі на выбарах, якія адбыліся роўна год таму ў Беларусі, Лукашэнка ўсё больш жорстка ставіцца да свайго народа''», — адзначае выданьне. «''Катаваньні, забойствы, перасьлед апазыцыі і сродкаў масавай інфармацыі, згон самалётаў, а цяпер і злоўжываньні бежанцамі''», — пералічвае Bild злачынствы Лукашэнкі<ref>{{Спасылка|url=https://espreso.tv/nimetskiy-bild-nazvav-lukashenka-derzhavnim-teroristom|загаловак=Німецький Bild назвав Лукашенка «державним терористом»|назва праекту=[[ЕСПРЕСО]]|дата публікацыі=8 жніўня 2021|language=uk}}</ref>.

У верасьні 2021 году на [[Генэральная Асамблея ААН|Генэральнай Асамблеі ААН]] прэзыдэнты Польшчы, Летувы і Латвіі асудзілі рэжым Лукашэнкі, а кіраўнік Летувы [[Гітанас Наўседа]] адзначыў: «''Безадказныя дзеяньні беларускага рэжыму могуць зрабіць значна большы ўплыў на міжнародную бясьпеку. Мы былі сьведкамі гэтага 23 траўня, калі быў учынены згон і прымусовая пасадка самалёта авіякампаніі Ryanair. Гэта было яўнае парушэньне міжнароднага права. Такія дзеяньні павінны разглядацца як акт спансаванага дзяржавай тэрарызму''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31472293.html|загаловак=Прэзыдэнты Польшчы, Літвы і Латвіі асудзілі рэжым Лукашэнкі на Генасамблеіі ААН|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=22 верасьня 2021}}</ref>.

16 кастрычніка 2021 году галоўны рэдактар і генэральны дырэктар расейскай газэты «[[Комсомольская правда]]» Ўладзімер Сунгоркін засьведчыў: «''Год таму ён [Аляксандар Лукашэнка] рэальна быў вельмі блізкім да страты ўлады. Я лічу, што адзіная сіла, якая яго выратавала, — гэта была Расея''»<ref>{{Спасылка|url=https://news.zerkalo.io/economics/4376.html|загаловак=Сунгоркин про Лукашенко: Главная его цель — сохранить власть, никуда он не уйдет|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=16 кастрычніка 2021|language=ru}}</ref>. 17 сьнежня 2021 году прэс-сакратар кіраўніка Расеі [[Уладзімер Пуцін|Ўладзімера Пуціна]] [[Дзьмітры Пяскоў]] заявіў, што «''беларусам вельмі пашанцавала, што мы побач''» і дадаў, што без Расеі Беларусь «''хутка б ператварылі невядома ў што <…> нават бы не ва Ўкраіну, было б горш''»<ref>{{Спасылка|url=https://news.zerkalo.io/economics/7392.html|загаловак=Песков: Белорусам очень повезло, что есть мы рядом|назва праекту=[[TUT.BY]]|дата публікацыі=17.12.2021|language=ru}}</ref>. Яшчэ ў чэрвені 2021 году пасол Расеі [[Яўген Лук'янаў]] наступным чынам пракамэнтаваў зьніжэньне прарасейскіх настрояў у Беларусі праз расейскую падтрымку рэжыму Лукашэнкі: «''Расея — гэта не дзяўчына, каб усім падабацца. Любіць нас ня трэба. …Вам рыхтавалі звычайны лёс краіны, дзе перамагла каляровая рэвалюцыя. Вам спадабалася ва Ўкраіне? Значыць, гэта ваша пазыцыя, вы на тым баку барыкады, а я на другім''»<ref>{{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31300559.html|загаловак=«Расея не дзяўчына, каб усім падабацца». Пасол Лукʼянаў пра настроі беларусаў, палітвязьняў і трыкалёр|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=10 чэрвеня 2021}}</ref>.

9 сакавіка 2022 году экс-прэм’ер Украіны [[Арсень Яцанюк]] даў наступную характарыстыку Лукашэнку і яго рэжыму<ref>{{Спасылка|аўтар=[[Ганна Соўсь]]|url=https://www.svaboda.org/a/31744803.html|загаловак=Экс-прэм’ер Украіны беларусам: Лукашэнка цяпер ніхто, завяршыце, што распачалі два гады таму|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=9 сакавіка 2022}}</ref>:
{{Цытата|Лукашэнка ніколі ня быў самастойным палітыкам. Цяпер ён стаў вайсковым злачынцам. І Лукашэнка зьнішчыў сваю краіну, ён кінуў Беларусь пад ногі Пуціна. І такім ён увойдзе ў сусьветную гісторыю, якая запіша яго калябарацыяністам, здраднікам сваёй краіны і свайго народу. <…> Таму ўвогуле сталася так, што фактычна Расея праз Лукашэнку зьдзейсьніла анэксію Беларусі. Сёньня Беларусь анэксаваная Расеяй. Мажліва, што не юрыдычна, але фактычна так.}}

