Даасізм
Даасізм (па-кітайску: 道教) — кітайскае традыцыйнае вучэньне, якое ўключае элемэнты рэлігіі, містыкі, варажбы, шаманізму, мэдытацыйнай практыкі, навукі. У гісторыі даасізму мае месца падзел навучаньня на філязофскі даасізм («дао цьзя»), які разьвіўся ў нэадаасізм, і рэлігійны («дао цьзяо»), які ўключае ў свой панятак альхімію, дэманалёгію й мэдыцыну, але гэты падзел досыць умоўны. Пад «дао цьзя» маюць на ўвазе пераважна дацынскі даасізм, зьвязаны з тэкстамі, аўтарства якіх прыпісваецца Лао-Цзы й Чжуан-Цзы[1].
За часы свайго існаваньня даасізм не стварыў адзінай царквы, а дагматычнае становішча ягоных артадаксальных напрамкаў не сфармаваліся ў канкрэтны, агульны для ўсіх вернікаў дагмат, падобна хрысьціянскаму «Сымбалю Веры». Гэта адбілася на палімарфізьме даоскай дактрыны асаблівасьцяў рытуальнай дзейнасьці й арганізацыйных узроўнях. Даасізм варта адрозьніваць ад «Вучэньня пра Дао» (道学) — больш позьняй зьявы, шырока вядомага пад назвай нэаканфуцыянства.
Да дынастыі Хань (206 году да н. э. — 220 году н. э.), розныя кірункі даасізму аб’ядналіся ў суцэльную традыцыйную рэлігію. У больш раньнім старажытным Кітаі пасьлядоўнікі даасізму ўспрымаліся як пустэльнікі й аскеты, якія не бяруць удзел у палітычным жыцьці краіны. Чжуан-Цзы быў самым вядомым зь іх, і вельмі характэрна, што ён жыў на поўдні краіны, дзе шырока практыкаваліся мясцовыя кітайскія шаманскія традыцыі[2]. Жанчыны-шаманы згулялі важную ролю ў гэтай традыцыі, якая была асабліва моцная ў паўднёвым штаце Чу. Раньнія даоскія рухі стварылі свае ўласныя ўстановы, у адрозьненьні ад шаманізму, але ўвабралі ў сябе асноўныя шаманскія элемэнты. Шаманы стваралі асноўныя тэксты даасізму яшчэ раньніх часоў і прынамсі да XX стагодзьдзя[3]. Інстытуцыйныя парадкі даасізму разьвіваліся ў розных кірунках, але ў выніку былі створаныя дзьве асноўныя галіны, як то Цюаньчжэнь і Чжэньідао[4]. Пасьля Лао-Цзы й Чжуан-Цзы колькасьць пісаньняў і рэлігійных тэкстаў даасізму стала расьлі, што ў выніку прывяло да складаньня канону, які быў апублікаваны паводле загаду імпэратара. На працягу ўсёй гісторыі Кітаю даасізм некалькі разоў быў вылучаны ў якасьці дзяржаўнай рэлігіі. Пасьля XVII стагодзьдзя, аднак, ён зазнаў заняпад.
Даасізм рабіў моцны й глыбокі ўплыў на кітайскую культуру на працягу стагодзьдзяў. Кітайская альхімія, астралёгія, некалькі баявых мастацтваў, традыцыйная кітайская мэдыцына й фэн-шуй былі цесна пераплеценыя з даасізмам на працягу гісторыі. Аднак даасізм зьяўляецца цэласным сацыякультурным фэномэнам, што аказвае значны ўплыў на жыцьцё сучаснага кітайскага грамадзтва. Акрамя Кітаю, даасізм таксама меў уплыў на навакольныя супольнасьці ў Азіі. На сёньня даасізм зьяўляецца адной зь пяці рэлігіяў, якія афіцыйна прызнаныя у Кітаі[5]. Суполкі пасьлядоўнікаў даасізму таксама маюцца ў Ганконгу, Макао й Паўднёва-Ўсходняй Азіі.
Крыніцы
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]- ^ Даосизм. Национальная философская энциклопедия. 2003
- ^ Nadeau, Randal L. (2012). «The Wiley-Blackwell Companion to Chinese Religions». Malden, MA: Blackwell. — С. 42.
- ^ Kohn, Livia (2000). «Daoism Handbook». Leiden: Brill. — С. 403—404. ISBN 9004112081
- ^ Chan, Kim-Kwong (2005). «Religion in China in the Twenty-first Century: Some Scenarios». Religion, State & Society. 33 (2). — С. 93. — doi:10.1080/09637490500118570.
- ^ You-Sheng Li, June 2010. «The Ancient Chinese Super State of Primary Societies: Taoist Philosophy for the 21st Century». — С. 300.
Вонкавыя спасылкі
[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Даасізм — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў