Прагляд крыніцы для Бэрыль (элемэнт)

{{Хімічны элемэнт
|Назва = Бэрыль
|Ангельская назва = Beryllium
|Сымбаль = Be
|Атамны нумар = 4
|Зьлева = [[Літ]]
|Справа = [[Бор (элемэнт)|Бор]]
|Зьнізу = [[Магн|Mg]]
|Зьверху = 
|Структура крышталічнай краты = hexagonal close-packed
|Апісаньне выгляду = сьветла-шэры мэтал
|Выява2 =Be-140g.jpg
|Памер выявы2 =  
|Апісаньне выявы2 =
|Колер катэгорыі = 
|Катэгорыя = Шчолачназямельныя мэталы
|Колер фазы = 
|Фаза = Цьвёрдае цела
|Група = 2
|Пэрыяд = [[Пэрыяд пэрыядычнай сыстэмы|2]]
|Блёк = s
|Атамная маса = 9,012<!--у г/[[моль]] адзінкі прастаўляюцца шаблёнам аўтаматычна-->
|Канфігурацыя электронаў = [He] 2s<sup>2</sup>
|Электронаў у абалонцы = 2, 2
|Колер =
|Шчыльнасьць Па = <!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры = 1,84<!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры 2 = <!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры пакаёвай тэмпэратуры 3 = <!--г/см³-->
|Шчыльнасьць пры тэмпэратуры плаўленьня = <!--г/см³-->
|Тэмпэратура плаўленьня пад ціскам = 
|Тэмпэратура плаўленьня К =
|Тэмпэратура плаўленьня Ц =1284
|Тэмпэратура плаўленьня Ф =
|Тэмпэратура сублімацыі пад ціскам = 
|Тэмпэратура сублімацыі К =
|Тэмпэратура сублімацыі Ц =
|Тэмпэратура сублімацыі Ф =
|Тэмпэратура кіпеньня пад ціскам = 
|Тэмпэратура кіпеньня К =
|Тэмпэратура кіпеньня Ц =2970
|Тэмпэратура кіпеньня Ф = 
|Патройны пункт К =
|Патройны пункт кПа = 
|Крытычны пункт К = 
|Крытычны пункт МПа = 
|Удзельная цеплыня плаўленьня = <!--кДж/моль-->
|Удзельная цеплыня плаўленьня пад ціскам = 
|Удзельная цеплыня плаўленьня 2 = <!--кДж/моль-->
|Удзельная цеплыня выпарваньня = <!--кДж/моль-->
|Удзельная цеплыня выпарваньня пад ціскам =
|Цеплаёмістасьць = <!--Дж/моль/K-->
|Цеплаёмістасьць пад ціскам = <!--Вт/м/K-->
|Цеплаёмістасьць 2 = <!--Вт/м/K-->
|Насычаная пара 1 =
|Насычаная пара 10 = 
|Насычаная пара 100 = 
|Насычаная пара 1 k = 
|Насычаная пара 10 k = 
|Насычаная пара 100 k = 
|Насычаная пара 1 2 =
|Насычаная пара 10 2 = 
|Насычаная пара 100 2 = 
|Насычаная пара 1 k 2 = 
|Насычаная пара 10 k 2 = 
|Насычаная пара 100 k 2 = 
| Нумар CAS = 7440-41-7
| Лік энергіяў іянізацыі = 
| 1-я энэргія іянізацыі =  <!--кДж/моль-->
| 2-я энэргія іянізацыі =  <!--кДж/моль-->
| 3-я энэргія іянізацыі =  <!--кДж/моль-->
| Band gap =  <!--эВ-->
| isotopes comment =  
| isotopes = 
| Атамны радыюс (разл.) = 122
| Атамны радыюс =  <!--пм-->
| Ізатопы = 
| Кавалентны радыюс камэнтар = 
| Кавалентны радыюс =  <!--пм-->
| Каэфіцыент Пуасона = 
| Каэфіцыент цеплавога расшырэньня пры 25 =  <!--мкм/(м·K)-->
| Каэфіцыент цеплавога расшырэньня =  <!--мкм/(м·K)-->
| Кропка Кюры =  
| Магнэтызм = 
| Мінэральная цьвёрдасьць Моаса = 
| Модуль зруху =  <!--ГПа-->
| Модуль пругкасьці =  <!--ГПа-->
| Модуль Юнга =  <!--ГПа-->
| Назва ў родным склоне = 
| Насычаная пара камэнтар 2 =  
| Насычаная пара камэнтар = 
| Радыюс Ван дэр Ваальса =  <!--пм-->
| Ступені атляняньня заўвага =
| Ступені атляняньня = 
| Трываласьць на разрыў =  <!--МПа-->
| Тэмпэратураправоднасьць = <!--мм²/с-->
| Хуткасьць гуку пры 20 (лінейная) =    <!--м/с-->
| Хуткасьць гуку пры п.т. (лінейная) =  <!--м/с-->
| Хуткасьць гуку =  <!--м/с-->
| Цеплаправоднасьць = <!--Вт/м/K-->
| Цьвёрдасьць Брынэля =  <!--МПа-->
| Цьвёрдасьць Вікерса =  <!--МПа-->
| Цьвёрдасьць Моаса = 
| Электраадмоўнасьць =  <!--(Pauling scale)-->
| Электрычны супор пры 0 = <!--Ом·м-->
| Электрычны супор = <!--Ом·м-->
}}
'''Бэрыль''' ({{мова-la|Beryllium}}) '''Be''' — [[хімічны элемэнт]] II групы [[Пэрыядычная сыстэма элемэнтаў|пэрыядычнай сыстэмы]]; атамны нумар 4. Сьветла-шэры [[мэтал]].

