Прагляд крыніцы для Вінцэнт Козел-Паклеўскі

{{Іншыя значэньні}}
{{Вайсковы дзяяч
|поўнае імя = Вінцэнт Козел-Паклеўскі
|лацінка    = Vincent Kozieł-Pakleŭski
|пэрыяд жыцьця = [[1837]] — {{Памёр|28|5|1863}}
|месца нараджэньня = маёнтак [[Вялікая Сэрвач|Сэрвач Вялікі]], [[Менская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]], цяпер [[Вялейскі раён]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]]
|месца сьмерці = вёска [[Уладыкі|Ўладыкі]], цяпер [[Вялейскі раён]]
|партрэт = Wincenty Koziełł-Poklewski.png
|подпіс = Вінцэнт Козел-Паклеўскі
|мянушка = Сэрвіч
|прыналежнасьць =
|гады службы =
|званьне = штабс-капітан
|род войскаў = вайсковы інжынэр
|камандаваў =
|частка =
|бітвы = [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў]]
|узнагароды =
|сувязі =
|у адстаўцы =
}}
{{Вікіцытатнік|Вінцэнт Козел-Паклеўскі|Вінцэнт Козел-Паклеўскі}}
'''Вінцэнт (Вікенці) Козел-Паклеўскі''' (псэўданім ''Сэрвіч''<ref>Матвейчык, Дз. Ч. Удзельнікі паўстання 1863―1864 гадоў: біяграфічны слоўнік: (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі) / Дзмітрый Матвейчык. — Мінск : Беларусь, 2016. — 734 с. С. 256.</ref>) ([[1837]], маёнтак [[Вялікая Сэрвач|Сэрвач Вялікі]], [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскі павет]], [[Менская губэрня]], [[Расейская імпэрыя]], цяпер [[Вялейскі раён]] [[Менская вобласьць|Менскай вобласьці]] — [[28 траўня]] [[1863]], вёска [[Уладыкі|Ўладыкі]], цяпер [[Вялейскі раён]]) — удзельнік [[Паўстаньне 1863—1864 гадоў|паўстаньня 1863—1864 гадоў]] і яго кіраўнік на тэрыторыі [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскага павету]].

== Біяграфія ==
Нарадзіўся ў [[1837]] року ў радавым маёнтку [[Вялікая Сэрвач|Вялікі Сэрвач]] [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскага павету]], які атрымаў дзед Вінцэнта [[Юзэф Калясанты Козел-Паклеўскі]]. Вінцэнт быў адным з сыноў [[Ян Напалеон Козел-Паклеўскі|Яна Напалеона Козела-Паклеўскага]] і Юзэфы Толенсдорф, яго браты [[Ян Козел-Паклеўскі|Ян]], [[Юзэф Козел-Паклеўскі|Юзэф]], [[Міхал Козел-Паклеўскі|Міхал]], [[Зянон Козел-Паклеўскі|Зянон]], стрыечны брат [[Яўстах-Бэнэдыкт Козел-Паклеўскі|Яўстах]] таксама ўдзельнічалі ў паўстаньні.

Як і яго старэйшы брат [[Ян Козел-Паклеўскі|Ян]], да [[1852]] року быў на хатнім выхаваньні. У [[1852]] року разам з [[Ян Козел-Паклеўскі|Янам]] паступіў у школу гвардэйскіх падпрапаршчыкаў у [[Пецярбург]]. Пасьля яе заканчэньня (у [[1856]] року) застаўся вучыцца ў Пецярбургу на вайсковага інжынэра разам з братам. Падчас вучобы належаў да афіцэрскай рэвалюцыйнай арганізацыі, якой кіравалі [[Яраслаў Дамброўскі]] і [[Зыгмунт Серакоўскі]]. У [[1858]] року скончыў Акадэмію й быў накіраваны на службу ў [[Вільня|Вільню]]. Праз год пераведзены ў фінскі [[Свэаборг]] у [[Хэльсынкі|Хэльсынках]], вядумую, як «Швэдзкая крэпасьць», дзе й служыў ваенным інжынэрам да канца [[1860]] року. У 1860 року пакідае службу ў званьні штабс-капітана. На пачатку [[1861]] року па даручэньню кіраўніка віленскіх «[[Чырвоныя (паўстаньне 1863—1864 гадоў)|чырвонымі]]» [[Людвік Зьвяждоўскі|Людвіка Зьвяждоўскага]] едзе ў [[Познань]], каб наладзіць стасункі з тамтэйшымі патрыётамі. У сакавіку 1861 року Вінцэнт вяртаецца на радзіму, дзе стварае рэвалюцыйную арганізацыю ў [[Вялейскі павет (Віленская губэрня)|Вялейскім павеце]]<ref name="praljos">[https://web.archive.org/web/20131114171106/http://vialejka.info/4130-bvyalka-servach-raskdanae-gnyazdo-kozel-pakleskh-b.html Зьміцер Хацейчык. Вялікая Сэрвач — «раскіданае гняздо» Козел-Паклеўскіх].</ref>.

