Прагляд крыніцы для Рыгор Галаскевіч

{{Навуковец 
|Імя                  = Рыгор Галаскевіч
|Арыгінал імя         = Григорій Голоскевич
|Фота                 = Григорій Голоскевич.png
|Шырыня               = 200пкс
|Подпіс               = Рыгор Галаскевіч
|Месца нараджэньня    = вёска [[Супрункаўцы]] [[Падольская губэрня|Падольскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]
|Месца сьмерці        = [[Табольск]], [[Расейская Савецкая Фэдэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|РСФСР]], [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]
|Навуковая сфэра      = [[мовазнаўства]]
|Месца працы          = [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|Усеўкраінская акадэмія навук]]
|Альма-матэр          = Падольская духоўная семінарыя і [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт]]
|Навуковы кіраўнік    = 
|Знакамітыя вучні     = 
|Вядомы як            = мовазнаўца, аўтар першага [[Артаграфія|артаграфічнага]] слоўніка [[Украінская мова|ўкраінскай мовы]]  (1914).  
|Узнагароды і прэміі  = 
|Сайт                 = 
}}
'''Рыго́р Канстанці́навіч Галаске́віч''' ({{мова-uk|{{Праслухаць|Uk-Григорій Голоскевич.oga|Григо́рій Голоске́вич}}}}; [[4 лістапада]] [[1884]], вёска [[Супрункаўцы]] [[Падольская губэрня|Падольскай губэрні]] [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]], цяпер [[Украіна]] — [[1935]], [[Табольск]], [[Расейская Савецкая Фэдэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|РСФСР]], [[Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік|СССР]]) — украінскі [[Мовазнаўства|мовазнаўца]], [[Лексыкаграфія|лексыкограф]], грамадзкі дзяяч, удзельнік [[Украінская цэнтральная рада|Украінскай цэнтральнай рады]].

== Біяграфія ==
Рыгор Галаскевіч нарадзіўся ў сям’і Канстантына Сьцяпанавіча Галаскевіча, выпускніка Валынскай сэмінарыі й сьвятара Супрункаўцаў у [[1883]]—[[1888]] гадах. Скончыў Падольскую духоўную сэмінарыю<ref>[http://library.vspu.net/bitstream/handle/123456789/4591/%D1%85%D1%80%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%96%D1%8F.pdf?sequence=1&isAllowed=y Зузяк Т. П. Педагогічна освіта на Поділлі (кінець ХVІІІ — початок ХХ ст.)]{{Недаступная спасылка|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, с. 18</ref><ref>[http://diasporiana.org.ua/wp-content/uploads/books/20179/file.pdf Гарба В. На золотій ниві Поділля], с. 72</ref>. Вышэйшую асьвету здабыў у [[Санкт-Пецярбурскі дзяржаўны ўнівэрсытэт|Санкт-Пецярбурскім дзяржаўным унівэрсытэце]].  

Бадаў гаворак [[Падольле|Падольля]]; быў аўтарам артыкулу «Описание говора {{abbr|<nowiki></nowiki> с. Бодачевки (Колодиевки)|вёска, ў якой з 1898 году бацька Рыгора быў прызначаны на парафію}} Ушицкого уезда Подольской губ.» (1910 г.) й фанэтычных запісаў дзьвюх украінскіх казак<ref>[http://esu.com.ua/search_articles.php?id=26591 Голоскевич Григорій Костянтинович]</ref>. Быў учыцелем у [[Рыга|Рызе]] (1911—1913), [[Санкт-Пецярбург|Санкт-Пецярбургу]] (1913—1917) і [[Кіеў|Кіеве]] (да 1918; у першай ўкраінскай гімназыі Дурдукоўвскага)<ref name=":0" />. 