Юрыст, сябра [[Каардынацыйная рада (Беларусь)|Каардынацыйнай рады]] [[Міхаіл Кірылюк]] 28 чэрвеня 2022 году азначыў рэжым Лукашэнкі ў Беларусі як гібрыдную расейскую [[Калёнія (залежная тэрыторыя)|калёнію]] і раскрытыкаваў рэакцыю на яго з боку суседніх дзяржаваў — Эўрапейскага Зьвязу і Ўкраіны<ref>{{Спасылка|аўтар=Кірылюк М.|url=https://belsat.eu/news/28-06-2022-belarusy-ne-zrabili-vybar-pamizh-ez-i-rf-geta-hlusnya/|загаловак=Беларусы не зрабілі выбару паміж ЕЗ і РФ? Гэта хлусня|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=28 чэрвеня 2022}}</ref>:
{{Цытата|Нам, беларусам, балюча і непрыемна гэта прызнаваць, але мы, на жаль, на сёньня не незалежная дзяржава, а гібрыдная расейская калёнія, якую імпэрыя ня хоча адпускаць. Парадокс, але тое ж самае няёмка прызнаваць і ЭЗ, і Ўкраіне. Давядзецца з гэтым нешта зрабіць, калі ў цэнтры Эўропы — гібрыдная калёнія. Зусім іншая справа, калі сказаць, што гэта проста беларусы такія нязграбныя, не змаглі голымі рукамі Пуціна перамагчы, якога ўвесь сьвет прывык дзесяцігодзьдзямі бокам абыходзіць, вочы заплюшчваць і нафту купляць. Але заяц, хоць ты яго тысячу разоў качкай назаві, не паляціць. Таму мы і лічым, што на нашых суседзях — ЭЗ, Украіне — у нейкай ступені нават больш адказнасьці за сёньняшнюю вайну, чым на беларусах. Паколькі яны валодаюць несувымерна большым рэсурсам — і грашовым, і вайсковым, — чым беларусы. «Каму больш дадзена, з таго больш і спытаецца». Лука, 12:48. Таму мы другі год і зьвяртаемся да сьвету з просьбай аб дапамозе.}}

У жніўні 2022 году на канфэрэнцыі «Новая Беларусь», якую арганізаваў офіс Сьвятланы Ціханоўскай у Вільні, заснавальнік палку «Пагоня» [[Вадзім Пракоп'еў]] даў наступную ацэнку рэжыму Лукашэнкі і яго падтрымцы з боку Расеі: «''Мы на вайне з 2020 году, з тых часоў, як разьвеяліся апошнія надзеі на аксамітную рэвалюцыю, як не спрацавала тэорыя негвалтоўнага супраціву. Мы на вайне не з Лукашэнкам — мы на вайне з расейскай імпэрыяй, з цынічнымі, подлымі і непрыстойна багатымі людзьмі ў Крамлі. Лукашэнка, якога мы ненавідзім, — гэта ілжывая мэта, ён проста зручны чалавек для Крамля''»<ref>{{Спасылка|url=https://nashaniva.com/297276|загаловак=Польскі Newsweek пра «Новую Беларусь»: Добрых сцэнароў не засталося, цяпер толькі вайна, толькі хардкор|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=12 жніўня 2022}}</ref>.

== Глядзіце таксама ==
* [[Апошняя дыктатура Эўропы]]
* [[Прапаганда ў Беларусі]]
* [[Сьпіс загінулых падчас акцыяў пратэсту ў Беларусі (2020—2021)]]
* [[Рэжым Вішы]]
* [[Рэжым чорных палкоўнікаў]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* [[Пэр Андэрс Рудлінг|Рудлінг П. А.]] [https://web.archive.org/web/20180127200429/http://journal.palityka.org/wp-content/uploads/2015/04/14-2010_05_Rudling.pdf Лукашэнка і «чырвонакарычневыя»: дзяржаўная ідэалогія, ушанаванне мінулага і палітычная прыналежнасць] // Палітычная сфера. № 14, 2010. С. 90—113.
* [[Гэнрык Літвін|Litwin H.]] [https://neweasterneurope.eu/2024/02/07/belarus-between-a-difficult-yesterday-and-an-uncertain-tomorrow/ Belarus between a difficult yesterday and an uncertain tomorrow] // New Eastern Europe. Issue 1—2, 2024. P. 7—8.
* [[Павал Вусаў|Usov P.]] From Authoritarianism to Neo-Totalitarianism in Belarus // Politics and Security of Central and Eastern Europe. — Springer, 2023. [https://books.google.by/books?id=Wx6uEAAAQBAJ&pg=PA34&dq=%22hybrid+occupation%22+belarus&hl=ru&newbks=1&newbks_redir=0&sa=X&ved=2ahUKEwis-_LaiJ-HAxUW9rsIHSTcCa0Q6AF6BAgHEAI#v=onepage&q=%22hybrid%20occupation%22%20belarus&f=false P. 33—56].
* [https://studium.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2022/01/Raport_Grupa_7.pdf Raport VII: Białoruś w fazie rosyjskiej okupacji hybrydowej]. — Warszawa: Studium Europy Wschodniej UW, 2022. {{ISBN|978-83-67208-14-7}}.