== Паўстаньне ==
[[Файл:Polonia Bitwa.jpg|thumb|right|[[Артур Гротгер]]. «Бітва паўстанцаў»</small>]]
Вінцэнт, як і [[Кастусь Каліноўскі]], належаў да шэрагу найбольш пасьлядоўных рэвалюцыянэраў, якіх адрозна ад лібэралаў («[[Белыя (паўстаньне 1863—1864 гадоў)|белых]]») звалі «[[Чырвоныя (паўстаньне 1863—1864 гадоў)|чырвонымі]]». Гэты кірунак вызвольнага руху прадугледжваў дэмакратычную рэспубліку, перадачу зямлі сялянам, самавызначэньне народаў былой [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]]. «Белыя» ж бачылі галоўнай мэтай паўстаньня толькі аднаўленьне Рэчы Паспалітай у межах [[1772]] року.
[[Файл:Walka powstancza.jpg|thumb|зьлева|[[Міхал Эльвіра Андрыёлі]]. «Вылазка паўстанцаў»</small>]]

У студзені 1863 году Вінцэнт прызначаны ваенным кіраўніком роднага Вялейскага павету, шырока прапагандаваў сярод насельніцтва праграмныя дакумэнты паўстаньня.<ref>''Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857—1865 poprzedzone wspomnieniami osobistemi prof. [[Тадэвуш Корзан|Tadeusza Korzona]] oraz opatrzone przedmową i przypisami.'' T. 1, s. 394 [http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=2464 tom 1] [http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=2466 tom 2] Wilno 1913.</ref> і шырока распаўсюджваў сярод насельніцтва праграмныя дакументы паўстаньня<ref>[[Агатон Гілер|Agaton Giller]] ''Historja powstania narodu polskiego w 1861—1864 r.'' T. 2, s. 336 [https://www.wbc.poznan.pl/publication/11895] Paryż 1868.</ref><ref>Ona Maksimaitienė, Lietuvos sukilėlių kovos 1863—1864 m. Vilnius : Mintis, 1969. P. 103.</ref>. Вінцэнт Козел-Паклеўскі сярод сялянаў «''выкарыстаў розныя аргументы, сярод якіх найбольш выдатнымі былі цьвёрдыя запэўніваньні, што на дапамогу прыйдуць французы''»<ref>Dawid Fajnhauz, 1863: Litwa i Białoruś / D. Fajnhaus. ― Warszawa: Neriton, 1999. ― 357 s. S. 187.</ref>. Паводле ўспамінаў [[Валер Валадзько|Вацлава Кошчыца]], удзельніка тых падзей на [[Меншчына|Меншчыне]], дзякуючы Вінцэнту Козел-Паклеўскаму арганізацыя паўстанцкая з вялейскім павеце пачала прыгатаваньні да паўстаньня за два гады да пачатку, была гэта адна зь лепшых арганізацый у Менскай губэрні<ref>Wacław Koszczyc, Wybrańcy losu, Lwów 1881.</ref>. У той жа час іншы ўдзельнік паўстаньня на тэрыторыі Вялейскага павету [[Яўген Кавалеўскі]], ацалелы жаўнер атраду Вінцэнта Козел-Паклеўскага, ва ўспамінах адзначыў Вінцэнта Козел-Паклеўскага наступным чынам: «намесьнікам [[Ян Козел-Паклеўскі|Яна Казела]] быў ягоны брат Вінцэнт Казела, вайсковы інжынэр, які, нягледзячы на шматлікія вартасьці сэрца й розуму, на жаль, ня меў якасьцяў, неабходных для арганізатара паўстаньня й кіраўніка партызанскага руху.»<ref>Eugeniusz Kowalewski, Wspomnienia z przeszłości : przyczynek do historji Powstania Styczniowego na Litwie S. 19.</ref>.