У [[1915]]—[[1917]] гадах у Петраградзе пад прыкрыцьцём «Украінскага клюбу» дзейнічалі таемныя універсітэцкія курсы, і на іх Рыгор Галаскевіч, член гэгата клюбу<ref name=":0" />, чытаў лекцыі<ref>[http://incognita.day.kyiv.ua/czentri-borotbi-za-ukrayinski-universiteti.html Присяжний М. Петербург, Київ, Кам’янець-Подільський, Львів, Відень, Прага, Мюнхен - центри боротьби за українські університети]{{Недаступная спасылка|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. Таксама ён быў членам Дабрачыннага таварыства выданьня танных агульнакарысных кніжак, пазьней узначальваў яго<ref name=":0" />. Удзельнічаў у арганізацыйным камітэце па сьвяткаваньню юбілею [[Тарас Шаўчэнка|Тараса Шаўчэнкі]] (сакавік 1917); выступаючы ад ягонага імя на грамадзянскім мітынгу пасьля паніхіды, растлумачыў мэты дэманстрацыі, у прыватнасьці, адкрыцьцё ўкраінскай школы<ref>[https://www.istpravda.com.ua/articles/2019/08/20/156103/ Український парад у столиці Росії]</ref>.  

Пераехаў да Кіева ў жніўне 1917, браў удзел у рабоце [[Украінская цэнтральная рада|Ўкраінскай Цэнтральнай Рады]] (яе член з жніўня 1917 году)<ref name=":0">[https://www.s-bilokin.name/Culture/Drukar/1.html#Ref16 Білокінь С. Видавнича діяльність т-ва «Друкарь»]</ref>. Калі УЦР прызначіла выбары ў Украінскі установчы сход, ён балатаваўся ад блёку Ўкраінскай працоўнай партыі й партыі сацыялістаў-фэдэралістаў<ref>[http://nsku.org.ua/wp-content/uploads/2017/08/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B8-%D0%B6%D0%B8%D1%82%D1%82%D1%8F-%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B8%D0%BD%D1%89%D0%B8%D0%BD%D0%B8-1917-1921-%D1%80%D1%80..pdf Реєнт О.П., Рекрут В.П. Нариси життя Літинщини 1917-1921 рр.: революційні події та повсякденність], с. 63</ref>, у якую ўступіў яшчэ ў Петраградзе<ref name=":0" />. Сузаснавальнік выдавецтваў «Друкар» (1917—1920) й «Слово» (кааператыўнае), у якіх былі надрукаваныя творы Паўла Тычыны, Рыгора Касынкі, [[Максім Рыльскі|Максіма Рыльскага]], Міколы Зэрова, Тадося Асьмачкі, Паўла Філіповыча й інш.<ref>[https://www.ukrlib.com.ua/books/printit.php?tid=15570&page=6 МАЛОВІДОМЕ ПРО ГРИГОРІЯ ГОЛОСКЕВИЧА]</ref>.   

Арыштаваны [[17 жніўня]] [[1929]] ў сфабрыкаванай [[Працэс «Зьвязу вызваленьня Ўкраіны»|справе Зьвязу вызваленьня Ўкраіны]]; у [[1930]] годзе быў асуджаны да 5 гадоў зьняволеньня (тры з якіх адбыў у [[Яраслаўль|Яраслаўлю]])<ref>[https://www.ukrlib.com.ua/books/printit.php?tid=15570&page=7 МАЛОВІДОМЕ ПРО ГРИГОРІЯ ГОЛОСКЕВИЧА]</ref>. Загінуў у вязьніцы. Паводле іншай вэрсіі, зьдзейсьніў самагубства ў [[Табольск|Табольску]], куды быў пазьней сасланы<ref>[https://www.istpravda.com.ua/research/4ca985464b9cc/ Доля членів Центральної Ради в СРСР]</ref>.  

Рэабілітаваны ў [[1989]] годзе. Адна з вуліц Кіева названа ў гонар Рыгора Галаскевіча<ref>[https://81412.livejournal.com/62590.html#r3188 Рішення Київської міської ради від 12 жовтня 2017 року № 181/3188 «Про найменування нових вулиць у Голосіївському районі міста Києва» // Хрещатик. — 2017. — № 114 (5027). — 3 лістапада. — С. 6.]</ref>.

