Прагляд крыніцы для Мальёрка

{{Востраў
|Назва           = Мальёрка
|Плошча          = 3640,16 км
|Вышыня          = 1445 м
|Насельніцтва    = 859 289 чал (2015 рок)
|Краіна          = Гішпанія
|Выява           = Mallorca.jpg
|Шырата_паўшар’е = 39
|Мапа            = Relief_Map_of_Mediterranean_Sea.png
|Подпіс          = фота са спутніка
}} 
'''Мальёрка''' ({{мова-es|Mallorca}}, {{мова-ca|Mallorca}} — ''вялікі востраў'') — адзін з [[Балеарскія астравы|Балеарскіх астравоў]], разьмешчаных у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]], належыць [[Гішпанія|Гішпаніі]]. Плошча — 3640,16 км². Мальёрка зьяўляецца найбуйнешым востравам Гішпаніі. Насельніцтва складае 859 289 чалавек (2015 рок). Як і іншыя Балеарскія востравы: [[Ібіца]], [[Фармантэра]] й [[Мэнорка]] — Мальёрка папулярна ў якасьці курорту.    

Адміністрацыйны цэнтар вострава [[Пальма (горад)|Пальма]] таксама ёсьць цэнтрам аўтаномнае супольнасьці Балеярскіх астравоў. Нацыянальны [[гімн]] Мальёркі — Ля-Балянгера. Мальёрка зьяўляецца самым густанаселеным востравам Балеярскіх астравоў, таксама гэта другі самы густанаселены востраў у Гішпаніі пасьля [[Тэнэрыфэ]] на [[Канарскі архіпэляг|Канарскім архіпэлязе]].

== Геаграфія ==
[[Файл:Alfabia2.jpg|значак|Тыповы для Мальёркі пэйзаж.]]
[[Файл:Mallorcabeach.png|значак|Пляжы Мальёркі.]]
[[Файл:Mallorca_Palmanova_2010.jpg|значак|Бухта на Мальёрцы.]]
Мальёрка — найбольшы востраў з Балеярскага архіпэлягу, даўжыня лініі берагу скаладе 554 км. 2 горныя рэгіёны, кожны каля 70 км даўжынёю, займаюць паўночна-заходні і ўсходні раёны вострава. Найвышэйшы пункт Мальёркі — [[Пуч-Маёр]] (1445 м) у горах [[Сьера-дэ-Трамантана]]. Паколькі ён знаходзіцца ў ахоўваемай вайсковай зоне, турыстам дазваляюць забірацца толькі на суседнюю гару [[Масанэльля]], вышыня якой сягае 1352 мэтраў. На паўночна-ўсходнім узьбярэжжы ёсьць дзьве шырокія бухты: [[Пальенса]] й [[Алькудыя]]. Паўночнае ўзьбярэжжа моцна парэзанае, шмат стромкіх кручаў. Цантральная зона на поўнач ад Пальмы зьяўляецца ўрадлівай раўнінай, якая называецца Эс-Пля.

== Гісторыя ==
Мальёрка заселеная людзьмі з [[палеаліт]]у, да гэтага пэрыяду адносяцца знойдзеныя на востраве пахаваньні й артэфакты. Востраў прыналежаў [[Картаген]]у, пасьля падзеньня якога стаў пірацкаю базаю. У 123 року да н. э. [[Рымская імпэрыя|рымскі]] [[консул]] [[Квінт Цэцыліюс Мэтэл Балеарскі|Квінт Мэтэл]] заваяваў востраў і скончыў зь пірацтвам. Пад рымскім кіраваньнем востраў квітнеў; менавіта тады былі заснаваны месты Палентыя ([[Алькудыя]]) і Пальмарыя ([[Пальма (горад)|Пальма]]). Тутовая эканоміка базавалася на вырошчваньні [[масьліна]]ў, [[Вінаробства|вінаробстве]], здабыцьці солі.