На пачатку траўня 1863 году атрад Вінцэнта Козел-Паклеўскага налічваў 200—250 чалавек. Да атраду Вінцэнта далучыліся яго браты Юзэф і Міхал. Таксама сярод удзельнікаў атраду былі Фэлікс Багдановіч, Ян Барсук, Леанард Бачызмальск, Юстын Глінскі, Юльлян Жалязоўскі, Аляксандар Казімерскі, Баляслаў Канапацкі, Вінцэнт Канткоўскі, Леанард Кодзь, Лонгін Копець, Бярнард і Віктар Матусевічы, Марцін Міхневіч, Станіслаў Савіцкі, Стэфан Станкевіч, Клімэнт Філон, Станіслаў Хруцкі, Міхал Якубоўскі, Антоні-Юзэф Ясевіч<ref>Матвейчык, Дз. Ч. Удзельнікі паўстання 1863―1864 гадоў: біяграфічны слоўнік: (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі) / Дзмітрый Матвейчык. — Мінск : Беларусь, 2016. — 734 с. С. 256.</ref>. У атрад Вінцэнта Козел-Паклеўскага ўваходзіла шляхецкая моладзь, студэнты, гімназысты, мяшчане, сяляне. Мейсцам для лягера Вінцэнт абраў лес на мяжы Вяленскага й Барыслаўскага паветаў, дзе афіцэры маглі бесперашкодна праводзіць навучаньне сваіх падначаленых. Каб папоўніць асабовы склад свайго атраду, Вінцэнт арганізаваў марш па навакольных вёсках. Паўстанцы ішлі ў баявым парадку з разгорнутымі харугвамі.

Віленскі ўрад прызначыў пачатак узброеных баёў у Віленскай губерні на [[2 траўня]].<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 84.</ref>. Першыя паўстанцкія атрады ў Вялейскім павеце каля вёскі [[Дзьвіноса|Дзьвіносы]] (цяпер Лагойскі раён) зьявіліся [[7 траўня]]. Сухоцкі прывёў з Вялейкі й ваколіцаў атрад з 40 добраахвотнікаў, другі атрад прывёў [[Мэльхіёр Чыжык]] з Барысаўскага павету Менскай губэрні. Барысаўскі атрад налічваў 75 добраахвотнікаў<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 84.</ref>. У лясах каля Дзьвіносы атрады заклалі супольны лягер<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 84.</ref>. Кіраўніком аб’яднанага атраду стаў Вінцэнт Козел-Паклеўскі, прызначаны [[Якуб Гейштар|Якубам Гейштарам]] вайсковым начальнікам Вялейскага павету<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 84.</ref>. Вінцэнт Козел-Паклеўскі падзяліў атрад на тры [[узвод|плютоны]]. Ён прызначыў кіраўнікамі атрадаў Мэльхіёра Чыжыка, Леапольда Асецімскага (Леапольда Асьвяцімскага) й Жаўняркевіча<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 84.</ref>. Ацалелы жаўнер атраду Вінцэнта Козел-Паклеўскага [[Яўген Кавалеўскі]] потым успамінаў, што: ''«Аднойчы камандзір плютона Леапольд Асецімскі сабраў нас, некалькі дзясяткаў чалавек, і зьвярнуўшы ўвагу на невыразную сытуацыю, пачаў асьцярожна распытваць: а ці ня лепш было б паставіць Чыжыка на месца Казелы? Аднак мы супраціўляліся гэтаму, на жаль, не жадаючы падымаць [[рокаш]]ы, якіх у нашым мінулым было дастаткова. Мы па-ранейшаму лічылі, што Казела проста чакае зручнага моманту для разьвіцьця сваёй дзейнасьці»''<ref>Eugeniusz Kowalewski, Wspomnienia z przeszłości : przyczynek do historji Powstania Styczniowego na Litwie S. 55.</ref>.

