Прагляд крыніцы для Запароская Сеч

{{Колішняя дзяржава
| Код мовы         = uk
| Саманазва        = Запорізька Січ
| Родны склон      = Запароскай Сечы
| Лацінка          = Zaparoskaja Sieč
| Сьцяг            = Прапор В.З..png
| Герб             = Герб Войска Запорожского.png
| Апісаньне гербу  = [[Герб Запароскай сечы|Герб]]{{Заўвага|Герб Войска Запароскага зь летапісу Рыгора Грабянкі, які прысьвяціў яму песьню «Славуты воін Войска Запароскага», «''Войська Запорозького воїн знаменитий''»}}
| Мапа             = 007 Ukrainian Cossack Hetmanate and Russian Empire 1751.jpg
| Сталіца           = [[Хортіца]], [[Старая Сеч]], [[Новая Сеч]]
| Папярэднік1       = Кіеўскае ваяводзтва
| СьцягП1           = COA of Kiev Voivodship XVII.svg
| Папярэднік2       = Рэч Паспалітая
| СьцягП2           = Chorągiew królewska króla Zygmunta III Wazy.svg
| Наступнік1        = Гетманшчына
| СьцягН1           = Flag of the Cossack Hetmanat.svg
| Афіцыйная мова    = [[Стараўкраінская мова|Стараўкраінская]]
| Тып ураду         =  [[Вайсковая адміністрацыя]]
| Пэрыяд існаваньня = [[XVI стагодзьдзе]]&nbsp;— [[XVIIІ стагодзьдзе]]
| Рэлігія           = [[праваслаўе]]
| Заўвагі = {{Заўвагі}}
}}
'''Запароская Сеч''', '''Казацкая рэспубліка''' — палітычная і вайскова-адміністрацыйная арганізацыя [[Украінскае казацтва|ўкраінскага казацтва]], якая ўтварылася ў першай палове XVI стагодзьдзя.

[[Файл:Ilja Jefimowitsch Repin - Reply of the Zaporozhian Cossacks - Yorck.jpg|250пкс|міні|''Казакі пішуць пісьмо да султана''. Карціна [[І. Рэпін]]а, 1878—1891.]]

== Гісторыя ==
[[Файл:RON mapa z powiatami.png|thumb|250px|Желта-серым пазначана Запароская Сеч]]
Знаходзілася на тэрыторыі [[Запарожжа]], каля вострава [[Хортыца]]. Узьнікненьне Запораскай сечы было абумоўлена калянізацыяй Сярэдняга Прыдняпроўя фэадаламі [[ВКЛ|Вялікага княства Літоўскага]], пашырэньнем прыгоннага і нацыянальнага гнёту, і прабуджэньнем самасьвядомасьці ўкраінскага народу. За першыя дзесяцігодзьдзі XVI стагодзьдзя Сечы ўдалося падпарадкаваць сваёй уладзе значную тэрыторыю Сярэдняга Прыдняпроўя і зазваць значную частку [[казакі|казакоў]] на свой бок, прыток якіх значна павялічыўся пасьля ўтварэньня [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1569). Войска Сечы ўзначаліла барацьбу ўкраінскага народу супраць Рэчы Паспалітай. Пасьля злучэньня [[Украіна|Ўкраіны]] з [[Расея]]й, Запароская Сеч захоўвалася расейскімі ўладамі для абароны паўднёвых граніц ад набегаў крымскіх татараў. У сувязі з прызнаньнем крымскім ханам расейскага падданства (1774) асноўная ваенная функцыя Запароскай Сечы страціла сваё значэньне. У 1775 [[Кацярына II]] сваім указам скасавала Запароскую Сеч. Частка запарожцаў зьбегла ў [[Асманская імпэрыя|Асманскую імпэрыю]], частка была пераселеная Кацярынай II на [[Кубань]] ([[Кубанскія казакі]]).

== Вайсковы лад ==
[[Файл:Brandt_Zaporizhian_Camp.jpg|міні|200пкс|[[Ёзэф Брандт]], ''Абоз Запарожцаў'']]
Войска дзялілася на палкі і сотні. Сотня ўяўляла сабой тактычную адзінку войска колькасьцю 180 чалавек. [[Полк]] складаўся з трох сотняў агульнай колькасьцю 540 чалавек. Агульнараспаўсюджаным сродкам падчас стэпавых паходаў у запарожцаў быў табар, гэта значыць, чатырохвугольны шэраг вазоў, які мог усталёўвацца ў некалькі шэрагаў і змацоўваўся ланцугамі.

Казацкі полк у 1610 годзе налічваў каля 2000 казакоў, дзяліўся на 4 роты, па 500 казакаў у кожнай. Роты дзяліліся на сотні, а сотні на курэні. На чале палка стаяў [[палкоўнік]], пад ім [[абозны]] і [[пісар]]. На чале роты стаяў [[ратнік]], на чале сотняў — [[сотнік]], а на чале курэняў — [[атаман]]. У 1625 годзе казакі дзяліліся на 6 палкоў, у 1648 на 23.

== Глядзіце таксама ==
* [[Казацтва]]
* [[Гетманшчына]]
* [[Агнём і мячом (фільм)]] 
* [[Дарога на Сеч (фільм)]]
* [[Гетман (фільм 2015)]]

== Вонкавыя спасылкі ==
* [https://web.archive.org/web/20100123191934/http://www.zsu.zp.ua/euk/main1024.htm Энцыкляпедыя ўкраінскага казацтва]

[[Катэгорыя:Былыя дзяржавы]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Ўкраіны]]