У 426 року [[вандалы]] захапілі яго, а потым далучылі да свайго каралеўства ў 465 року. У 534 року Мальёрку захапіла [[Бізантыя]] і яна кіравалася як частка правінцыі [[Сардынія]]. За бізантыйскім кіраваньнем на востраве прасунулася [[хрысьціянства]], былі пабудаваны шматлікія храмы. З 707 року зрабіліся больш частымі набегі з боку [[мусульмане|мусульманаў]] [[Паўночная Афрыка|Паўночнае Афрыкі]]. У 902 року [[Кардоўскі халіфат]] заваяваў Мальёрку. [[Маўры]] палепшылі [[Сельская гаспадарка|сельскую гаспадарку]] пры дапамозе ірыгацыі і прасунулі мясцовыя промыслы. З 1015 року Мальёркай кіравала тайфа [[Дэнія (тайфа)|Дэнія]], а ў 1087—1114 была незалежнай [[тайфа]]й.

У 1114 група войскаў зь [[Піза|Пізы]] й [[Каталёнія|Каталёніі]]  ўварвалася на востраў і абложвала Пальму-дэ-Мальёрку на працягу 8 месяцаў. Пасьля таго як места здалося, захопнікі адплылі, іх замянілі [[альмаравіды]] з Паўночнае Афрыкі, якія кіравалі да 1203 року. Альмаравідаў замяніла дынастыя [[Альмахады|Альмахадаў]], якая кіравала да 1229 року, калі кароль [[Хаймэ I Арагонскі]] арганізаваў уварваньне, у якім удзельнічалі 15 тысяч салдатаў і 1500 конных воінаў. Пасьля [[Ваенныя дзеяньні|ваенных дзеяньняў]], якія доўжыліся 3 месяцы, Мальёрка ўвайшла ў склад [[Арагон (каралеўства)|Арагона]].

Пасьля сьмерці Хаймэ I у 1276 року ягонае каралеўства было падзелена паміж ягонымі сынамі. [[Хаймэ II|Хаймэ II Арагонскі]] стаў каралём новага [[каралеўства Мальёрка]]. У 1344 кароль [[Пэдра IV Арагонскі]] захапіў востраў і падпарадкаваў яго сваёй дзяржаве. У 1347 на востраў прыйшла эпідэмія [[Чума|чумы]], якая цалкам спустошыла Мальёрку. У 1716 спэцыяльным дэкрэтам Мальёрка была абвешчаная часткаю гішпанскае правінцыі Балеярскія астравы. У 1936—1939 востраў быў акупаваны [[Італія]]й.

У 1950-я на Мальёрцы была вельмі моцная валя турызму, дзякуючы ёй востраў стаў моцным турыстычным цэнтрам з прасунутаю інфраструктураю. У 1960 року Мальёрку наведалі 500 тысяч чалавек, у 1997 — больш за 6,7 млн. У 2001 больш за 19,2 млн чалавек прайшлі праз аэрапорт Пальма-дэ-Мальёрка і яшчэ 1,5 млн трапілі туды морам. У 1983 Пальму абвясьцілі сталіцаю аўтаномнае грамады Балеярскія астравы.

== Адміністрацыйны падзел ==
Востраў Мальёрка складаецца з адной астраўной рады Мальёрка, які дзеліцца на шэсьць раёнаў (камарак): Пальма, Пля-дэ-Мальёрка, Сьера-дэ-Трамантана, Райгер, Міджорн, Льевант.

== Транспарт ==
На Мальёрцы ёсьць дзьве чыгуначныя галіны, якія выкарыстоўваюцца ў экскурсійных мэтах і дзеля прыгарадных зносінаў. Адна зь іх злучае сталіцу вострава з местамі Інка і Манакор — адпаведна трэцім і другім гарадамі вострава паводле насельніцтву. Ёсьць адгалінаваньне да гораду Ля-Пуэбла. Раней чыгунка цягнулася да гораду Арта; на 2013 год вучастак Манакор—Арта быў дэмантаваны, аднак існуюць пляны ягонага аднаўленьні. Іншая чыгунка пракладзеная паміж Пальмай-дэ-Мальёрка і портам Сальер, яна праходзіць праз 13 тунэляў у горным масіве Сьера-дэ-Трамантана. Абедзьве чыгуначныя галіны маюць станцыі перасадкі з мэтро места Пальма-дэ-Мальёрка.

[[Катэгорыя:Мальёрка]]