[[8 траўня]] 1863 г. Казел-Паклеўскі заняў мястэчка [[Даўгінаў]], а на наступны дзень ваяваў каля мястэчка [[Тараканаўка]]. Расейцы атакавалі паўстанцаў агнём з дальнабойных наразных стрэльбаў. На працягу гадзіны расейскія артылерысты вялі агонь па паўстанцах з адлегласьці 400 мэтраў<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 84.</ref>. Узброеныя паляўнічымі стрэльбамі паўстанцы не маглі страляць з такой адлегласьці. Расейскія пазіцыі абстрэльваў толькі Леапольд Асецімскі, які меў сучасную вінтоўку. Праз гадзіну расейскае войска адступіла з поля бою. На зваротным шляху расейцы спалілі памешчыцкую сядзібу ў маёнтку Дзьвіносы<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 84.</ref>. У сутычцы паўстанцы панеслі нязначныя страты. Леапольд Асецімскі сцвярджаў, што забіў двух расейскіх жаўнераў з адлегласьці 400 метраў<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 85.</ref>. Падобную гісторыю расказвалі й паўстанцы. Гэты факт ніхто не пацьвердзіў. З боку паўстанцаў загінуў лекар Ігнат Казлоўскі. Палонскі быў лёгка паранены<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 85.</ref>. Далей Вінцэнт Козел-Паклеўскі зладзіў засаду на дзьвюм казацкім сотням каля мястэчка [[Мацькаўцы]].
[[Файл:Battle of Brody (Battles of the nineteenth century, 1901).jpg|thumb|right|«Бітва пад Бродамі»</small>]]
[[Файл:Bitwa pod Ignacewem.jpg|thumb|left|[[Юліуш Косак]]. «Бітва пад Ігнацэвам, 1863»</small>]]
[[10 траўня]] Вінцэнт Казел-Паклеўскі наведаў лясныя паселішчы, гміны, мястэчкі, вёскі й засьценкі Вяленскага павету. На сходах з павятовай шляхтай і сялянамі ў гмінах і дзяржаўных маёнтках ён паўсюдна абвяшчаў «Маніфест» і пастановы Народнага ўрада<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Таксама прасіў каталіцкіх сьвятароў, каб яны прачыталі іх з [[амбона (архітэктура)|амбонаў]]. Некаторыя сьвятары адмаўляліся, баючыся рэпрэсый з боку вайсковай і цывільнай расейскай мясцовай адміністрацыі<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Праз тры тыдні паўстанцкі атрад Вінцэнта Козел-Паклеўскага налічваў ужо 200 паўстанцаў і паступова ператвараўся ў баявы партызанскі атрад<ref>Ona Maksimaitienė, Lietuvos sukilėlių kovos 1863—1864 m. Vilnius : Mintis, 1969. P. 169.</ref>. Для яго ліквідацыі расейскае камандаваньне накіравала ў лясы Вяленскага раёна калону пяхоты ў складзе пяці частак (1 тыс. салдат). Апэрацыяй кіраваў генерал-лейтэнант Галгоеў праз палкоўніка Александра Галя<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Пакуль расейская калёна маршыравала да лягеру паўстанцаў, Вінцэнт Козел-Паклеўскі вырашыў пераправіць паўстанцаў на іншы бераг ракі [[Ілія|Ільля]]<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Мэльхіёр Чыжык быў супраць пераправы, папярэджваючы, што вада ў рацэ яшчэ не спала й паўстанцы падыдуць да моцнай і шматлікай калёны расейскай пяхоты. Вінцэнт Козел-Паклеўскі не адмяніў пастановы, праігнараваў заўвагі дасьведчанага афіцэра і загадаў паўстанцам зьбіраць плыты для пераправы<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Пасьля высадкі плытоў, [[28 траўня]], пачалася пераправа. Спачатку пераправіліся два плютоны на чале з Вінцэнтам Козел-Паклеўскім. Падчас пераправы трэцяга плютона з паўстанцамі былі Мэльхіёр Чыжык і Жаўняркевіч<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Трэці плютон расейцы астралялі на сярэдзіне ракі. Апынуўшыся ў безвыходным становішчы, бо пяхота вяла агонь з берага, дзе пераправіліся два плютоны, камандзіры вырашылі павярнуць назад. Астатнія два плютоны, перабраўшыся на другі бераг, былі атакаваныя расейскай пяхотай. Наступленьне на паўстанцаў распачалі пяць пяхотных рот Інгерманландскага, Вялікалуцкага і Крэмянчужскага палкоў пад камандаваннем