Прагляд крыніцы для Найсьвяцейшы ўрадавы сынод

[[Файл:Senate Square SPb 000000008 1 m.jpg|значак|Будынак урадавых сэнату і сыноду ({{мова-ru|Правительствующие Сенат и Синод|скарочана}})  у [[Санкт-Пецярбург]]у]]

'''Найсьвяцейшы ўрадавы сынод'''<ref>[[Леанід Лыч|Лыч Л.]] Што такое вуніяцтва? // {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі|к}} С. 38.</ref>{{Заўвага|Іншая назва — ''Сьвяцейшы ўсерасейскі кіроўны сынод''}} ({{мова-ru|Святейший правительствующий синод, Святейший Всероссийский Правительствующий Синод<ref name="esbe">Горчаков М. [https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B4_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D1%83%D1%8E%D1%89%D0%B8%D0%B9 Синод правительствующий] // {{Літаратура/ЭСБЕ}}</ref>|скарочана}}) — найвышэйшы орган кіраваньня ў [[Расейская праваслаўная царква|Расейскай праваслаўнай царкве]] ў 1721—1917 гадох, усталяваны замест скасаванага [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|Маскоўскага патрыярха]] дзеля беспасярэдняга кіраваньня царквой маскоўскімі гаспадарамі (расейскімі імпэратарамі)<ref>Шэйкін Г. Сінод // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 301—302.</ref>. Разам з [[Сэнат Расейскай імпэрыі|урадавым сэнатам]] належаў да сыстэмы найвышэйшых органаў дзяржаўнага кіраваньня [[Расейская імпэрыя|Расейскай імпэрыі]]<ref>Рубльова Н. С. Синод // Енциклопедія історії України: Т. 9. Прил — С / Редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. НАН України. Інститут історії України. — К.: В-во «Наукова думка», 2012. С. 565.</ref>. На практыцы ўрадавым сынодам з волі маскоўскага гаспадара кіравалі сьвецкія обэр-пракуроры<ref name="Mycyk">Мицик Ю. Московський Патріархат // Енциклопедія історії України : у 10 т. / редкол.: В. А. Смолій (голова) та ін. ; Інститут історії України НАН України. — К.: Наук. думка, 2010. — Т. 7 : Мл — О. С. 87.</ref>.

== Гісторыя ==
[[Файл:Группа членов Святейшего Синода. Участники Чрезвычайного собрания Святейшего Синода (1911).jpg|значак|Сябры ўрадавага сыноду з обэр-пракурорам, 1911 г.]]

Па сьмерці [[Патрыярх Маскоўскі і ўсяе Расеі|патрыярха]] [[Адрыян (Патрыярх Маскоўскі)|Андрыяна]] маскоўскі гаспадар [[Пётар I]] прызначыў месцаахоўнікам патрыяршага стальца [[Стэфан (Яворскі)|Стэфана (Яворскага)]]. З кампэтэнцыі апошняга Пётар I вылучыў кадравыя і адміністрацыйныя пытаньні. У 1718 годзе маскоўскі гаспадар даручыў распрацаваць статут новага калегіяльнага органу кіраваньня [[Расейская праваслаўная царква|Маскоўскай царквы]]. У 1721 годзе Пётар I заснаваў Духоўную калегію, якая неўзабаве атрымала афіцыйную назву «Найсьвяцейшы ўрадавы сынод». За [[Кацярына II|Кацярынай II]] замест «урадавага» ў назьве ўжывалася слова «духоўны».

[[Файл:Говорить исключительно на русском языке, а замеченных в произнесении белорусских слов подвергать штрафу (1869).jpg|значак|Дакумэнт Слуцкай духоўнай вучэльні Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі, у якім загадваецца прымушаць вучняў-[[Беларусы|беларусаў]] як у час заняткаў, так і па-за заняткамі размаўляць выняткова на [[Расейская мова|расейскай мове]], а за [[Беларуская мова|беларускую мову]] — [[Русіфікацыя Беларусі|штрафаваць]]]]

Да 1901 году сябры ўрадавага сыноду прыносілі наступную прысягу: {{мова-ru|Исповѣдую же с клятвою крайняго Судію Духовныя сея Коллегіи быти Самаго Всероссійскаго Монарха Государя нашего всемилостивѣйшаго|скарочана}}.

У 1917 годзе аднавіўся Маскоўскі патрыярхат, новым патрыярхам абралі [[Ціхан (патрыярх маскоўскі)|Ціхана]]. Фактычна ўрадавы сынод спыніў сваё існаваньне.

== Структура і дзейнасьць ==
Урадавы сынод складаўся з найвышэйшых герархаў Расейскай праваслаўнай царквы, на чале яго стаяў сьвецкі чыноўнік — обэр-пракурор, якога прызначанаў расейскі імпэратар<ref>Бажэнаў Ю. Руская праваслаўная царква // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 141.</ref>. Праз обэр-пракурора падтрымліваліся ўсе зьвязкі ўрадавага сыноду зь дзяржаўнымі органамі<ref>Шэйкін Г. Сінод // {{Літаратура/ЭГБ|6-1к}} С. 302.</ref>. У XVIII—XIX стагодзьдзях обэр-пракурорамі даволі часта прызначалі вайскоўцаў<ref name="esbe"/>.

Урадавы сынод выдаваў пастановы датычна веры і царквы, якія былі абавязковымі як для духоўных асобаў, так і для вернікаў.

== Значэньне ==
Заснаваньне ўрадавага сыноду выявілася падпарадкаваньнем Расейскай праваслаўнай царквы сьвецкай уладзе і азначала абмежаваньне сфэры яе дзейнасьці<ref name="Mycyk"/>. Ператварэньне РПЦ у частку дзяржаўнага апарату прывяло да пашырэньня ерасяў, фармаваньня разнастайных сэктаў, страты даверу да царквы з боку часткі вернікаў<ref name="Mycyk"/>.

== Заўвагі ==
{{Заўвагі}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}

== Літаратура ==
* {{Літаратура/100 пытаньняў і адказаў з гісторыі Беларусі}}
* {{Літаратура/ЭГБ|6-1}}

[[Катэгорыя:Расейская праваслаўная царква]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Расейскай імпэрыі]]