=== Работа над кадыфікацыяй украінскай артаграфіі ===
У 1917 разпачалася работа над кадыфікацыяй украінскай правапіснай сыстэмы, таму ў наступным годзе была ствараная правапісная камісія пры Міністэрстве народнай адукацыі (галава — Іван Агіенка). Галаскевіч прымаў удзел ў яе рабоце, быў ён таксама ў пашыраным складзе Правапіснай камісіі пры Навуковым таварыстве ў Кіеве. Вынікам яе работы былі зацьверджаныя «{{abbr|<nowiki></nowiki> Головніші правила українського правопису, ухвалені Міністерством народної освіти для шкільного вжитку на всій Україні»|Галоўныя правілы ўкраінскага правапісу, ухваленыя Міністэрствам народнай адукацыі для школьнага ўжытку на ўсёй Украіне}}, датаваныя 17 студзеня 1919 г.; яні, разам із іншымі праектамі (напрыклад, «Проєкт» правапісу 1926 году<ref name=":1">Український правопис (Проєкт). — Харків: ДВУ, 1926</ref>) з часам леглі ў аснову т.зв. харкаўскага правапісу<ref>[http://journals.hnpu.edu.ua/index.php/lingvistics/article/view/2334 Черемська О. С. Роль харківських мовознавців у становленні правописних норм української літературної мови (20-ті рр. ХІХ ст. – 20-ті рр. ХХ ст.)]</ref>. У [[1922]] годзе Галаскевіч становіцца супрацоўнікам Інстытуту ўкраінскай навуковай мовы [[Нацыянальная акадэмія навук Украіны|УЎАН]]. Ён зьяўляецца суўкладальнікам акадэмічнага «Расейска-ўкраінскага слоўніка» (1924—1928) (галоўныя рэдактары Агатангел Крымскі й Сяргей Яфрэмаў). Браў удзел у рабоце Дзяржаўнай правапіснай камісіі па ўпарадкаваньні ўкраінскага правапісу ([[1925]]—[[1927]])<ref name=":2" />. 

Аўтар першага найбольш поўнага [[Правапіс|артаграфічнага]] слоўніка [[Украінская мова|ўкраінскай мовы]], які ў редакцыі 1930 году зьмяшчае болей за 40 000 словаў, а ад моманту публікацыі ў [[1914]] годзе вытрымаў 13 перавыданьняў. Сёмае выданьне слоўніка Рыгора Галаскевіча, узгодненае з [[Харкаўскі правапіс|дапагромным украінскім правапісам]] 1928 году, выйшла ў сьвет у 1930 годзе, ужо пасьля арышту мовазнаўцы. Менавіта гэтая забароненая ў [[Украінская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка|савецкай Украіне]] праца неаднаразова перавыдавалася [[Украінская дыяспара|ўкраінскімі дыяспарнікамі]], якія пераважна карыстаюцца правапіснымі нормамі УЎАН 1928 году<ref name=":2">Історія українського правопису XVI—XX ст. Хрестоматія, [http://www.ukrajinistika.edu.rs/preuzimanje/Istorija%20pravopisa.pdf с. 269, 270]</ref>.
== Глядзіце таксама ==
* [[Харкаўскі правапіс]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Партал|Украіна}}
* [https://web.archive.org/web/20170118052549/http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?Z21ID=&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Goloskevych_G ГОЛОСКЕВИЧ Григорій Костянтинович]{{ref-uk}}
* [https://web.archive.org/web/20101222225840/http://r2u.org.ua/data/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%BF%D0%B8%D1%81%D0%BD%D0%B8%D0%B9%20%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B8%D0%BA%20(1929).pdf Правапісны слоўнік Рыгора Галаскевіча] — [[Харкаўскі правапіс]], [[1929]] год{{ref-uk}}

{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Галаскевіч, Рыгор}}
[[Катэгорыя:Украінскія мовазнаўцы]]
[[Катэгорыя:Рэпрэсаваныя ў СССР]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1935 годзе]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў Табольску]]