Прагляд крыніцы для Беларуская цэнтральная рада

{{Арганізацыя
|назва                     = Беларуская Цэнтральная Рада
|лацінка                   = Biełaruskaja Centralnaja Rada
|выява                     = Seal of Belarusian Central Council.svg
|альтэрнатыўны тэкст выявы = 
|подпіс выявы              = Пячатка Беларускай Цэнтральнай Рады
|абрэвіятура               = БЦР
|дэвіз                     = 
|папярэднік                = [[Рада БНР]]
|наступнік                 = 
|дата ўтварэньня           = [[1943]]
|дата спыненьня існаваньня = [[1995]]
|тып                       = 
|юрыдычны статус           = часовы найвышэйшы дзяржаўны орган [[Беларуская Народная Рэспубліка|БНР]]
|мэта                      = "арганізацыя ўсіх сілаў беларускага народу для змаганьня за вызваленьне Беларусі і здабыцьцё ейнае незалежнасьці ў форме [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]]", якая "мае быць дэмакратычнай Народнай Дзяржаваю, з забесьпячэньнем усіх палітычных, сацыяльных, гаспадарчых, рэлігійных і культурных свабодаў і правоў як для беларусаў, так і для нацыянальных мяншыняў", а таксама праўная, сацыяльная і культурная апека над беларусамі, якія апынуліся па-за межамі Беларусі<ref>Статут Беларускай Цэнтральнай Рады - Апошняя рэдакцыя з папраўкамі, прынятымі 12-м, 13-м і 14-м пленумамі БЦР. Паводле Беларуская Цэнтральная Рада (БЦР): стварэнне — дзейнасць — заняпад (1943–1995)  / Алег Гардзіенка ; прадм. В. Кіпеля, Я. Запрудніка. — Мінск : Кнігазбор, 2015. — 480 с. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны ; кн. 29)</ref>
|штабкватэра               = 
|месцазнаходжаньне         = [[Беларусь]], потым [[Вялікая Брытанія]], [[Злучаныя Штаты Амэрыкі]], [[Аўстралія]]
|каардынаты                = 
|дзейнічае ў рэгіёнах      = 
|сяброўства                = 
|афіцыйныя мовы            = беларуская
|генэральны сакратар       = 
|пасада кіраўніка          = Прэзыдэнт
|імя кіраўніка             = 
|пасада кіраўніка 2        = 
|імя кіраўніка 2           = 
|пасада кіраўніка 3        = 
|імя кіраўніка 3           = 
|пасада кіраўніка 4        = 
|імя кіраўніка 4           = 
|асноўныя асобы            = 
|кіроўны орган             = Пленум
|матчыная кампанія         = 
|зьвязаныя кампаніі        = 
|бюджэт                    = 
|колькасьць супрацоўнікаў  = 
|колькасьць валянтэраў     = 
|сайт                      = 
|заўвагі                   = 
|колішняя назва            = 
}}

'''Беларуская Цэнтральная Рада''' ('''БЦР''', {{мова-de|Weißruthenischer Zentralrat}}) — [[Беларусь|беларуская]] палітычная структура, створаная як дапаможны дарадчы орган ва ўмовах [[Генэральная акруга Беларусь|нацыстоўскай акупацыі Беларусі]] падчас [[Другая сусьветная вайна|Другой сусьветнай вайны]], якая пасьля вайны на працягу некалькіх дзесяцігодзьдзяў была адным з двух, поруч з [[Рада БНР|Радай БНР]], канкуруючых палітычных цэнтраў незалежніцкай беларускай эміграцыі.

== Гісторыя ==

=== Падчас вайны ===
Беларуская цэнтральная рада была створаная ў сьнежні 1943 з [[Беларуская рада даверу|Беларускай рады даверу]] пры [[Генэральны камісарыят Беларусь|Генэральным камісарыяце Беларусі]].

У БЦР увайшлі 14 чалавек, якія ўзначальвалі 13 адпаведных разьдзелаў:
* [[Радаслаў Астроўскі]] (прэзыдэнт)
* [[Мікалай Шкялёнак]] (1-ы віцэ-прэзыдэнт)
* [[Юры Сабалеўскі]] (2-і віцэ-прэзыдэнт)
* [[Францішак Кушаль]] (вайсковыя справы)
* [[Сымон Кандыбовіч]] (фінансы)
* [[Аўген Калубовіч]] (справы культуры)
* [[Павал Сьвірыд]] (юрыдычныя і рэлігійныя справы)
* С. Каляда (лясная гаспадарка)
* [[Станіслаў Станкевіч (палітык)|Станіслаў Станкевіч]] (прафэсійныя справы)
* А. Сакрат (школьныя справы)
* [[Пётар Орса]] (сельская гаспадарка)
* Н. Абрамава
* Н. Ганько і інш.

Фармальна гітлераўцы перадалі БЦР кіраўніцтва школьнай справай, культурай, сацыяльнай апекай, [[Беларуская Краёвая Абарона|Беларускай краёвай абаронай (БКА)]]. Аднак на месцах адпаведныя аддзелы і надалей заставаліся пад кантролем нямецкіх акруговых камісараў. У акругах арганізоўваліся намесьніцтвы ці аддзелы БЦР (не былі створаныя ў [[Барысаў]]скай, [[Ганцавічы|Ганцавіцкай]] і [[Ліда|Лідзкай]] акругах).

У падпарадкаваньне БЦР былі перададзены [[Беларуская народная самапомач]], [[Беларускае навуковае таварыства (1942)|Беларускае навуковае таварыства]], [[Саюз беларускай моладзі]]. Члены БЦР спрабавалі стварыць зь беларускага насельніцтва вайсковыя фармаваньні.

==== Адміністрацыйны падзел ====
Адміністрацыйны падзел БЦР уключаў у сябе некалькі акругоў пад нямецкім назовам ''Hauptgebieten'':
* ''Hauptgebiet'' Менску ўключаў:
** [[Менск]] (адміністрацыйны цэнтар і сталіца)
** [[Маладэчна]]
* ''Hauptgebiet'' Віцебску ўключаў:
** [[Віцебск]] (адміністрацыйны цэнтар)
* ''Hauptgebiet'' Магілёву ўключаў:
** [[Магілёў]] (адміністрацыйны цэнтар)
** [[Гомель]]
** [[Бабруйск]]
* ''Hauptgebiet'' Смаленску ўключаў:
** [[Смаленск]] (адміністрацыйны цэнтар)
* ''Hauptgebiet'' Берасьця ўключаў:
** [[Горадня]]
** [[Берасьце]]
** [[Баранавічы]] (адміністрацыйны цэнтар)

=== Эміграцыя ===

У сувязі з наступленьнем савецкіх войск большасьць членаў БЦР эвакуяваліся ў Нямеччыну, дзе працягвалі сваю дзейнасьць.

Дзейнасьць БЦР фактычна была спынена на [[Другі Ўсебеларускі кангрэс|Другім Усебеларускім кангрэсе]] 27 чэрвеня 1944 г. Ужо 28 чэрвеня 1944 г. прэзыдэнт Р. Астроўскі атрымаў ад нямецкага кіраўніцтва Менску загад на эвакуацыю ў [[Кёніґсбэрґ]]. Пасьля кароткага знаходжаньня ва Ўсходняй Прусіі супрацоўнікі БЦР, паводле загаду нямецкага кіраўніцтва, былі пераведзеныя ў Бэрлін.

Яўхім Кіпель пазьней згадваў: {{цытата|Улетку 1944 г. беларускае жыцьцё ў Бэрліне было досыць актыўнае: паступова зьяжджаліся ў Бэрлін уцекачы, дзеілі арганізацыі беларускія пры Міністэрстве Прапаганды й пры Міністэрстве Ўсходніх Справаў, быў беларускі аддзел пры Арбайтфронце, дзеіў Беларускі камітэт, выходзілі газэты «Раніца» й «Беларускі Работнік» і паступова афармлялася БЦР<ref>Кіпель Я. Эпізоды. — Нью-Ёрк: Выдавецтва газэты «Беларус», 1998. — С. 231.</ref>}}

20 ліпеня 1944 г. Міністэрства ўсходніх акупаваных тэрыторыяў выдала інструкцыю, у якой былі пералічаныя «рэальныя задачы і паўнамоцтвы» БЦР.

# Барацьба з [[бальшавізм]]ам шляхам:
## удзелу ў падрыхтоўцы да стварэньня беларускіх ваенных фармаваньняў;
## удзелу ў стварэньні партызанскіх груп за лініяй фронта;
## актыўнае прапагандысцкае дзейнасьці сярод беларускіх рабочых.
# Аб’яднаньне ўсіх беларусаў у Саюзе вызваленьня Беларусі.
# Культурная, сацыяльная і прававая апека над усімі беларусамі ў Нямеччыне.
# Моладзевая праца (СБМ, ваенная дапаможная служба)
# Жаночая праца<ref>Туронак Ю. Беларусь пад нямецкай акупацыяй. — Мн.: Беларусь, 1993. — С. 192.</ref>.

==== Пасьля заканчэньня вайны ====

Паводле рашэньня [[Другі Ўсебеларускі кангрэс|Другога Ўсебеларускага кангрэсу]], Беларускай Цэнтральная Рада пазыцыянавала сябе ў якасьці юрыдычнай пераемніцы органаў улады [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікі]], абвешчанай у 1918 г. У склад БЦР уваходзілі, сярод іншых, колішні Міністар па вайсковых справах БНР [[Кастусь Езавітаў]], дэлегат [[Першы Ўсебеларускі кангрэс|Першага Ўсебеларускага кангрэсу]], удзельнік [[Слуцкі збройны чын|Слуцкага збройнага чыну]] і колішні намесьнік народнага сакратара асьветы БНР [[Радаслаў Астроўскі]].

24 верасьня 1945 г. на паседжаньні XI Пленуму БЦР, які прайшоў у вёсцы Эшэрсбэкен (каля [[Вюрцбург]]а), усе наяўныя ў Нямеччыне радныя БЦР ([[Радаслаў Астроўскі]], [[Францішак Кушаль]], [[Аўген Калубовіч]], [[Сымон Кандыбовіч]], [[Пётар Орса]], [[Станіслаў Станкевіч (палітык)|Станіслаў Станкевіч]], [[Васіль Рагуля]], [[Анатоль Шкутка]] (быў уключаны ў склад Рады восеньню 1944 г.), [[Мікола Шчорс]], [[Аляксей Сянькевіч]]) вырашылі прыпыніць дзейнасьць БЦР. Двое членаў Прэзыдыюму БЦР ([[Кастусь Езавітаў]] і [[Мікалай Шкялёнак]]) вясной 1945 г. трапілі ў рукі СССР, а [[Сьцяпан Калядка]] добраахвотна выехаў у Савецкі Зьвяз. Абгрунтаваньне такой пастановы было зьвязанае з тым «каб (…) ня даць бальшавіком магчымасьці выкарыстаць перад заходнімі саюзнікамі фармальна тактычнае супрацоўніцтва з немцамі ў мэтах канчальнага знішчэньня супрацьбальшавіцкага актыву»"<ref>Гардзіенка А. Беларускі кангрэсавы камітэт Амэрыкі (БККА). — Смаленск, 2009. — 428 с, [12] с. іл. — С.18</ref>. XI Пленум БЦР часова прыпыніў дзейнасьць арганізацыі, але не распускаў яе (пытаньне нават не ставілася на галасаваньне).

У 1947—1948 гг. у дачыненьні да членаў БЦР пачалася кампанія дыскрэдытацыі з боку іхных беларускіх палітычных канкурэнтаў. БЦР і яе прэзыдэнт абвінавачваліся ў супрацоўніцтве з нацыстамі, прычым закіды рабілі нядаўнія члены БЦР, якія самі прымалі ўдзел у грамадзка-палітычным і ваенным жыцьці акупаванай Беларусі: [[Барыс Рагуля]] — намеснік прэзыдэнта БЦР у Наваградзкай акрузе, [[Аўген Калубовіч]], [[Антон Адамовіч]], [[Станіслаў Станкевіч (палітык)|Станіслаў Станкевіч]], [[Франц Кушаль]], [[Янка Станкевіч]].

30 сьнежня 1947 г. [[Радаслаў Астроўскі]] зьвярнуўся да беларускай эміграцыі ў Нямеччыне, заклікаючы «спыніць усе спрэчкі паміж беларускім актывам» і правесьці выбары ў Беларускае цэнтральнае прадстаўніцтва — арганізацыю, якая павінна была аб’яднаць прыхільнікаў БЦР<ref>Астроўскі Р. Беларусы і Беларускі. — Эміграцыя, сьнежань 1947. — 2 с.</ref>. У студзень 1948 г. да Радаслава Астроўскага зьвярнулася група беларускіх дзеячаў ([[Васіль Рагуля]], [[Юры Сабалеўскі]], [[Мікола Шыла]] і інш.) з просьбай аднавіць дзейнасьць БЦР. 9 траўня 1948 г. у Эльвангене быў скліканы XII Пленум БЦР<ref>У Пленуме ўдзельнічалі 48 чалавек: [[Радаслаў Астроўскі]], [[Янка Бекіш]], [[Аляксандар Буглай]], [[Аляксандар Вабішчэвіч]], [[Ксенафонт Вайцяхоўскі]], [[Людвік Галубовіч]], [[Аляксандр Гузоўскі]], [[Сьцяпан Дашкевіч]], [[Раіса Евец]], [[Міхаіл Ігнатовіч]], [[Хведар Ільяшэвіч]], Ільля Калько, [[Іван Касяк]], [[Яўхім Кіпель]], Барыс Крыстовіч, Янка Кудрук, Антон Курыловіч, [[Уладзімер Лазарэвіч]], [[Мікалай Лапіцкі]], Нік Лапушынскі, [[Іван Любачка]], Віктар Мелюк, Мікалай Мінкевіч, [[Чэслаў Найдзюк]], Алесь Падун, [[Анатоль Плескачэўскі]], Юрый Прускі, [[Васіль Рагуля]], Усевалад Родзевіч, [[Сяргей Розмысл]], [[Аляксандар Русак]], [[Юры Сабалеўскі]], Ціхан Селівончык, Уладзімер Сенька, [[Юрка Віцьбіч|Юрый Стукаліч]], [[Масей Сяднёў]], [[Павал Сьвірыд]], Аляксей Сянькевіч, Анатоль Ушал, Віктар Чабатарэвіч, Андрэй Чарэўка, Іван Шакун, [[Сымон Шаўцоў]], Анатоль Шкутка, Марк Шпакоўскі, [[Мікола Шчорс]], Хведар Шыбут, [[Эмануіл Ясюк]]</ref>, на якім Беларуская цэнтральная рада была абвешчана «выканаўчым і прадстаўнічым на эміграцыі органам незалежнай Беларускай Народнай Рэспублікі». На Пленуме Радаслава Астроўскага пераабралі Прэзыдэнтам на чарговы 4-гадовы тэрмін. Першым віцэ-прэзыдэнтам БЦР стаў [[Васіль Рагуля]], другім — [[Мікола Шчорс]]. Старшынём Рады міністраў быў абраны [[Юры Сабалеўскі]], сакратаром БЦР — [[Іван Касяк]]<ref>На пасаду першага віцэ-прэзыдэнта былі вылучаны 3 кандыдатуры: Васіль Рагуля (19 галасоў), Юры Сабалеўскі (14) і Анатоль Шкутка (7). Мікалай Шчорс набраў 29 галасоў, Анатоль Шкутка — 17 (тут галасаваньне ішло за пасаду другога віцэ-прэзыдэнта)</ref>.

Пасьля 1948 г. Беларуская Цэнтральная Рада аформілася як адзін з двух палітычных цэнтраў беларускай антысавецкай эміграцыі поруч з адноўленай Радай БНР. Паміж абодвума цэнтрамі ішла жорсткая палітычная барацьба. Пасьлядоўнікі БЦР пасьля вайны дзейнічалі ў [[ЗША]], [[Вялікабрытанія|Вялікабрытаніі]] і інш. Беларуская Цэнтральная Рада і зьвязаныя зь ёй арганізацыі прадстаўлялі Беларусь у [[Антыбальшавіцкі блёк народаў|Антыбальшавіцкім блёку народаў]].

22 кастрычніка 1960 г. Радаслаў Астроўскі на пленуме ў Саўт-Рывэры быў абраны на пасаду прэзыдэнта БЦР на чарговую пяцігадовую кадэнцыю, аднак дзеяч склаў зь сябе паўнамоцтвы, заявіўшы на [[Трэці Кангрэс беларусаў Амэрыкі|III Кангрэсе беларусаў Амэрыкі]] 23 кастрычніка 1960 г., што старэйшае пакаленьне мусіць пакінуць актыўнае грамадзкае жыцьцё, «каб даць дарогу маладым»<ref>Пратакол III Кангрэсу Бел. Амэрыкі, каторы адбыўся дня 23 кастрычніка 1960 г. у Саўт-Рывэры ў залі Шакаў, 25 Уайтхэд Авэ а 13:00 пасьля паўдня. Архіў Івана Касяка</ref>.

У 1962 г. [[Радаслаў Астроўскі]] склаў зь сябе паўнамоцтвы прэзыдэнта, матываваўшы гэта ўзростам (яму тады споўнілася 75 гадоў) і перадаў іх кіраўніку Выканаўчага органа БЦР [[Аркадзь Арэхва|Аркадзю Арэхву]], які, аднак, неўзабаве моцна захварэў і ня здолеў прыступіць да выкананьня абавязкаў прэзыдэнта. Да 1974 г., пакуль Астроўскі не вярнуўся да актыўнай грамадзкай дзейнасьці, БЦР не вяла ніякай працы. Прынамсі, не склікалася пленумаў, не праводзілася пасяджэньняў, не вялося справаводзтва.

3—4 ліпеня 1977 г. прайшоў XVIII-ы Пленум БЦР у рэсорце (доме адпачынку) «Белэйр-Менск» (Глен-Спэй, штат [[Нью-Ёрк (штат)|Нью-Ёрк]]). У ім удзельнічалі 43 грамадзкія дзеячы з [[ЗША]], якія мелі мандаты-ўпаўнаважаньні ад 16 дэлегатаў: з Аўстраліі (5), Канады (5), Вялікабрытаніі (3), Нямеччыны (3)<ref>Пратакол 18-га Пленуму БЦР, які адбыўся 3 і 4 ліпеня 1977 г. у рэсорце «Белэр-Менск», Злучаныя Штаты Амэрыкі</ref>. Удзельнікі Пленуму рэпрэзэнтавалі Выканаўчы орган БЦР, дэлегатуры ў Аўстраліі, Вялікабрытаніі, Нямеччыне, Канадзе, а таксама [[Беларускі кангрэсавы камітэт Амэрыкі]], аддзелы [[Беларускі вызвольны фронт|Беларускага вызвольнага фронту]] (краёвыя штабы) у Нямеччыне, Вялікабрытаніі, Аўстраліі, Кліўлэндзе, Вініпэгу і Таронта, Згуртаваньне беларуска-амэрыканскіх вэтэранаў (галоўны штаб і аддзел у Саўт-Рывэры), беларускія праваслаўныя парафіі ў Саўт-Рывэры, Рычманд-Гіле (Нью-Ёрк), Таронта і Лёндане (Вялікабрытанія), Беларуска-амэрыканскі грамадзка-рэлігійны цэнтар у Саўт-Рывэры і грамадзка-рэлігійны цэнтар у Глен-Сьпей, арганізацыя «Амэрыканскія прыхільнікі БЦР». Сваё ўпаўнаважаньне на Пленум даслалі Ян і Аліцыя Пятроўскія — як прадстаўнікі сямейнага Беларускага харатыўнага фонду.

==== Спыненьне дзейнасьці ====

Пасьля 1995 г. БЦР не была дзейнай інстытуцыяй, хоць афіцыйнага рашэньня пра яе самароспуск не было. Паводле тэстамэнту [[Міхась Зуй|Міхася Зуя]], пасьля яго сьмерці (красавік 1995 г.) усе справы БЦР, абавязкі і паўнамоцтвы прэзыдэнта былі перададзеныя [[Віталь Цярпіцкі|В. Цярпіцкаму]] да часу скліканьня XX Пленуму БЦР. Але В. Цярпіцкі прыняў рашэньне прыпыніць дзейнасьць БЦР, якая ня мае людзкіх рэсурсаў<ref>Гардзіенка А. Беларускі кангрэсавы камітэт Амэрыкі (БККА). — Смаленск, 2009. — 428 с, [12] с. іл. — С.239 — 240</ref>. Віталь Цярпіцкі згадваў:

{{Цытата|Афіцыйна [з 1995 г.] ніякіх пасадаў у БЦР я не займаў. Адразу сказаў, што не зьбіраюся гуляць у салдацікі, як БНРаўцы. З адыходам Астроўскага эпоха БЦР скончылася. Я і Міхасю Зую радзіў паставіць кропку.<ref>Цярпіцкі, В. Я — астрўшчык / Віталь Цярпіцкі // Адзінец, А. Паваенная эміграцыя: скрыжаванні лёсаў: Зборнік ўспамінаў / Аляксандар Адзінец; Рэдактар А.Гардзіенка. — Мн.: Медысонт, 2007. — 704 с., 28 с. іл. — (Бібліятэка Бацькаўшчыны, кніга 11). — С. 414—421.</ref>}}

== Арганізацыі беларускай дыяспары, якія стаялі на пазыцыях БЦР ==

=== Міжнародныя ===
* [[Беларускі Вызвольны Фронт]]
* [[Беларускі вызвольны рух у Аўстраліі|Беларускі Вызвольны Рух]]

=== Аўстралія ===
* [[Беларускае аб’яднаньне ў Аўстраліі]]
* [[Беларускае аб’яднаньне ў Вікторыі]]
* Выданьні «Новае Жыцьцё», «Ёрш» «На варце»

=== Вялікая Брытанія ===
* [[Хрысьціянскае аб’еднаньне беларускіх работнікаў]]
* Выданьне «Аб’еднаньне» (Лёндан, 1948—1966)
* Выданьне «Жыве Беларусь!» (Манчэстэр)
* Выданьне «Незалежная Беларусь» (Манчэстэр)
* Праваслаўная парафія Сьв. Эўфрасіньні Полацкай (Лёндан, праваслаўная царква Канстантынопальскага патрыярхату), выданьне «Голас часу»

=== Нямеччына ===
* Выданьне «Зьвіняць Званы Сьвятой Сафіі» (Рэгенсбург, потым Міхельсдорф, 1946—1947, рэд. Юрка Віцьбіч і а. Мікалай Лапіцкі)
* Выданьне «Беларуская Воля» (Гарміш-Партэнкірхен, 1947—1950, рэдактар [[Яўхім Кіпель]], выдавец Сымон Жамойда)
* Выданьне «Беларускае Слова» (Нямеччына, потым ЗША, 1948—1958, рэд. Аляксандар Русак, Юрка Віцьбіч, Юры Сабалеўскі)

=== ЗША ===
* [[Беларускі кангрэсавы камітэт Амэрыкі]]
* Выданьне «Беларуская думка» (ад 1960 г.)

== Прэзыдэнты БЦР ==
* [[Радаслаў Астроўскі]] (1943 — 24 верасьня 1945)
* Радаслаў Астроўскі (25 сакавіка 1948 — 17 кастрычніка 1976)
* [[Нікандар Мядзейка]] (4 ліпеня 1977 — 6 сьнежня 1987)
* [[Міхась Зуй]] (17 верасьня 1988 — 24 красавіка 1995)
* [[Віталь Цярпіцкі]] (1995)

== Узнагародная сыстэма Беларускай цэнтральнай рады ==
{{Глядзіце таксама|Узнагароды БНР}}

=== Другая сусьветная вайна ===
* '''Ордэн «Жалезны Крыж Заслугі»''' (1944 год). Меў тры ступені, прывешваўся на стужцы (колеры ня высьветлены). На адваротным баку чатырохрадковы надпіс: {{Капітэль|На службе беларускаму народу}}{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}.

=== Пасьля вайны ===
* '''[[Мэдаль «Беларускія Вэтэраны на Чужыне»]].''' Юбілейная ўзнагарода, зацьверджаная 10—14 кастрычніка 1976 году. Прывешваецца на стужцы жоўтага колеру. Выконваецца з бронзы. На відавым баку ў малым коле на шчыце [[Шасьціканцовы крыж|падвойны крыж]]. Ля падножжа шчыта літары B. V., унізе {{Капітэль|In exile}} (Belorussian Veterans in Ехіlе — Беларускія вэтэраны ў выгнаньні). Малое кола абкружана вялікім, у якім разьмешчаны дзьве скрыжаваныя лаўравыя галінкі, уверсе тры пяцікутныя зоркі. На адваротным баку надпіс у пяць радкоў: {{Капітэль|Беларускія вэтэраны на чужыне. БЦР}}{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся «ўдзельнікам збройнага змаганьня за дзяржаўную незалежнасьць Беларускай Рэспублікі»<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did21|загаловак = Мэдаль «Беларускія вэтэраны на чужыне. БЦР»|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.
* '''[[Крыж Заслугі БКА|Мэдаль «Крыж Заслугі Б. К. А.»]].''' Зацьверджаны 10—14 кастрычніка 1976 году. Выконваецца з бронзы. У цэнтры крыжа Пагоня, на крыжы літары [[Беларуская краёвая абарона|Б К А]]. Унізе дата — 1944. На адваротным баку літары: Б Ц Р. Мацуецца на зялёнай стужцы{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся кадрам Беларускай краёвай абароны<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did24|загаловак = Мэдаль, прысьвечаны БКА|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.
* '''[[Ордэн «Пагоня — Жыве Беларусь!»]]''' Зацьверджаны 10—14 кастрычніка 1976 году. Выконваецца з срэбра. Прывешваецца на бел-чырвона-белай стужцы. На відавым баку выява герба Пагоня; унізе дзьве скрыжаваныя лаўровыя галінкі, уверсе тэкст: «[[Жыве Беларусь!|Жыве Беларусь]]», на адваротным баку ў двух радках літары Б Ц Р і дата 27.6.1944{{Зноска|Спадчына1|Мазырэц|1992|38—41}}{{Зноска|Спадчына2|Мазырэц|1993|53—56}}. Надаваўся «за самаахвярную нацыянальна-грамадзкую працу»<ref>{{Спасылка|аўтар = Натальля Гардзіенка.|імя = Натальля|прозьвішча = Гардзіенка|аўтарlink = Натальля Гардзіенка|суаўтары = |дата публікацыі = |url = http://kamunikat.org/bek/medali_i_znaczki.html#did22|загаловак = Мэдаль «Жыве Беларусь!» БЦР|фармат = |назва праекту = Беларускія эміграцыйныя калекцыі|выдавец = [[Беларускі інстытут навукі і мастацтва]]|дата доступу = 1 сакавіка 2018|мова = |копія = |дата копіі = |камэнтар = }}</ref>.

== Глядзіце таксама ==
* [[Беларуская Народная Рэспубліка]]
* [[Рада БНР]]

== Крыніцы ==
{{Крыніцы}}

[[Катэгорыя:Беларуская цэнтральная рада]]
[[Катэгорыя:Арганізацыі, заснаваныя ў 1943 годзе]]
[[Катэгорыя:1943 год у Беларусі]]
[[Катэгорыя:Зьніклі ў 1995 годзе]]