палкоўніка [[Аляксандар Галь|Аляксандра Галя]]. Паўстанцы адбілі гэту атаку й прымусілі пяхотнікаў адступіць у бок вёскі [[Уладыкі|Ўладыкі]]<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Хуткі адыход расейцаў быў, верагодна, пасткай для паўстанцаў. Падчас атакі паўстанцаў, яны былі абкружаны рэзэрвам расейскай пяхоты. Акружаныя паўстанцы дзьве гадзіны вялі адчайны бой косамі, багнэтамі й прыкладамі стрэльбаў. У няроўным баі загінула 58 паўстанцаў і 25 трапіла ў палон, у тым ліку 23 паранена<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref><ref>Ona Maksimaitienė, Lietuvos sukilėlių kovos 1863—1864 m. Vilnius : Mintis, 1969. P. 169.</ref><ref>Stanisław Zieliński, Bitwy i potyczki 1863—1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Rapperswil, 1913. S. 282—283.</ref>. Верагодна, загінулі 53 паўстанцы, а жывымі ў пагроме засталіся 54 чалавекі. У баі загінуў Вінцэнт Казет-Паклеўскі. Сярод каманднага складу загінулі: Канапацкі, Копец, Даўкша, Зьдзіслаў і Альфрэд Ратынскія, Ірэнэвуш і Вінцэнт Адынец, Тышкевіч і Валіцкі<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Сярод афіцэраў у палон трапілі Аўгуст Козел-Паклеўскі і Вітольд Шаўкоўскі. Страты забітымі, палоннымі, параненымі і прапаўшымі без вестак склалі 75% паўстанцкага атрада, які ўдзельнічаў у баі<ref>Łaniec, S. Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 / Stanisław Łaniec . — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s. S. 87.</ref>. Рэшту атрада (каля 40 чалавек) сабраў Мэльхіёр Чыжык і перавёў ў [[Ігуменскі павет]]<ref>Матвейчык, Дз. Ч. Паўстанне 1863—1864 гадоў у Беларусі: нарыс баявых дзеянняў / Дзмітрый Матвейчык. — Мінск : Медысонт, 2013. — 121 с S. 390.</ref><ref>Ona Maksimaitienė, Lietuvos sukilėlių kovos 1863—1864 m. Vilnius : Mintis, 1969. P. 169—170.</ref>. Рэшткі гэтага атрада пазьней былі разьбіты каля вёскі [[Княгінін]], дзе паўстанцы спачываюць у брацкай магіле.
[[Файл:Jan Matejko - Polonia 1863 (Poland Enchained) - MNK XII-453 - National Museum Kraków.jpg|thumb|right|[[Ян Матэйка]] «Палёнія 1863»</small>]]
[[Файл:Mdp.39015084505604-seq 24.jpg|thumb|left|Бітва паўстанцаў 1863—1864 гг. з расейскімі войскамі</small>]]
Паўстанцкая публіцыстыка ставіла Вінцэнта Козела ў адзін шэраг з кіраўніком [[Ліда|лідзкіх]] паўстанцаў [[Людвік Нарбут|Людвікам Нарбутам]] і называла яго «Літоўскім Леанідам» (па аналёгіі са [[спарта]]нскім царом [[Леанід I|Леанідам]], знакамітым героем [[Тэрмапільская бітва|Тэрмапіл]])<ref name="praljos" />. Вінцэнт Козел-Паклеўскі быў пахаваны ў брацкай магіле каля вёскі Ўладыкі, разам зь іншымі загінуўшымі ў тым баі паўстанцамі<ref name="praljos" />. Але існуюць зьвесткі аб тым, што яго бацька [[Ян Напалеон Козел-Паклеўскі]], уладальнік Сэрвачы, употай перапахаваў цела Вінцэнта й яго малодшага брата [[Міхал Козел-Паклеўскі|Міхала]], таксама загінуўшага пад Уладыкамі, ў родным Сэрвачы, пад касьцёлам, каб не знайшлі расейскія ўлады. Касьцёл той у пачатку [[1950]]-х разабралі і перавезьлі ў вёску [[Давыдкі]], пад клюб<ref>[https://web.archive.org/web/20160305171221/http://westki.info/artykuly/13799/subotnik-u-kaplicy-pahavalne-kozel-pakleuskih Суботнік у капліцы-пахавальні Козел-Паклеўскіх].</ref>. Цяпер на месцы колішняга касьцёлу ў Сэрвачы знаходзіцца невялічкі пагорак, а на ім мэталічны крыж<ref name="pomnik">[https://web.archive.org/web/20130102061024/http://vialejka.info/3640-pa-vialejshczynie-1863.html Па Вялейшчыне 1863 году. Выцечка турыстычная].</ref>. Гэта й ёсьць месца пахаваньня камандзіра вялейскіх паўстанцаў<ref name="praljos" />. Ён загінуў, але да гэтага часу з пакаленьня ў пакаленьне перадаюцца яго апошнія словы: {{Цытата|Ня мы, дык нашыя косьці здабудуць вольнасьць.<ref name="praljos" />}}

