Прагляд крыніцы для Вугорская рэвалюцыя 1956 году

{{Бітва
|Назва           = Вугорская рэвалюцыя 1956 году
|Вайна           = 
|Выява           = Szétlőtt harckocsi a Móricz Zsigmond körtéren.jpg
|Подпіс да выявы = Зьнішчаны савецкі танк Т34/85 у Будапэшце, 1956 год
|Дата            = кастрычнік 1956 — лістапад 1956
|Месца           = [[Вугорская Народная Рэспубліка]]
|Вынік           = Перамога Савецкага Саюзу, рэвалюцыя падаўлена
|Войска1         = [[Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|20пкс]] [[СССР]]<br />[[Файл:Flag_of_Hungary_1949-1956.svg|20пкс]] [[Упраўленьне дзяржаўнай бясьпекі]] (ÁVH)
|Войска2         = [[Файл:Flag_of_the_Hungarian_Revolution_(1956).svg|20пкс]] [[Вугоршчына]]
|Камандуючы1     = [[Файл:Flag_of_the_Soviet_Union.svg|20пкс]] [[Іван Конеў]]
|Камандуючы2     = [[Файл:Flag_of_the_Hungarian_Revolution_(1956).svg|20пкс]] [[Імрэ Надзь]]
|Колькасьць1     = 31 550 чалавек<br />1130 танкаў
|Колькасьць2     = невядома
|Страты1         = 722 забіты<br />1251 ранены
|Страты2         = 2500 забіты<br />13 000 ранены
|Дадаткі         = 
}}
{{Гісторыя Вугоршчыны}}
'''Вуго́рская рэвалю́цыя 1956 го́ду''' ({{мова-hu|1956-os forradalom}}) — спантаннае агульнанацыянальнае паўстаньне супраць ураду [[Вугорская Народная Рэспубліка|Вугорскай Народнай Рэспублікі]] і навязанай яму [[СССР|савецкім рэжымам]] палітыкі. Пачалася 23 кастрычніка, падаўлена 10 лістапада 1956 году.

== Ход падзеяў ==
Паўстаньне пачалося як студэнцкая дэманстрацыя, якая праходзіла ў цэнтры [[Будапэшт]]у, да якой далучыліся тысячы людзей. Студэнцкая дэлегацыя была затрымана, калі паспрабавала прайсьці на радыё, каб перадаць свае патрабаваньні. Калі дэманстранты запатрабавалі вызваленьня дэлегатаў, супрацоўнікі [[Упраўленьне дзяржаўнай бясьпекі|Ўпраўленьня дзяржаўнай бясьпекі]] (ÁVH) адкрылі агонь. Навіны аб гэтых падзеях хутка распаўсюдзіліся, і гвалт распачаўся паўсюды ў сталіцы.

Бунт хутка ахапіў усю краіну, і ўрад быў скінуты. Тысячы людзей, арганізаваных у народнае рушаньне, вялі баі супраць Упраўленьня дзяржаўнай бясьпекі (ÁVH) і савецкіх войскаў. Прасавецкіх [[камунізм|камуністаў]] і дзеячаў ÁVH забівалі або саджалі ў турмы, былыя зьняволеныя былі вызвалены і ўзброены. Імправізаваныя рады вырвалі муніцыпальнае кіраўніцтва ў [[Вугорская партыі працоўных|Вугорскай партыі працоўных]] і патрабавалі палітычных зьменаў. Новы ўрад афіцыйна распусьціў ÁVH, заявіў пра свой намер выйсьці з [[Варшаўская дамова|Варшаўскай дамовы]] і абавязаўся правесьці вольныя выбары. Па стане на канец кастрычніка барацьба амаль спынілася, і адчуваньне мірнага жыцьця пачало вяртацца.

Спачатку абвясьціўшы пра гатоўнасьць весьці перамовы аб вывадзе савецкіх войскаў, [[Палітбюро ЦК КПСС]] зьмяніла свае рашэньне і пачало падаўленьне рэвалюцыі. 4 лістапада савецкія войскі ўварваліся ў Будапэшт і іншыя раёны краіны. Вугорскі супраціў працягваўся да 10 лістапада. Каля 2500 [[вугорцы|вугорцаў]] былі забіты, 200 000 апынуліся бежанцамі. Масавыя арышты і абвінавачваньні працягваліся на працягу месяца пасьля гэтага. Да студзеня 1957 году новае, усталяванае савецкім рэжымам кіраўніцтва падавіла ўсю грамадзкую апазыцыю.

Падаўленьне вугорскае рэвалюцыі выявіла цьвёрды намер савецкага кіраўніцтва захоўваць жорсткі палітычны кантроль над краінамі сацыялістычнага блёку, незалежна ад памкненьняў іх народаў, і было адмоўна ўспрынятае прыхільнікамі камуністычнай ідэалёгіі на Захадзе, выклікаючы сярод іх гэтак званы «крызіс сьвядомасьці» і азначаючы, разам з [[XX зьезд КПСС|XX зьездам КПСС]], пачатак разбурэньня камуністычнай сыстэмы. Разам з [[Бэрлінскае паўстаньне 1953 году|бэрлінскімі падзеямі 1953 году]] вугорскае паўстаньне азначыла паварот сусьветнага ўспрыманьня СССР і Савецкай арміі ад вобразу вызваліцеляў [[Эўропа|Эўропы]] да вобразу яе акупантаў.

== Выявы ==
<center><gallery widths=190 heights=130>
Файл:Hole in flag - Budapest 1956.jpg|Сьцяг Вугоршчыны з выразаным камуністычным гербам. Такі сьцяг стаў сымбалем паўстаньня.
Файл:Monument events 1956 Budapest.jpg|Помнік падзеям 1956 году каля вугорскага парлямэнту. 
</gallery></center>

== Глядзіце таксама ==
* «[[Дзеці славы]]»

{{Халодная вайна}}
{{Усходні блёк}}
{{Арганізацыя Варшаўскай дамовы}}
{{Беларусы ў войнах другой паловы XX стагодзьдзя}}

[[Катэгорыя:Паўстаньні ў Вугоршчыне]]
[[Катэгорыя:Падзеі 1956 году]]