== Вонкавыя спасылкі ==
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/30789619.html|загаловак=«Рэжым Лукашэнкі хісткі, як ніколі раней». Цытаты зь міжнароднай прэсы|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі= 18 жніўня 2020}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/30894334.html|загаловак=«Рэжым Лукашэнкі злачынны». Вядоўца Дзьмітры Шэпелеў адгукнуўся на пабіцьцё ягонага сябра Максіма Харошына|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=15 кастрычніка 2020}}
* {{Спасылка|аўтар=Яраслаў Сцешык|url=https://belsat.eu/in-focus/23-02-2021-prapaganda-nyanavistsi-na-dzyarzhaunym-telebachanni/|загаловак=Прапаганда нянавісці на дзяржаўным тэлебачанні|назва праекту=[[Белсат]]|дата публікацыі=23 лютага 2021}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31156396.html|загаловак=Латушка прапануе Захаду прызнаць рэжым Лукашэнкі тэрарыстычным і стварыць трыбунал для расьсьледаваньня злачынстваў улады|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=17 сакавіка 2021}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31239465.html|загаловак=«Рэжым Лукашэнкі крадзе грошы ў беларусаў»,— Цапкала абвінаваціў улады ў вывадзе бюджэтных сродкаў у афшоры. ВІДЭА|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі= 5 траўня 2021}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31276932.html|загаловак=«Рэжым Лукашэнкі пагражае міжнароднай бясьпецы». У парлямэнце Ўкраіны падрыхтавалі заяву па Беларусі|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=27 траўня 2021}}
* {{Спасылка|аўтар=[[Віталь Цыганкоў]]|url=https://www.svaboda.org/a/31356883.html|загаловак=Галоўная праблема беларусаў не Лукашэнка, а Пуцін, — Віталь Портнікаў|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=14 ліпеня 2021}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31603031.html|загаловак=Ва Ўкраіне дасьледавалі, як Расея дапамагала Лукашэнку легітымізаваць ягоную ўладу пасьля выбараў у 2020 годзе|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=10 сьнежня 2021}}
* {{Спасылка|url=https://nashaniva.com/?c=ar&i=281866|загаловак=Саша Філіпенка: «Мы цяпер змагаемся не толькі з рэжымам Лукашэнкі, але і з Расіяй у яго за спінай»|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=17 сьнежня 2021}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31672943.html|загаловак=Як улада Лукашэнкі выкараняла беларускую мову. 10 фактаў і прыкладаў з гісторыі|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=26 студзеня 2022}}
* {{Спасылка|аўтар=[[Сяргей Дубавец]]|url=https://www.svaboda.org/a/31742497.html|загаловак=Як «беларуская» ўлада ператварылася ў акупацыю і ўсім нам стала сорамна, — Дубавец|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=8 сакавіка 2022}}
* {{Спасылка|аўтар=[[Дзьмітры Гурневіч]]|url=https://www.svaboda.org/a/31763222.html|загаловак=Як Лукашэнка паўтара года ўцягваў Беларусь у вайну. Храналёгія, якая ўсё тлумачыць|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=21 сакавіка 2022}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/31859632.html|загаловак=Кніга па-беларуску стала «рэальнай пагрозай дзяржаўнаму парадку». Нямецкі гісторык пра перасьлед кнігавыданьня ў Беларусі|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=20 траўня 2022}}
* {{Спасылка|аўтар=[[Дзьмітры Гурневіч]]|url=https://www.svaboda.org/a/31896294.html|загаловак=Беларусь — расейская калёнія, а Лукашэнка — марыянэтка Пуціна, — ляўрэатка Пулітцэраўскай прэміі Эн Эплбаўм|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=13 чэрвеня 2022}}
* {{Спасылка|url=https://nashaniva.com/306518|загаловак=Слюнькін: Лукашэнка стаў гаўляйтарам, а любая крытыка стала разглядацца як злачынства|назва праекту=[[Наша Ніва]]|дата публікацыі=29 сьнежня 2022}}
* {{Спасылка|url=https://www.svaboda.org/a/32469201.html|загаловак=«Расея акупавала Беларусь». Украінскі юрыст патлумачыў, чаму нельга прызнаваць Беларусь агрэсаркай і патрабаваць рэпарацыяў|назва праекту=[[Радыё Свабода]]|дата публікацыі=21 чэрвеня 2023}}
* Yuras Karmanau, [https://apnews.com/article/belarus-language-russia-lukashenko-russification-bcc4eb1881ca6c93f98ef9951068dde7?fbclid=IwY2xjawFTwa9leHRuA2FlbQIxMAABHVJ-L81XcJxpBAtni8I3-j6DJ5-G_wcQ7ETD_cGlYtvTcv4WUX5NyNl9KQ_aem_PiH3zTssJ7r5F3afGYQVGw In Belarus, the native language is vanishing as Russian takes prominence], [[Associated Press]], 14.09.2024.

{{Гісторыя Беларусі}}
{{Палітычны крызіс у Беларусі}}

[[Катэгорыя:Рэжым Лукашэнкі| ]]