Курган і першы крыж на месцы пахаваньня былі ўсталяваны ў час міжваеннай [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшчы]], у [[1933]] року. Магіла паўстанцаў каля Ўладык захавалася, скаўты з року [[Маладэчна]] ўсталявалі там крыж. Сябры СПА «Волат» калі знаходзяцца ў вандроўцы ў тых мясьцінах, заўсёды збочваюць з маршрута, заходзяць да магілы й ушаноўваюць памяць аб героях хвілінай маўчаньня<ref name="pomnik" /><ref>[https://web.archive.org/web/20160416234305/http://vialejka.info/104-braty_kozelpakleskja.html Браты Козел-Паклеўскія].</ref>.

== Літаратура ==
* [https://crispa.uw.edu.pl/object/files/257296/display/PDF O silach narodowych, «Niepodległość» 1867, nr 39 z 30 sierpnia, s. 5-7.]
* Wacław Koszczyc, Wybrańcy losu, Lwów 1881
* Wacław Koszczyc, Wici wyroczne, Lwów 1898
* Eugeniusz Kowalewski, Wspomnienia z przeszłości : przyczynek do historji Powstania Styczniowego na Litwie — Dziennik Wileński — Wilno — 1907; 118 s. [https://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/publication/4874/edition/4699/content]
* Pamiętniki Jakóba Gieysztora z lat 1857—1865 poprzedzone wspomnieniami osobistemi prof. [[Тадэвуш Корзан|Tadeusza Korzona]] oraz opatrzone przedmową i przypisami. [http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=2464 tom 1] [http://kpbc.umk.pl/dlibra/doccontent?id=2466 tom 2] Wilno 1913.
* [[Агатон Гілер|Agaton Giller]] ''Historja powstania narodu polskiego w 1861—1864 r.'' T. 2, s. 336 [https://www.wbc.poznan.pl/publication/11895] Paryż 1868.
* Stanisław Zieliński, Bitwy i potyczki 1863—1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu, Rapperswil, 1913. S. 282—283 [https://www.wbc.poznan.pl/dlibra/publication/50260/edition/66792/content].
* Stanisław Łaniec, Litwa i Białoruś w dobie konspiracji i powstania zbrojnego : 1861—1864 — Wyd. 1. Olsztyn: Ośrodek Badań Nauk. im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, 2002. — 196 s.
* Матвейчык, Дз. Ч. Паўстанне 1863—1864 гадоў у Беларусі: нарыс баявых дзеянняў / Дзмітрый Матвейчык. — Мінск : Медысонт, 2013. — 121 с.
* Матвейчык, Дз. Ч. Удзельнікі паўстання 1863―1864 гадоў: біяграфічны слоўнік: (паводле матэрыялаў Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі) / Дзмітрый Матвейчык. — Мінск : Беларусь, 2016. — 734 с. С. 256.
* Ona Maksimaitienė, Lietuvos sukilėlių kovos 1863—1864 m. Vilnius : Mintis, 1969. P. 103, 169—170.
* Смирнов А. Ф. Восстание 1863 года в Литве и Белоруссии / А. Ф. Смирнов. — Акад. наук СССР. Ин-т истории. — Москва : Изд-во Акад. наук СССР, 1963. — 392 с. С. 214.

== Крыніцы ==
{{Крыніцы|2}}


{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Козел-Паклеўскі, Вінцэнт}}
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1837 годзе]]
[[Катэгорыя:Паўстанцы 1863—1864 гадоў]]
[[Катэгорыя:Афіцэры-паўстанцы 1863—1864 гадоў]]
[[Катэгорыя:Козел-Паклеўскія]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Маладэчна]]