Прагляд крыніцы для Кумыцкая мова

{{Няма крыніц}}
{{Інфармацыя пра мову       
|Назва мовы                = Кумыцкая мова
|Назва мовы ў арыгінале    = къумукъ тил
|Краіны ўжываньня          = [[Расея|Расеі]]
|Рэгіён                    = [[Паўночны Каўказ]]
|Клясыфікацыя              = [[цюрскія мовы|Цюрская сям’я]]
* Кыпчацкая група
** Кыпчацка-палавецкая падгрупа
*** '''Кумыцкая мова'''
|Афіцыйная мова ў          = —
|Дапаможная мова ў         = 
|Рэгулюецца                = 
|Код па ISO 639-1          = 
|Код па ISO 639-2(B)       = kum
|Код па ISO 639-2(T)       = kum
|Код па SIL                = 
|Выява                     = 
|Подпіс да выявы           = 
|Шырыня выявы              = 
}}
'''Кумы́цкая мова''' (саманазва: ''къумукъ тил'') — адна з моваў кыпчацка-палавецкае падгрупы кыпчацкае групы [[цюрскія мовы|цюрскае]] сям’і моваў, на якой размаўляюць [[кумыкі]], распаўсюджаная на ўсходзе [[Паўночны Каўказ|Паўночнага Каўказу]]. Кумыцкая мова не зьяўляецца генэтычна роднаснай большай частцы моваў Паўночнага Каўказу, якія належаць да [[паўночнакаўкаскія мовы|паўночнакаўкаскае]] сям’і моваў. Мова роднасная іншым цюрскім мовам, асабліва мовам кыпчацкае групы ў яе складзе — [[казаская мова|казаскай]], [[крымскататарская мова|крымскататарскай]], [[башкірская мова|башкірскай]], [[татарская мова|татарскай]], нагайскай, [[урумская мова|урумскай]], караімскай мовам.

Пісьменнасьць на аснове [[Кірыліца|кірыліцы]]. Да [[1929]] [[год]]у пісьменнасьць была на аснове арабскіх літараў.

== Гісторыя ==
Паходжаньне кумыцкае мовы зьвязанае зь міграцыяй цюрскіх пляменных групаў, якія асвойвалі шэраг тэрыторыяў сучаснае паўднëвае Расеі прынамсі з пачатку [[10 стагодзьдзе|Х]] ст.

== Пісьменнасьць ==
Да [[1928]] года кумыкі карысталіся арабскімі літарамі. З 1928 года па [[1938]] гады пачалі карыстацца (паводле загаду таначасных савецкіх уладаў) лацінскімі літарамі, а з 1938 года – кірыліцай. Сучасная кумыцкая азбука складаецца з наступных літар: '''А а, Б б, В в, Г г, Гъ гъ, Гь гь, Д д, Е е, Ё ё, Ж ж, З з, И и, Й й, К к, Къ къ, Л л, М м, Н н, Нг нг, О о, Оь оь, П п, Р р, С с, Т т, У у, Уь уь, Ф ф, Х х, Ц ц, Ч ч, Ш ш, Щ щ, Ъ ъ, Ы ы, Ь ь, Э э, Ю ю, Я я'''.

{| class="wikitable"
| А а||а||П п||пэ
|-
| Б б||бe||Р р||эр
|-
| В в||вe||С с||эс
|-
| Г г||гe||Т т||тэ
|-
| Гъ гъ||гъa||У у||у
|-
| Гь гь||гьe||Уь уь||уь
|-
| Д д||дe||Ф ф||эф
|-
| Е е||e||Х х||хa
|-
| Ё ё||ё||Ц ц||цэ
|-
| Ж ж||жe||Ч ч||чe
|-
| З з||зe||Ш ш||шa
|-
| И и||и||Щ щ||щa
|-
| Й й||къысгъа и||Ъ ъ||къатты бэлкгі
|-
| К к||кe||Ы ы||ы
|-
| Къ къ||къa||Ь ь||йымышакъ бэлкгі
|-
| Л л||эл||Э э||э
|-
| М м||эм||Ю ю||ю
|-
| Н н||эн||Я я||я
|-
| Нг нг||энг||
|-
| О о||o||
|-
| Оь оь||оь||
|-
|}

== Апісаньне мовы ==

=== Гукі ===
У кумыцкай мове існуе 8 галосных гукаў, што пазначаюцца літарамі а, е, ы, и, о, оь, у, уь. Ёсьць у некаторых словах (запазычаных зь іншых моваў) галосны ə.

== Гаворкі  ==
У кумыцкай мове існуюць наступныя гаворкі:
* буйнацкая,
* хасаўюрцкая,
* кайтаская,
* падгорная,
* церская.

Найбольш адасобленай з усіх гаворак зьяўляецца кайтаская гаворка. Існуе так званая «трасянка», г. зн. сумесь кумыцкай і мясцовых моваў. Сучасная літаратурная мова была створана на аснове хасаўюрцкай і буйнацкай гаворках.

[[Катэгорыя:Цюрскія мовы]]
[[Катэгорыя:Мовы Расеі]]