Найбольшае прамысловае значэньне мае [[Бэрыль (мінэрал)|аднайменны мінэрал]] бэрылю. Галоўныя радовішчы — у [[ЗША]], [[Бразылія|Бразыліі]], [[Аргентына|Аргенціне]], [[Мэксыка|Мэксыцы]], [[Паўднёва-Афрыканская Рэспубліка|ПАР]], [[Намібія|Намібіі]], [[Мазамбік]]у, [[Індыя|Індыі]], [[Расея|Расеі]]. Упершыню выдзелены ў 1798 годзе Вокленам, якому ўдалося аддзяліць аксыд бэрылю ад аксыду алюміну. Назва пайшла ад назвы найбольш распаўсюджанай руды элемэнту. Атрымліваюць аднаўленьнем фтарыду (ці хлярыду) [[Лужныя мэталы|лужнымі мэталамі]], магнам, кальцам, або электралізам расплаўленага хлярыду ці фтарыду. Выкарыстоўваецца ў [[Рэнтгеналёгія|рэнтгенаўскіх]] трубках, прапарцыйных лічыльніках. Мэтал і ягоныя злучэньні вельмі атрутныя<ref>{{Кніга|частка=Бериллий|загаловак=Радиохимический словарь элементов|месца=М.|выдавецтва=Атомиздат|год=1968|старонкі=33}}</ref>. Злучэньні — гідрааксыд, карбанат, фасфат, BaBeF<sub>4</sub>.

== Ізатопы ==
Бэрыль мае два нукліда, якія сустракаюцца на Зямлі — стабільны <sup>9</sup>Be і <sup>10</sup>Be, якога назіраюцца толькі сьляды<ref>Елисеев А. А., Третьяков Ю. Д. БЕРИЛЛИЙ // Большая российская энциклопедия. Электронная версия (2017); https://old.bigenc.ru/chemistry/text/1860218 Дата обращения: 07.03.2023</ref>. Штучна атрыманыя дзесяць ізатопаў з масавымі лікамі ад 5 да 14<ref>Hanusa, Timothy P. "beryllium". Encyclopedia Britannica, https://www.britannica.com/science/beryllium. Accessed 7 March 2023.</ref>.

{|class="wikitable"
|-
|+Ізатопы<ref>{{Спасылка|url=http://nucleardata.nuclear.lu.se/toi/listnuc.asp?sql=&Z=4|загаловак=Nuclide search Z=4|праект=WWW Table of Radioactive Isotopes|мова=en|дата=7 сакавіка 2023}}</ref>
|-
!Ізатоп!!Пэрыяд паўраспаду
|-
|<sup>5</sup>Be||?
|-
|<sup>6</sup>Be||?
|-
|<sup>7</sup>Be||53,12 дзён
|-
|<sup>8</sup>Be||?
|-
|<sup>9</sup>Be||стабільны
|-
|<sup>10</sup>Be||1,51×10<sup>6</sup> год
|-
|<sup>11</sup>Be||13,81 сэкунд
|-
|<sup>12</sup>Be||23,6 мілісэкунд
|-
|<sup>13</sup>Be||2,7×10<sup>-21</sup> сэкунд<ref>{{Спасылка|url=https://www.nndc.bnl.gov/nudat3/reCenter.jsp?z=%204&n=%209|загаловак=Ground and isomeric state information for <sup>13</sup><sub>4</sub>Be|праект=National Nuclear Data Center|выдавец=Brookhaven National Laboratory|дата=7 сакавіка 2023}}</ref>
|-
|<sup>14</sup>Be||4,35 мілісэкунд 
|}

== Вонкавыя спасылкі ==
{{Commons}}

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

{{Пэрыядычная сыстэма хімічных элемэнтаў}}

[[Катэгорыя:Хімічныя элемэнты]]
[[Катэгорыя:Мэталы]]